تهران؛ خواهر خوانده زیبارویان یا عجوزه ای دود گرفته

خواهرخواندگی دو شهر اصطلاحی است که از ادبیات اروپا وارد دیگر کشورها شده و برای نخستین بار در سال 1920 بعد از جنگ جهانی اول این قرارداد بین یک شهر انگلیس و یک شهر در فرانسه منعقد شد و تا سال 1986 ادامه داشت هدف از این قرارداد پیوند و اتحاد بین شهروندان دو شهری است که دارای منافع مشترک هستند. مفاد این قراردادها موضوعات فرهنگی اقتصادی و بازرگانی و اخیراً ورزشی را شامل می شود در ادبیات اروپایی خواهرخواندگی به شهرهای دوقلو یا همسان هم گفته می شوند، اما در کشورهای آسیایی و آمریکایی اصطلاح خواهرخواندگی رواج بیشتر دارد.علت به کارگیری واژه خواهرخواندگی به این اعتبار است که در بیشتر زبان های دنیا واژه شهر مؤنث است. تاریخچه خواهرخواندگی خواهرخواندگی پیمان همکاری بلندمدت و رسمی دو شهر است که بین شهرداران دو شهر برای ایجاد همبستگی و اتحاد بیشتر انسانی و فرهنگی منعقد می شود. سابقه این پیوند به پایان جنگ جهانی دوم در سال 1945 برمی گردد که در آن برهه برای نخستین بار بین شهرهای کشورهای اروپایی برقرار شد. مدتی بعد و در سال 1956، آیزنهاور در معرفی این طرح بر ارتباط مردم با مردم در شکل گیری پیمان های خواهرخواندگی بین شهرهای آمریکا با دیگر شهرهای جهان تأکید کرد. هدف از گسترش طرح پیمان خواهرخواندگی شهرها، به تلاش واداشتن افراد و سازمان دهی گروه های مختلف جامعه برای کاهش درگیری ها در جهان بود چراکه در تصورات جهانی ارتباط عاطفی دو خواهر حتی در شرایط اختلافات و درگیری های خانوادگی نیز همچنان تداوم یافته و موجبات آشتی طرفین را فراهم می آورد. شهری شدن جهان امروزه برخی از اهداف خواهرخواندگی را می توان حرکت در مسیر دو رخداد مهم جهانی شهری شدن جهان و ظهور شهرهای جهانی و تکیه بر مشارکت آگاهانه شهروندان و به ویژه تشکل های غیردولتی و داوطلب، حرکت در مسیر تحقق سیاست تمرکززدایی و مدیریت واحد شهری، آموزش مستمر و به هنگام بودن پیکر مدیریت شهری به دانش و درک جدید و به کارگیری دستاوردهای نوین جهان، ایجاد فرصت های سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران داخلی و بهره گیری از ظرفیت های سرمایه گذاران خارجی در راستای رشد و شکوفایی شهر، ایجاد فرصت های گردشگری و تعاملات فرهنگی در راستای معرفی همه جانبه شهر در عرصه بین المللی دانست. شهرها از طرق مختلفی یکدیگر را پیدا می کنند؛ گاهی شهردار دو شهر همدیگر را ملاقات کرده و با همدیگر آشنا می شوند و پس ازآن مقدمات آشنایی و خواهرخواندگی شهرهای خود را فراهم می آوردند. در موارد دیگر گروه یا افرادی از اجتماع، معلمان، تجار یا اعضای انجمن های قومی جریان امور را به دست می گیرند و کمیته خواهرخواندگی ایجاد می کنند، و سپس از رهبران منتخب خود می خواهند همکاری رسمی بین دو کشور صورت گیرد. بعضی شهرها به خاطر هم نام بودن، یا به خاطر این که جشن و فستیوال مشابهی دارند با یکدیگر خواهرخوانده می شوند و در یک کلام یک نگاه و یا انگیزه ای مشترک، دو شهر را به سمت وسوی خواهرخواندگی سوق خواهد داد. نخستین خواهرخواندگی معمولاً دو شهر برای خواهرخواندگی باید دارای تشابهاتی باشند مثلاً دو شهر تاریخی، دو شهر علمی یا دانشگاهی و یا دو بندر و یا حتی دو سمبل مشترک باشند که این انگیزه را ایجاد کند. رونق و رواج گردشگری بین دو شهر خواهرخوانده و نام گذاری متقابل نام خیابان هایی به نام شهر خواهرخوانده ازجمله نتایج اعلام خواهرخواندگی شهرها است. بعد از انقلاب در سال 1373 برای نخستین بار تهران با بیش کک پایتخت قرقیزستان خواهرخوانده اعلام شد. خواهرخواندگی چه فایده ای داشته است تهران 19 خواهرخوانده دارد. در ماه گذشته شهرهای تفلیس و بوداپست به خواهرخوانده های تهران افزوده شدند. امضای این قراردادها چه کارکردهایی دارد و چگونه می توان از این قراردادها برای پیشرفت پایتخت سود برد؟ بسیاری از اعضای شورای شهر تهران و کارشناسان معتقدند این خواهرخواندگی ها تاکنون سود چندانی برای تهران نداشته و تنها در حد یک سند باقی مانده است. تفلیس و بوداپست دو شهری هستند که امسال با تهران خواهرخوانده شدند. اما این خواهرخواندگی ها تابه حال چه سودی برای تهران داشته است؟ احمد مسجد جامعی عضو کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران با اشاره به خواهرخواندگی تهران با شهر بوداپست گفت: برخی از شهروندان بوداپستی برای خودشان تبار ایرانی قائل هستند و بوداپست را شهری بلند و پست می دانند که با یک رود به دو قسمت تقسیم شده که یک قسمت پست تر و یک قسمت بلندتر است. مرتضی طلایی نایب رئیس شورای شهر تهران هم در خصوص فواید خواهرخواندگی ها برای پایتخت گفت: بر اساس تعاریف سازمان های جهانی از فواید و کاربردهای خواهرخواندگی و برادرخواندگی شهرها می توان به فراهم کردن زمینه ای برای مبادلات فرهنگی اشاره کرد که نام گذاری خیابان ها ، المان ها، نمادها، برگزاری تورهای گردشگری و برنامه های گوناگون از آن جمله است. اما برای کاربردی کردن این خواهرخواندگی ها باید اقدامات اجرایی پس از امضای این تفاهم نامه ها انجام شود. در عمل هیچ اتفاقی نمی افتد محمد حقانی رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران هم معتقد است خواهرخواندگی تعبیری از حسن روابط بین دو شهر است اما در عمل هیچ اتفاقی نمی افتد و بیشتر جنبه سیاسی موضوع مطرح است تا کارهای عملیاتی. حقانی گفت: شهرهایی که برای خواهرخواندگی انتخاب می شود باید ازلحاظ تاریخی و فرهنگی سنخیت بیشتری با تهران داشته باشند که تلاش شود این خواهرخواندگی ها از سطح تفاهم نامه فراتر رود و تلاش شود به سطح فعالیت های عملیاتی رود. ماجرای یاس برین و یزدی ها مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران نیز به طنز حسن امضای قراردادهای خواهرخواندگی را این دانست که به تعداد خواهرهای تهران اضافه می شود. وی ادامه داد: حسن اصلی تفاهم نامه های خواهرخواندگی ها آن است که ارتباطات بین شهری برقرار می شود به طور مثال در مجارستان شهری به نام یاس برین وجود دارد که خودشان را از تبار یزدی ها می دانند و مراسمی با حضور اعضای شورا و مدیریت شهری و مردم یزد برگزار می کنند همین مراسم در یزد هم برگزار می شود این شهر المان اصلی خود را بادگیر که نماد شهر یزد است گذاشته اند. این نوع ارتباطات فرهنگی به دنبالش می تواند ارتباطات اقتصادی و جهانگردی و غیره نیز باشد. او در پاسخ به این پرسش که آیا آن طور که انتظار می رفت این قراردادهای خواهرخواندگی دنبال شده است گفت: خیر آن طور که باید پس ازاین تفاهم نامه های خواهرخواندگی ارتباطات بین دو شهر ایجاد نشده است. در حد سند مانده ایم اما اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران شورا معتقد است خواهرخواندگی ها در شهر تهران در حد هدیه ای است که به یک دوست می دهیم و یعنی رسمی که ما تنها به دوستمان یادآوری می کنیم به یادش هستیم. به گفته شاکری تفاهم نامه های خواهرخواندگی بین شهرها یک رسم است که اگر زمانی نیازی احساس شد که برای یک فعالیت شهری نیاز به الگوبرداری است نیازسنجی کرده و به سراغ یکی از این شهرها خواهیم رفت اما تا زمانی که این نیاز احساس نشود این تفاهم نامه در حد همان به یادت هستیم ها خواهد ماند.