شهرسازی دوره ی قاجار و پهلوی مستحق نوستالژی نیست

مراسم رونمایی و جشن امضای کتاب تاریخ شهر 2 با حضور جهانشاه پاکزاد و جمعی از دانشجویان معماری عصر روز دوشنبه 29 آذر 1395 در دپارتمان شهرسازی مرکز معماری ایران برگزار شد. جهانشاه پاکزاد در این مراسم گفت: کتاب تاریخ شهر 2 به دوران قاجار و پهلوی پرداخته است. این دوران، دوره ی گذار به سرمایه داری یا همان بازار آزاد است. او با تأکید بر آشنایی با تاریخ ادامه داد: ما باید تاریخ خود را بشناسیم. ملتی که تاریخ خود را نداند مجبور به تکرار تاریخ است. این نویسنده و استاد دانشگاه درباره تفاوت های بومی سازی و بازگشت به گذشته، گفت: این دو مسئله دچار مشکل شده اند. دوره ی قاجار و پهلوی خیلی مستحق نوستالژی نیست. بسیاری از معماران علاقه زیادی به بافت های قدیمی دارند اما همین دوستان یک هفته هم نمی توانند با شرایط آن زمان زندگی کنند. او ادامه داد: من به دلیل این که سال ها در آلمان زندگی کرده ام و درس خوانده ام، می دانم که تئوری های غرب چقدر وابسته به فرهنگ و سنت آنجاست. به همین دلیل به طور کامل در کشور ما قابل پیاده سازی نیست. در اینجا به تفاوت میان بازگشت به گذشته و بومی سازی می رسیم؛ بومی سازی نگاه به آینده دارد اما بازگشت به گذشته از ترس آینده، به گذشته پناه برده است. پاکزاد گفت: در خواندن این کتاب چند پیش فرض لازم است. نخست آنکه باید بدانید که این کتاب تاریخ شهرسازی نیست. در این کتاب سعی شده شهر را پدیده ای اجتماعی ببینیم. جهانشاه پاکزاد در بخش دیگری از صحبت های خود مهم ترین مشکل تاریخ نویسی شهری را رونویسی از تکرار مکررات دانست و گفت: از دوره رضاشاه به بعد عده ای آمدند و کتاب هایی نوشتند. این اشخاص به نوعی تاریخ سازی می کردند. یک سری چیزهایی که خاک روی آن نشسته شده بود، آن ها را بیرون می کشیدند و به عنوان تاریخ به خوردمان می دادند. مشکل دیگر این است که اکثر کتاب هایی که از همکاران ایرانی نوشته می شد، رونویسی از روی همین کتاب هاست که به آن اشاره کردم. امروز باز این مسئله دوباره در حال تکرار شدن است. الآن از طریق ماهواره خیلی زیاد روی مسئله آریایی ها تاریخ سازی می کنند. این ها بیش ازحد دارند تاریخ سازی می کنند. پاکزاد در ادامه این مراسم در پاسخ به یکی از دانشجویان حاضر در مراسم به بیان تفاوت های بین بومی سازی و معاصر سازی پرداخت و به فلسفه وجودی باغ شهر ها پرداخت. وی ضمن انتقاد از کسانی که تهران را برای برخی مقاصد تبلیغاتی باغ شهر معرفی می کردند گفت: باغ شهر ویژگی هایی دارد که شهرهای ما فاقد آن هستند و شاید به علل مختلف هرگز چنین پدیده ای در کشور ما رخ ندهد. یک ویژگی باغ شهر این است که خانه ها دیوار ندارند و هرکس می تواند به راحتی از کنار خانه های مختلف در یک باغ شهر بدون وجود حصار عبور کند؛ اما آیا در ایران می توان تصور کرد که خانه ای دیوار و حصار نداشته باشد. در پایان این مراسم جشن امضای کتاب تاریخ شهر 2 برگزار شد.