پژوهشکده مسکن دقیقا کجاست؟

تحقیق و پژوهش نقش مهمی در توسعه، خودکفایی و ارتقاء کیفی تولید ملی کشور دارد. در این میان صنعت ساختمان به عنوان یکی از صنایع زیربنایی در توسعه اقتصادی، تأثیر بسزایی در اشتغال زایی، فعالیت های اقتصادی و اجتماعی دارد به این سبب اهمیت توجه به ایجاد زیرساخت های پژوهش در این صنعت کشور از اولویت خاصی برخوردار است. سهم بیش از 30 درصدی ساختمان از اقتصاد کشور و گردش سالانه 100 هزار میلیارد تومانی در صنعت ساختمان ازجمله مواردی است که اهمیت تحقیق و پژوهش را ضروری می نماید. مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی هم باهدف ارتقای دانش فنی صنعت ساختمان و افزایش بهره وری شکل گرفت. این مرکز در دوره های مختلف چشم اندازهای مختلفی برای خود تعیین و ترسیم کرده اما به نظر می رسد با توجه به شرایط امروز صنعت ساختمان، نتوانسته موفقیت قابل توجهی کسب کند. حدود 5/3 سال از عمر دولت یازدهم می گذرد و پیام ساختمان در واپسین روز های سال 95 همچون دوره های گذشته نگاهی به عملکرد این مرکز دارد. چشم انداز بتن 1404 روی کاغذ یا صنعت ساختمان محمد شکرچی زاده، رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در همان نخستین روز های تصدی ریاست این مرکز با توجه به سوابق فنی درزمینهٔ تکنولوژی بتن خبر از تدوین چشم انداز بتن 1404 داد. بتنی که بر اساس این چشم انداز باید تا سال مذکور به مقاومت 50 مگا پاسکال برسد. این چشم انداز همواره در تمام مصاحبه های مطبوعاتی از طرف ایشان مطرح شد و امروز حدود 5/3 سال از ریاست ایشان گذشته است لیکن عمده تلاش مرکز در این رابطه طی این سال ها برگزاری همایش و کنفرانس های علمی با حضور پژوهشگران و اساتید متخصص انجمن بتن بوده است؛ کسانی که هرکدام حرف های زیادی حتی در مجامع علمی بین المللی در صنعت بتن دارند و قطعاً حتی توانایی تولید بتن های با مقاومت 100 مگاپاسکال را هم دارا می باشند. درحالی که مسئله اساسی ما در صنعت ساختمان اجرا و تولید بتن توسط کارگران و استادکاران است چراکه ساختمان توسط این افراد ساخته می شود و اصولاً در صورتی می توان گفت به چشم انداز بتن 50 مگاپاسکال رسیده ایم که این مهم در ساخت وسازها مشهور باشد نه در مقالات علمی. چه خوب بود که مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به جای صرف تکیه بر مقالات علمی، به تربیت کارگران و تکنیسین های صنعت ساختمان در راستای مأموریت های تعریف شده و چارت سازمانی این مرکز می پرداخت؛ امری که هیچ گاه دیده نشد. بااین وجود نباید بخش مثبت ماجرا یعنی تعریف یک چشم انداز برای آینده را نادیده گرفت. مسکن فراموش شد بعدازاینکه در دولت یازدهم بخش پژوهش حمل ونقل به مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی واگذار شد، این مرکز دارای چهار پژوهشکده ساختمان و ابنیه ، معماری و شهرسازی ، حمل ونقل و اقتصادی و مالی مسکن شد. متأسفانه می توان گفت موفقیت نسبی تنها در بخش های ساختمان و ابنیه و حمل ونقل حاصل شد اما در بخش های معماری و شهرسازی و همچنین اقتصاد مالی مسکن تقریباً اتفاق قابل توجهی رخ نداده است. این در حالی است که ازیک طرف آشفتگی معماری در شهر ها واضح و مشخص است و امروز نشانی از معماری با هویت به چشم نمی خورد. از طرفی بخش مسکن ازنظر مالی با بزرگ ترین چالش چند دهه اخیر مواجه است. امروز تأمین مالی در این بخش و همچنین مدیریت فروش واحد های مسکونی بازار جزء مهم ترین عوامل رکود صنعت ساختمان به شمار می روند. از طرفی در تمام کشور های توسعه یافته دولت به دنبال راهکار هایی برای تأمین مسکن ارزان تر برای کم درآمدهاست؛ همچنان که در دولت گذشته هم با اجرای طرح مسکن مهر این مهم را شاهد بودیم. متأسفانه پژوهشگاه مسکن در این رابطه هم اقدامی انجام نداد. حتی این پژوهشکده نتوانست آمار هایی از میزان معاملات و وضعیت مسکن ارائه کند. پیوند مرکز و دانشگاه چه شد؟! به یاد داریم که در مراسم معارفه رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ایشان از پیوند مرکز و دانشگاه گفتند و تأکید کردند که مرکز تبدیل به محل آمدوشد پژوهشگران و دانشجویان خواهد شد. حال به فاصله حدود شش ماه تا پایان عمر دولت یازدهم باید پرسید که چقدر توانسته اید از یافته های علمی دانشگاه ها استفاده کنید؟ جایگاه پژوهشگران در مرکز علمی صنعت ساختمان کجاست؟ چند بار از طریق سایت مرکز اختراعات و اکتشافات دانشجویان و پژوهشگران را رونمایی کردید؟! چقدر این اختراعات را به صنعت معرفی کردید؟! کدام آیتم تشویقی را برای استقبال شرکت های تولیدی از تکنولوژی های جدید در راستای پیوند صنعت و دانشگاه در نظر گرفتید؟! نابودی تکنولوژی در مرکز داعیه دار صنعتی سازی صنعتی سازی شعاری است که سال هاست از طرف متولیان بیان می شود اما متأسفانه سازوکاری برای ترویج آن و ترغیب مخترعان و تولیدکنندگان وجود ندارد. امروز شاهدیم که مرکز بین تولیدکنندگان مصالح سنتی و شرکت هایی که همیشه حرف های نو برای گفتن دارند، تفاوت چندانی قائل نمی شود. این امر را می توان در هزینه های سرسام آوری که برای اخذ تأییدیه فنی به مرکز پرداخت می کنند، مشاهده کرد. قطعاً برای انجام آزمایش های فنی مواد، مصالح و تکنولوژی ها باید هزینه هایی از تولیدکنندگان اخذ شود اما در شرایط رکود باید تا حدودی در میزان هزینه ها تجدیدنظر شود و همان طور که گفتیم باید فن آوران از تخفیف ویژه برخوردار شوند. موضوع دیگر مربوط به احداث ساختمانی با فناوری LSF در مرکز تحقیقات می باشد که قرار است به عنوان یک نمونه در مهد فن آوری های صنعت ساختمان به یادگار گذاشته شود. متأسفانه سازه این ساختمان با اشکالات عدیده ای مواجه است که چند ماه پیش تر هم با درج مطلبی اشاره کردیم: وای به روزی که بگندد نمک نکات مثبت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی قطعاً عقل سلیم حکم می کند که علاوه بر ذکر نقصان ، اقدامات مثبت را هم ذکر کنیم. مرکز تحقیقات در دوره جدید اقدامات قابل توجهی در بخش اصلاح مقررات ملی ساختمان انجام داده و به خوبی پیگیر حل مشکلات بوده است. علاوه بر این تهیه نقشه گسل های تهران ازجمله اقدامات قابل توجه مرکز تحقیقات بود به که به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری هم رسید تا بعد از ابلاغ به شهرداری تهران،شهرداری بتواند مطابق با تکلیفی که 10 سال پیش طرح جامع شهر تهران برای مدیریت شهری پایتخت تعیین کرده بود، صدور پروانه ساختمانی در تهران را منوط به کسب استعلامات شهرداری های مناطق از نقشه جدید گسل های تهران و ارتباط آن با محل دقیق احداث ساختمان های جدید کند. اقدام مثبت دیگر مربوط به هماهنگ کردن آیین نامه بتن ایران( آبا) و مبحث نهم مقررات ملی ساختمان در خصوص بتن است که باعث نجات سازندگان و پیمانکاران از سردرگمی می شود. در کنار این اقدامات لازم است از اجرا و جایگزینی رویه های بتن غلتکی در برخی جاده ها و باند های فرودگاهی به جای آسفالت اشاره کنیم که تداوم آن می تواند باعث افزایش عمر مفید جاده ها و صرفه اقتصادی پروژه های راه سازی شود.