ارگی که در سایه بم فراموش شده است

هرچند که استان کرمان را همه بانام ارگ بم به عنوان بزرگ ترین بنای خشتی جهان می شناسند، اما ارگ رایِن نیز دومین بنای بزرگ خشتی جهان است که آن هم در همین استان واقع شده و شاید به دلیل تعدد آثار ارزشمند تاریخی کرمان کمتر شناخته شده است. این ارگ که شامل بخش های مختلف عام نشین، حاکم نشین، ارگ مرکزی، سربازخانه و ارکان دیگر زندگی شهری است؛ متعلق به دوران ساسانیان است، اما در دوره های بعد از ساسانیان نیز مورداستفاده بوده است. ارگ راین با مساحتی بیش از بیست ودو هزار مترمربع در فهرست میراث ملی نیز به ثبت رسیده است. ارگ راین در انتظار ثبت جهانی محمد خیام (مدیرعامل انجمن میراث هزار) که یکی از کنشگران حوزه میراث فرهنگی در استان کرمان است در مورد این ارگ می گوید: خوشبختانه در سال های اخیر اقداماتی برای ثبت جهانی ارگ صورت گرفته است که امیدواریم هر چه زود تر به نتیجه برسد. وی همچنین در مورد وضعیت این ارگ عنوان می کند: بعد از مرمت کلی که در دهه های گذشته بر روی ارگ صورت گرفت، دیگر کار کلی صورت نگرفته و مرمت ها در سال های اخیر جزئی بوده است، زیرا بودجه موردنیاز آن تأمین نشده است؛ درحالی که نیاز است کارهای کلی برای مرمت ارگ انجام شود. این مسئله در حالی است که حمید روحی، معاون میراث فرهنگی استان کرمان معتقد است، هرچند که معمولاً در حوزه میراث فرهنگی بودجه ها برای تمام بناهای ثبت شده و یا مستندسازی شده واجد ارزش های معماری تاریخی هستند، کافی نیست؛ اما در این چند سال اخیر اعتبارات راین به تناسب دیگر جا ها بهتر بوده و در بحث حفاظت و ساماندهی مشکل چندانی وجود نداشته است. منظر فرهنگی راین ارزشمند است روحی توضیح می دهد: ارگ راین یکی از بناهای ثبتی بسیار مهم استان کرمان است که در شهر راین قرار دارد و خود شهر راین نیز از مراکز مهم گردشگری است که آثار ثبت ملی بسیار زیادی دارد و ما پیشنهاد داده ایم که منظر شهر راین و بافت تاریخی آن نیز ثبت ملی شود و همچنین پرونده ثبت جهانی این شهر تاریخی نیز آماده شود. وی ادامه می دهد: ضوابط حاکم بر عرصه و حریم آثار این شهر تاریخی در طی این سال ها به طوری کنترل شده است که ساخت وساز ها به منظر فرهنگی شهر آسیب نزنند و سعی شده در حریم ارگ نیز ساخت وسازی نباشد به طوری که بخشی از فضای مجاور ضلع شرقی ارگ که در اختیار شهرداری بوده، اکنون پاک سازی شده است. معاون میراث فرهنگی استان کرمان در مورد سابقه مرمت این اثر تاریخی می گوید: در دهه 70 مرمت هایی به صورت اضطراری در این بنا صورت گرفت، اما از سال 82 یعنی از زمانی که اعتبارات سازمانی جهش خوبی داشت، سرعت مرمت بالا رفت به ویژه بخش حاکم نشین ارگ، کاملاً مرمت و بازسازی شد، همچنین از سال 90 تا سال های اخیر بخشی از بازار ورودی ارگ راین مرمت و تبدیل به بازارچه و ورک شاپ صنایع دستی شده است، زیرا راین فلزکاری بسیار معروفی دارد. سرویس های بهداشتی در حال ساماندهی است روحی بابیان اینکه در ارگ راین کارهای مرمتی و حفاظتی جامعی انجام شده است، توضیح می دهد: حصارهای بیرونی؛ مرمت، بازسازی و استحکام بخشی شده، برج ها، سردر ورودی و سردر حاکم نشین نیز بازسازی شده و نور پردازی داخل ارگ نیز انجام شده است. در حال حاضر کارگاه مرمت ارگ همچنان فعال است و در حال حاضر از اعتبار سال قبل، ساماندهی وضعیت سرویس های بهداشتی داخلی ارگ و بخش های اقامتی همکاران نیز در حال انجام است. وی با تأکید بر اینکه راین یکی از مقاصد گردشگری استان کرمان در فصل تابستان از آب وهوای بسیار مناسبی برای حضور گردشگران برخوردار است، می افزاید: اخیراً تفاهم نامه ای میان اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان، شهرداری، بخشداری و شورای شهر راین برای حفاظت و مرمت بافت تاریخی راین و بهبود وضعیت تأسیسات گردشگری منعقدشده تا در این حوزه فعالیت مشارکتی داشته باشیم. روحی در پاسخ به اینکه آیا محوطه ارگ نیاز به کاوش های باستان شناسی دارد یا خیر، می گوید: قبل از سال 82 که مرمت جامع ارگ انجام شود، کارهای باستان شناسی در این محوطه انجام شد؛ و اکنون داخل ارگ نیاز به کاوش باستان شناسی ندارد.