خودروهای اطفای حریق چگونه عمل می کنند؟

امروزه برای اطفای حریق، عملیات نجات و سایر خدمات امدادی و ایمنی، دامنه وسیعی از انواع خودرو ها مورداستفاده قرار می گیرد و برای تقسیم بندی خودرو های آتش نشانی روش های مختلفی وجود دارد. به عنوان مثال در یک تقسیم بندی، بر اساس ظرفیت خودرو، خودرو های آتش نشانی را در دو مجموعه تقسیم کرده اند؛ مجموعه اول شامل دو گروه سواری های ستادی و گروه استیشن، ون و وانت می شود و مجموعه دو شامل خودرو های نیمه سنگین و سنگین شامل 4 گروه کامیون های دو محور، کامیون های سه محور، کامیون و کشنده های سه محور به بالا و خودرو های پشتیبانی می شود. در تقسیم بندی دیگری خودرو های آتش نشانی بر اساس نوع کاربری به هشت گروه دسته بندی شده اند. خودروی آتش نشانی معمولی: این خودرو ها مهم ترین و پرمصرف ترین وسیله برای مبارزه اساسی با آتش سوزی محسوب می شوند.ازآنجاکه بیشتر این خودرو ها با استفاده از شاسی کامیون ساخته می شوند، به آن ها کامیون آتش نشانی نیز گفته می شود. این خودرو اصلی ترین وسیله اطفای حریق سازمان های آتش نشانی است که در سکونت گاه های انسانی اعم از شهر ها، شهرک ها و روستا ها مستقر هستند. از این نظر به خودروی آتش نشانی شهری نیز مشهورند. اجزای اصلی این خودرو ها عبارت اند از شاسی، مخزن آب و کف، پمپ و اتاق. ازجمله شاسی هایی که در سال های اخیر در کشور ما برای تولید این گونه خودرو های آتش نشانی به کار گرفته شده اند، عبارت اند از رنومیدلام، ایسوزو، آتگو، ولوو FM9، FM12، دنیز و . برای ذخیره آب در این گونه خودرو ها، مخزن مناسبی روی شاسی نصب می شود.ازآنجاکه آب به نسبت سنگین است و هر مترمکعب آب تقریباً یک تن وزن دارد، برای دوری جستن از سنگینی بیش ازحد خودرو و درنتیجه بروز مشکلاتی مثل کاهش قدرت تحرک و مانور خودرو و باید گنجایش مخزن آب متناسب با ظرفیت شاسی و قدرت موتور آن باشد. حرکت به نسبت سریع خودروی آتش نشانی، ترمز و توقف های ناگهانی، گردش به چپ و راست، حرکت در پیچ ها، باعث تلاطم آب داخل مخزن می شود و موج ایجاد می کند. این پدیده می تواند با ایجاد مشکل جدید در کنترل و هدایت خودرو، باعث تصادف و حتی واژگونی آن شود. برای اجتناب از این خطرات، با استفاده از پره های طولی و عرضی، در داخل مخزن موجگیر ایجاد می شود. پمپ آتش نشانی سانتری فیوژی نصب شده در خودرو های آتش نشانی نیز دارای دو سیستم عملکردی آبدهی با فشار معمولی و فشارقوی است که با همان نیروی موتور خودرو کار می کند و توسط دستگاهی به نام PTO که روی گیربکس نصب می شود، به پمپ آتش نشانی انتقال می یابد. سایر تجهیزات نیز همچون کپسول های آتش نشانی، آچار ها، لوله ها، سر لوله ها و در اتاق ابزار خودرو جانمایی می شوند. خودروی حامل نردبان این گروه از خودرو های امدادی برای انجام عملیات آتش نشانی امداد و نجات در ارتفاع ساخته شده اند. ساختمان کلی آن ها عبارت است از یک شاسی که نردبان کشویی یا بالابر هیدرولیکی به روی آن نصب شده است. به گروه اخیر، سطوح هیدرولیکی نیز گفته می شود. نمونه های جدید این خودرو ها، تجهیزاتی از قبیل سبد حمل افراد، مانیتور ثابت آتش نشانی، برانکارد حمل بیمار و نیز دارند. نردبان های موتوری در انواع سبک (کم ارتفاع)، متوسط و بلند ساخته شده اند. ولی به طورمعمول نوع 32 و 52 متری آن ها کاربرد بیشتری دارد. خودرو های حامل نردبان فاقد مخزن آب یا هر ماده خاموش کننده دیگرند ولی بعضی از انواع آن ها پمپ آتش نشانی دارند. خودروی آتش نشانی فرودگاهی بر اساس استاندارد های سازمان جهانی هواپیمایی کشوری (ICAO) تمام فرودگاه های غیرنظامی باید خودرو های آتش نشانی و امداد متناسب خود را داشته باشند. بر این اساس، گروهی از خودرو های آتش نشانی به طور اختصاصی برای خدمت در فرودگاه ها طراحی و ساخته می شوند. از ویژگی های این خودرو ها می توان به شتاب زیاد، امکان حرکت مطلوب در زمین های ناهموار اطراف فرودگاه، مخزن آب و کف بزرگ، مانیتور پرقدرت و اشاره کرد. ازآنجایی که امدادرسانی به هواپیما های سانحه دیده باید بسیار سریع انجام شود، هم به لحاظ نجات جان سرنشینان هواپیما و هم ازنظر موفقیت در فرونشاندن آتش، عملیات اطفای حریق به صورت خودکار و از طریق مانیتور های پرقدرت خودرو انجام می شود. به طورمعمول و به ویژه در خودرو های سنگین آتش نشانی فرودگاهی دو مانیتور نصب شده است؛ یکی برای پرتاب کف به روی شعله های آتش و دیگری برای پاشش هم زمان پودر سازگار با کف. نکته دیگر ضرورت حرکت این خودرو حین پرتاب کف است. از این نظر به طورمعمول پمپ آتش نشانی خودرو های سنگین فرودگاهی دارای موتور جداگانه از موتور خودروی آتش نشانی است و به صورت موتورپمپ واحد عمل می کند. خودروی فرماندهی عملیات وقوع حوادث شدید و مهم باعث شده است که سازمان های آتش نشانی ضرورت و اهمیت واحد های سیار فرماندهی را به خوبی احساس کنند. این گروه از خودرو ها، با توجه به همین ضرورت طراحی و ساخته شده اند. در داخل خودرو های مزبور با استقرار انواع وسایل ارتباطی شامل کانال های مختلف بی سیم، فاکس و تلفن همراه و ماهواره ای، تلویزیون مداربسته و همچنین میز کنفرانس و محیط مناسبی برای فرماندهان آتش نشانی ایجادشده است. درنتیجه آن ها قادرند در اسرع وقت انواع سیستم های مدیریت بحران و یا فرماندهی حادثه را طراحی و اجرا کنند. خودروی آتش نشانی صنعتی بسیاری از صنایع به علت نوع مواد اولیه مصرفی، فرایند تولید و یا نوع تولیدات، در معرض انواع مخاطرات منجر به آتش سوزی و انفجار هستند، ازجمله این صنایع، می توان به صنایع شیمیایی همچون رنگ و رزین و پتروشیمی اشاره کرد. برای مقابله با حوادث احتمالی در این گونه صنایع نیز خودرو های ویژ ه ای طراحی و ساخته شده است. از نکات بارز این خودرو ها می توان به وجود مخزن های متعدد انواع مواد خاموش کننده، مانیتور تلسکوپی و اشاره کرد. خودروی آتش نشانی چندحالته ، یکی از خودرو های سنگین مخصوص اطفای حریق صنعتی است که انواع مخزن آب، کف، پودر خاموش کننده و گازکربنیک در آن نصب شده است. در بعضی از صنایع، مثلاً صنایعی که از فلزات قابل اشتعال همچون سدیم، منیزیم و استفاده می کنند، می توان از خودرو های پودر پاش که حاوی پودر خشک است، استفاده کرد. خودروی آتش نشانی جنگلی برای مبارزه با آتش سوزی در عرصه های جنگلی خودروهایی موردنیاز است که بتوانند به راحتی از جاده های کوهستانی و ناهموار عبور کنند، خودروهایی با مخزن آب به نسبت کوچک، موتور قوی و شاسی محکم. در این مورد نیز انواع خودرو طراحی و ساخته شده است. به عنوان مثال خودروهایی که با استفاده از شاسی وانت و کامیونت دو دیفرانسیل تولیدشده اند. برای تولید خودرو های قدرتمند تر، از خودرو های شنیدار نیز کمک گرفته شده است. خودروی پشتیبانی انواع تانکر های حمل آب، خودرو های حمل گالن های کف، خودروی حمل سیلندر ها و تجهیزات مربوط به دستگاه تنفسی با هوای فشرده، همچنین انواع خودرو های حامل تجهیزات تأمین روشنایی، جرثقیل، لودر، بلدوزر و تجهیزات این گروه از خودرو های آتش نشانی را تشکیل می دهند. خودروی نجات و حوادث ویژه این گروه از خودرو های امدادی به طورمعمول ازنظر شکل ظاهری شبیه به خودرو های معمولی آتش نشانی اند اما برخلاف آن ها مخزن آب کف و پمپ آتش نشانی ندارند. در مقابل در فضای داخلی اتاق ابزار آن ها، به طرز ماهرانه ای انواع و اقسام وسایل و تجهیزات نجات، جای گرفته است تا در حوادث و سوانح مختلف مثل تصادفات رانندگی و سوانح جاده ای، ریزش آوار، وقوع سیل و برای کمک به افراد درگیر و آسیب دیده، مورداستفاده قرار گیرند.