مدل مسکن اجتماعی و حمایتی کلید خورد

پس از گذشت حدود 4 سال از وعده دولت بالاخره روز چهارشنبه 27 بهمن هیئت دولت، پیشنهاد سازمان برنامه وبودجه کشور مبنی بر تأمین مسکن گروه های کم درآمد در دو قالب مسکن اجتماعی و مسکن حمایتی را بررسی و تصویب کرد. این پیشنهاد بر سه اصل نهادسازی و ایجاد سیاست پایدار، استفاده از ظرفیت های نهادهای مردم نهاد، خیرین و بخش خصوصی در ساخت و اداره مسکن برای گروه های کم درآمد و حداقل سازی دخالت دولت در ساخت مسکن برای این گروه ها، تأمین مسکن گروه های کم درآمد در دو قالب مسکن اجتماعی و مسکن حمایتی استوار است. با ابلاغ رسمی این مصوبه، تا پایان برنامه ششم توسعه، دولت مکلف به تأمین سالانه 100 هزار واحد مسکونی در قالب مسکن اجاره ای، یارانه اجاره بها و مسکن ملکی برای خانوارهای کم درآمد - سه تا 4 دهک اول - است. بر اساس جزئیات مصوبه مسکن اجتماعی، وزارت راه و شهرسازی با تأمین و واگذاری زمین و مشارکت چهار دستگاه بنیاد مسکن، وزارت تعاون، کمیته امداد و سازمان بهزیستی در قالب مجری طرح و همچنین شناسایی، ساماندهی و پالایش خانوارهای واجد شرایط، این طرح را اجرایی می کنند. در مدل مسکن حمایتی (کمک به ساخت و خرید مسکن ملکی و کمک بلاعوض) نیز بانک مرکزی موظف شد نسبت به تعیین بانک عامل جهت تأمین تسهیلات در سقف مبلغ اعلامی اقدام کند. استفاده از این تسهیلات برای خرید بناهای تا عمر 20 سال بلامانع است. آمادگی بنیاد مسکن برای آغاز طرح از امسال با تصویب دولت، متولی بخش مسکن به همراه دستگاه های مسئول مسکن و معیشت خانوارهای فقیر و کم درآمد، مأموریت پیدا کردند از سال آینده و در خلال اجرای برنامه ششم توسعه، سالانه نیاز سکونتی 100 هزار خانوار از گروه درآمدی 3 تا 4 دهک اول را تأمین کنند. بر اساس پیش مصوبه طرح مسکن اجتماعی بنیاد مسکن به عنوان مجری اصلی اجرای این طرح است و قرار است این طرح از سوی بنیاد مسکن به عنوان مجری اصلی طرح، به دو شکل خرید و ساخت مسکن ملکی و ساخت مسکن استیجاری و پرداخت یارانه اجاره بها به اجرا دربیاید. اما در مقطع فعلی که طرح مصوب شده است، اولین مسئله تأمین اعتبار مالی موردنیاز طرح، است که باید از طریق منابع قانون هدفمندی یارانه ها و همچنین وام نوسازی بافت فرسوده مصوب سال 93، تأمین شود. معاون امور مسکن شهری بنیاد مسکن دراین باره به خبرنگار پیام ساختمان گفت: درصورتی که هیئت دولت طرح مسکن اجتماعی را تصویب کند، بنیاد مسکن این آمادگی را دارد طرح را تا پایان امسال اجرایی کند. جواد حق شناس افزود: در طرح مسکن اجتماعی راهکارهایی پیش بینی شده تا خانواده های کم درآمد را تحت پوشش قرار دهند و سایر دستگاه های علاقه مند همچون کمیته امداد حضرت امام، خیرین مسکن ساز و بهزیستی به ساخت واحدهای اجاره ای کمک کنند. وی اظهار داشت: سازندگان و شرکت های دارای زمین و انبوه سازان فاقد زمین، درصورتی که تمایل به ساخت مسکن اجاره ای با شرایط مدنظر دولت داشته باشند، تسهیلات یارانه ای می گیرند تا به ساخت مسکن استیجاری اقدام کنند. همچنین در این طرح بیان شده که برخی از افرادی که جزء دهک های درآمدی پایین و دارای زمین هستند و مشکل زمین دارند خیرین به کمک آنان بیایند تا مشکل زمین حل و با کمک تسهیلات ارزان قیمت صاحب خانه شوند. حق شناس بابیان اینکه هنوز اطلاعی از تغییرات مصوبه جدید در اختیار نداریم، اظهار داشت: برای مشخص شدن هزینه این طرح و تأمین برنامه در سال جاری باید با سازمان مدیریت و برنامه ریزی وارد مذاکره شویم. وی افزود: در صورت تصویب شروع عملیات اجرایی مسکن اجتماعی، بنیاد مسکن مکلف به تأمین نیاز 100 هزار واحد مسکونی مختص گروه های کم درآمد خواهد بود و در صورت امکان تا سال آینده این رقم به 150 هزار واحد مسکونی افزایش می یابد. معاون امور مسکن شهری بنیاد مسکن ادامه داد: از سال 96 تا پایان برنامه ششم توسعه نیز، اعتبار مشخصی برای واگذاری سالانه 100 هزار واحد مسکونی مناسب سکونت گروه های کم درآمد در سراسر کشور در نظر گرفته می شود. استفاده از ظرفیت نهادهای مردم نهاد کافی نیست یک کارشناس مسکن نیز در ارزیابی خود از این مصوبه گفت: دولت یازدهم به جای ارائه پیشنهاد آلترناتیو خود زمان زیادی را صرف انتقادات و اشکالات مسکن مهر کرد و علیرغم وجه مثبت تعیین تکلیف شدن این طرح، طبیعتاً مصوب شدن آن در سال پایانی کار دولت با تأخیر روبه رو بوده است. محمد عدالت خواه بابیان اینکه مصوب شدن تأمین مسکن فقرا و خانوارهای کم درآمد را باید به فال نیک گرفت، افزود: اما راهگشا نیست، به این دلیل که بی خانمانی دهک های پایین جامعه ناشی از تبعیض در توزیع زمین است. علیرغم بالا بودن سرانه زمین در سطح کشور، متأسفانه برخی سودجویان توانستند بخش زیادی از اراضی موات را از طریق زمین خواری و کوه خواری به دست آوردند. حالا بخشی از اختلاف طبقاتی جامعه به افرادی بازمی گردد که توانستند درگذشته مبالغ زیادی را از مسیر بسازوبفروشی ساختمان و فروش زمین به دست بیاورند. وی اظهار داشت: تحت این شرایط افرادی که می خواهند صاحب خانه شوند باید علاوه بر خرید ساختمان، در شهری مثل تهران تا 80 درصد بابت خرید زمین بپردازند، درنتیجه افراد دهک های پایین توان خرید خانه را ندارند. بنابراین دولت باید حول محور تسهیلات زمین حرکت کند. این کارشناس مسکن گفت: هرچند در طرح مسکن حمایتی قرار است برای افرادی که جزء دهک های درآمدی پایین بوده و مشکل زمین دارند خیرین به کمک آنان بیایند تا مشکل زمین حل و با کمک تسهیلات ارزان قیمت صاحب خانه شوند، اما تعداد خیرین محدود است و این نوع نهادها همواره بوده اند، پس باید راهکارهای اساسی تری جایگزین شود، مثلاً دولت مالیات بر ارزش افزوده زمین را از مالکان بیش از یک خانه، صاحبان خانه های خالی و خانه های با متراژ بالا بگیرد و برای ارائه تسهیلات به دهک های پایین اختصاص دهد. به گفته عدالت خواه؛ حدود یک میلیون و 600 هزار خانه در ایران خالی است، حال آنکه چندین برابر این رقم بی خانه و افرادی با وضعیت بد مسکنی مواجه هستند، این تضادها باید در جامعه حل شود، در غیر این صورت ارائه مدل های تأمین مسکن بانام های متفاوت مشکلی را حل نمی کند. وی در پاسخ به این پرسش که آیا دولت به دلیل فاقد سیاست های پایدار در تأمین مسکن، مدل های مختلفی ارائه می کند،گفت: به گمان من دولت از ابعاد و مشکلات مسکن اطلاعات کافی ندارد و راهکارهای اساسی ارائه نمی دهد، متأسفانه تصور می کند با ارائه تسهیلات آن هم با بهره های بالا و گذاشتن اندکی یارانه بر روی وام ها، مشکل تأمین مسکن حل خواهد شد. با این وصف، در حالی ماه های پایانی سال 95 این مصوبه ابلاغ شد که برای شروع عملیات اجرایی در یک ماه باقی مانده از سال جاری، نیاز به تعیین تکلیف اعتبار برای این دو طرح وجود دارد،بنابراین به نظر می رسد اجرای این مصوبه از سال96 کلید خواهد بخورد پیش تر اعتبار اولیه ای که برای آغاز طرح مسکن اجتماعی در سال اول یعنی سال 95 برآورد شده بود، رقمی در حدود200 میلیارد تومان بود، که اگر همین رقم تعیین شود، قرار است این اعتبار بابت هزینه های مربوط به اجرای این طرح در اختیار بنیاد مسکن به عنوان متولی اجرای فاز اول مسکن اجتماعی قرار بگیرد.