مسکن بعد از گذشت یک سال از برجام

حدود یک سال پیش که توافق هسته ای صورت گرفت، همه به تغییرات مثبت در اقتصاد و صنعت امیدوار شده بودیم اما علیرغم اتفاقات مثبتی که رخ داد، به دلیل بدعهدی غرب شرایط آن چنان که انتظار می رفت، تغییر نکرد. یکی از بخش هایی که انتظار برجام را برای رونق دوباره می کشید، صنعت ساختمان و مسکن بود. صنعتی پیشران که قادر است بالاترین اشتغال را کشور به وجود بیاورد. سؤال این است که پس از گذشت یک سال از توافق برجام، چه تغییراتی در این صنعت به وجود آمده است؟! درآمد های نفتی وارد کشور نشد یک کارشناس اقتصاد مسکن گفت: به دلیل بدعهدی های طرف مقابل، منابع حاصل از فروش نفت در شرایط پسابرجام وارد کشور نشد و به همین دلیل بخش مسکن که متأثر و تأثیرگذار در اقتصاد ملی است رونق نگرفت. سعید آگشته اظهار کرد: برجام در افزایش صادرات نفت تأثیر داشت و بعدازاین توافق، ایران توانست سهم خود را در اوپک به قبل از تحریم ها برساند. تصمیم اخیر اوپک مبنی بر کاهش سطح تولید نیز در افزایش قیمت نفت مؤثر بود و می توان گفت شرایط بازار نفت تا حدودی خوب شده و این به نفع ایران است. آگشته بابیان اینکه هم اکنون در رکود پسابرجامی قرار داریم، گفت: مهم ترین علت این رکود، عدم بازگشت منابع حاصل از صادرات است که به عدم اصلاح ارتباط ایران با نظام بانکی بین المللی مربوط می شود و نمی توان زمان مشخصی برای اصلاح ارتباطات بانکی متصور شد. وی پیش بینی کرد: رکود فعلی در حوزه های عمرانی و معیشتی تا بعد از انتخابات ریاست جمهوری 96 ادامه خواهد داشت. این کارشناس مسکن در خصوص آینده بازار مسکن گفت: بازار مسکن هم متأثر از اقتصاد ملی است و هم تأثیرگذار است. با شرایطی که وجود دارد رکود مسکن ادامه خواهد داشت. هرچند که در ماه های تابستان سال جاری شاهد شوک در بازار مسکن تهران بودیم ولی این شوک ها بر اساس تقاضای طبیعی بازار به وجود آمد و باعث ایجاد رونق پایدار در بازار نشد. به گفته وی، تا زمانی که نظام بانکی شبه ربوی فعلی کشور ادامه داشته باشد، اقتصاد از بیماری نجات نمی یابد. در شرایط فعلی فقط دارو و مسکن می تواند تجویز شود که راه حل مشکل نیست. یکی از داروها می تواند طولانی کردن مدت زمان شوک بر اساس میزان عرضه باشد. یعنی فواصلی از سال که بازار رونق می گیرد را با تدابیری همچون افزایش وام، طولانی کنیم اما تأکید می کنم که این ها راهکار اساسی برای خروج از رکود مسکن نیست. مسکن از برجام بی نصیب بود عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران و کارشناس مسکن نیز تأثیر برجام در افزایش صادرات نفت را غیرقابل انکار دانست و گفت: به دلیل کاهش قیمت نفت نسبت به دولت قبل و باوجود افزایش صادرات، درآمدهای نفتی رشد چشمگیری نداشته و می توان گفت برجام تأثیری در اقتصاد مسکن ایجاد نکرده است. مهدی روانشادنیا اظهار کرد: قبل از امضای برجام، صادرات نفت ایران حدود 3/1 میلیون بشکه در روز بود. در 9 ماهه ابتدای سال جاری این متوسط به 6/2 میلیون بشکه رسیده و هم اکنون روزانه به بیش از 8/2 میلیون بشکه رسیده، یعنی بیش از دو برابر افزایش یافته است. اما اگر بخواهیم اثربخش نفت را در سایر بخش های اقتصاد تحلیل کنیم صرفاً افزایش صادرات ملاک نیست بلکه افزایش درآمد ملاک است. این کارشناس مسکن خاطرنشان کرد: در سال های 90، 91 و 92 متوسط قیمت نفت بالای 100 دلار بوده است. در سال 93 به حدود 50 دلار و در سال 94 هم بین 20 تا 30 دلار بوده و بالطبع در آن زمان باید چهار تا پنج برابر نفت صادر می کردیم تا به درآمد سال های 90 تا 92 دست پیدا می کردیم. روانشاد نیا، تأثیر برجام در افزایش صادرات نفت را غیرقابل انکار دانست و گفت: طبق آمار، اثر توافق هسته ای بر صادرات نفت، واضح و روشن است اما این افزایش در بازارهای دیگر چندان اثرگذار نبوده است و احتمالاً باید یک سال برای تحقق این مسئله منتظر ماند. وی تصریح کرد: اگر روند قیمت مسکن در طول دوره های قبل را بررسی کنیم همیشه با افزایش درآمدهای نفتی با یک دوره تأخیر شش ماهه تا یک ساله شاهد این اثرگذاری بر بازار مسکن بوده ایم. این موضوع در جهشی که سال 91 یا سال 86 اتفاق افتاد دیده شد. اما تفاوت این دوره با آن سال ها این است که درآمد حاصل از فروش نفت بسیار کمتر از زمان دولت قبل است. روانشاد نیا درباره واکنش بازار مسکن به درآمدهای نفتی اظهار کرد: بازار مسکن به دلیل قابلیت نقد شوندگی و کشش پذیری پایین، خیلی زود به اتفاقات اقتصاد واکنش نشان نمی دهد. معمولاً دولت بعد از این که درآمدهای نفتی وارد کشور می شود آن را در قالب هزینه های جاری و عمرانی به کشور تزریق می کند. درنتیجه پول ها وارد اقتصاد می شود و در یک دوره یک ساله به مرور اثر خود را بر بازارهای دیگر ازجمله مسکن می گذارد. برجام مسکن را رونق نداد یک استاد دانشگاه نیز بابیان اینکه سیاست های اقتصادی دولت در بخش مسکن باعث فلج شدن این بخش شده است گفت: نیمه اول سال آینده شاهد تحولاتی در بخش مسکن و ساختمان خواهیم بود. بیت الله ستاریان، بابیان اینکه بعد از برجام پیش بینی می شد که با توجه به تأثیر این موضوع بر اقتصاد کشور تحولاتی نیز در قیمت مسکن ایجاد شود، افزود: ولی همچنان این رکود در بازار مسکن وجود دارد و این موضوع ناشی از مسائلی است که ما در اقتصاد کلان کشور با آن روبرو هستیم. این کارشناس مسائل مسکن بابیان اینکه نتایج برجام به خصوص در حوزه اقتصادی به کندی پیش رفته و در برخی از قسمت ها، فرازوفرود هایی داشته است، ادامه داد: درمجموع با توجه به ارزیابی ها می توان این احتمال را داد که اگر مشکل خاصی به ویژه در حوزه اقتصادی و سیاسی کشور ایجاد نشود در نیمه اول سال آینده شاهد تغییر و تحولاتی در بخش مسکن و ساختمان خواهیم بود که این موضوع شامل رونق ازجمله افزایش تولید، افزایش معاملات، افزایش سرمایه گذاری ها و همچنین افزایش قیمت است. ستاریان در ارزیابی خود از تسهیلاتی که از طریق بانک ها در اختیار مردم برای خرید مسکن قرار داده شده است، گفت: بیشتر این برنامه ریزی ها و سناریوها ناقص و ابتر بوده و به نظر می رسد که در ارائه این سناریوها صورت مسئله حلاجی نشده است. وی بابیان اینکه رکود عمیقی که در حوزه مسکن با آن روبرو هستیم ناشی از اقتصاد کلان است، ادامه داد: یکی از راهکارها برای حل رکود این است که ما به موضوع ساخت وساز و ساختمان شوکی را وارد کنیم و برنامه جامعی را دراین ارتباط طراحی کنیم. در این برنامه جامع یکی از بندها ارائه تسهیلات بانکی برای خرید مسکن است. می توانیم از ابزارهای متعدد مالی دیگری نیز در این زمینه استفاده کنیم که متأسفانه تاکنون در مورد آن چاره اندیشی نشده است. ستاریان بابیان اینکه سیاست های اقتصادی که در بخش مسکن تاکنون به کاربرده شده در مواردی باعث فلج شدن این بخش و همچنین ورشکستگی زیرمجموعه های آن شده است، ادامه داد: صنعت ساختمان باید به منابع خود تکیه کند نه مسائلی همچون بودجه های عمرانی .در حال حاضر بخش خصوصی 92 درصد تولید ساختمان را در اختیار دارد ولی در این فرآیند آن ها را از استفاده از فاینانس خارجی و تسهیل برای سرمایه گذاری خارجی در حوزه مسکن منع کرده ایم که این خود مشکلاتی را برای آن ها ایجاد کرده است .