کیفیت ساخت متولی ندارد

گروه ساخت وساز: هرچند ارزش افزوده صنعت ساختمان، فقدان زمین به ویژه در کلان شهرها و نگاه درآمدی شهرداری ها باعث شده تا شاهد تخریب ساختمان های 10 سال ساخت و سر برآوردن برج ها باشیم، اما تقریباً تمامی دست اندرکاران صنعت ساختمان به عمر کمتر از 30 سال ساختمان های ما و عمر حدود 100 ساله ساختمان در کشور های توسعه یافته معترف اند. بنابراین می توان گفت هر 30 سال یک بار کشور را تخریب می کنیم و می سازیم و این کار یعنی نابودی ثروت ملی. ثروتی که با استفاده از منابع طبیعی کشور و انواع و اقسام یارانه ها بنا می شود و زنجیره ای از رفتار های غلط باعث تخریب آن می شود. سؤال این است که چه اتفاقاتی باعث می شود تا ساختمان های ما یک، سوم کشور های اروپایی عمر مفید داشته باشند؟ آیا مصالح ساختمانی تا این اندازه می تواند تأثیرگذار باشد یا اینکه عوامل دیگری پدیدآورنده این نابسامانی هستند؟ در ادامه سلسله گزارش های پیام ساختمان از پروژه های ساختمانی سطح شهر، سراغ سه ساختمان می رویم و از سازندگان آن ها در مورد این معضل می پرسیم. بی توجهی به دوام در تولید مصالح در یکی از کوچه و پس کوچه ها ساختمانی 6 طبقه با اسکلت بتنی در حال احداث است. بعدازاینکه سازنده را در حال مطالعه نشریه پیام ساختمان پیدا می کنیم، از او می پرسیم که اصولاً چقدر بر عمر 30 ساله ساختمان ها در کشورمان صحه می گذارد؟ او پاسخ می دهد: اینکه گفته می شود عمر ساختمان ها در کشورمان 30 سال است، درست نیست. بهتر است بگوییم عمر مفید ساختمان ها در ایران 30 سال است. ساختمان های امروزی که دارای فونداسیون و اسکلت بتنی یا فلزی باشند، تا 100 سال هم پابرجا خواهند بود اما قطعاً بعد از 20 سال معضلاتی مانند ایجاد ترک، نشت تأسیسات، نشست دیوار و ... در آن ها بروز می کند. او می افزاید: به نظر من عمده ترین علت عمر مفید 30 ساله ساختمان ها در کشور به مصالح مصرفی ما برمی گردد؛ مصالحی که امروز در ساختمان های ما مورداستفاده قرار می گیرند، دوامی بیشتر از این مدت زمان ندارند. این در حالی است که ازنظر مقاومت وضعیت تقریباً خوبی دارند. یعنی آن چیزی که دنیا سال هاست مبنای تولید قرار داده در کشور ما مورد بی توجهی قرارگرفته است. به طور مثال استاندارد های ما هم بیشتر بر مقاومت مصالح تأکیددارند تا دوام. مگر مصالح آثار تاریخی ما استاندارد بوده اند؟! چند خیابان آن طرف تر سراغ ساختمان و سازنده دیگری می رویم که معتقد است، عامل اصلی در عمر ساختمان های ما اجرای غیر صحیح است. وی به پیام ساختمان می گوید: کافی است نگاهی به بناهای تاریخی ما بیندازید. بناهایی که بیش از 500 سال عمر دارند و علیرغم استفاده از مصالح ابتدایی همچنان چشم هر بیننده ای را خیره می کنند. وی ادامه می دهد: آیا زمان صفویه برای مصالح ساختمانی استانداردی تدوین شده بود؟! اصلاً شما سیمانی در این بناها به معنای امروزی می بینید؟ مسلماً خیر. اما کسانی این ساختمان ها را اجرا کرده اند که دانش لازم را در زمینه های مانند ژئوتکنیک، زلزله، فرسایش و ... داشته اند. مثلاً کافی است تأثیر مناره های مساجد را در جذب نیروی زلزله برای سالم ماندن گنید در زلزله ها مطالعه کنید تا متوجه شوید که چقدر سازندگان ما نابغه بوده اند. نکته مهم دیگر اینکه بناها و استادکاران ساختمانی انسان های عالم و فرهیخته زمان خود بوده اند اما در حال حاضر هرکسی سازنده ساختمان شده است و افراد فاقد تخصص سراغ کارگری ساختمان می آیند. کافی است از کارگران ساختمانی بپرسید که چرا به این شغل رو آورده اند. این در حالی است که باوجود استفاده از مجری ذی صلاح هم باید کار نهایی توسط کارگران انجام شود. از این سازنده دارای صلاحیت می پرسیم که چقدر نظارت درست بر اجرای فرایند کار از طرف نهاد های نظارتی می تواند مؤثر واقع شود که پاسخ می دهد: چنانچه اصل و بنیان کار بر اجرای درست ساختمان باشد، نظارت ها می تواند مؤثر واقع شود اما درصورتی که سازنده بخواهد به هر طریقی از کیفیت کار بکاهد، نظارت ها راه به جایی نمی برد، چون برای مالک نمی صرفد که ناظر از صبح تا شب بر عملکرد مجری نظارت کند. مشکل اصلی طراحی هاست سازنده سوم که با خبرنگار پیام ساختمان گفتگو می کند، معتقد است مشکل اصلی در ساخت وساز های ما به طراحی برمی گردد و اتفاقاً از کنار این موضوع تاکنون به سادگی گذشته ایم. در حال حاضر طراحی های صورت گرفته بدون در نظر گرفتن عوامل مؤثر بر مقاومت و پایداری ساختمان مانند مطالعه ژئوتکنیک طراحی می شود آن هم نقشه هایی که قبلاً برای ساختمان های با متراژ مشابه استفاده شده اند و بلافاصله بدون مطالعه در اختیار مالک و سازنده قرار می گیرند. وی می افزاید: علاوه بر طراحی های معیوب، کیفیت پایین مصالح، نها د هایی مانند شهرداری و سازمان نظام مهندسی هم در کیفیت پایین ساخت وسازها تأثیرگذار هستند. شهرداری که به هیچ وجه خودش را مسئول کیفیت ساخت وساز نمی داند و مهندس ناظر هم که در بیشتر موارد در ساختمان حضور ندارد. اگر هم حاضر باشد، بیشتر دنبال مطابقت ساختمان با نقشه هاست تا کیفیت ساخت وساز؛ تصور کنید در چنین شرایطی هرکسی هم اجازه ساختمان سازی دارد؛ بنابراین کیفیت ساخت متولی ندارد. نشان به آن نشان که هرکدام از مسئولان صحبت از عمر 30 ساله ساختمان ها می کنند اما خودشان را مسئول این نابسامانی نمی دانند. این سازنده در پایان می گوید: تنها دستاورد رکود صنعت ساختمان این بود که خریداران با توجه به عرضه بالای واحد های مسکونی، با صبر و حوصله بیشتری واحدشان را انتخاب می کنند و دنبال ساختمان های باکیفیت می گردند. بنابراین نوعی رقابت بین سازندگان برای افزایش کیفیت به وجود آمده است.