سهم خانه دار شدن حاشیه نشین ها و بد مسکن ها

صرف هزینه ساخت خانه های لوکس و سرمایه گذاری در این حوزه ها، باعث غفلت از مسکن طبقه متوسط و ضعیف شده و آن ها را هرروز بیشتر به حاشیه رانده است. به گزارش پیام ساختمان، پروژه مسکن مهر، تلاشی شعاری برای خانه دار کردن همه اقشار جامعه بود که در بیابان ها اجرا شد و تورمی 40 درصدی به جا گذاشت. حسین عبده تبریزی، اقتصاددان و مشاور وزیر راه و شهرسازی، در مورد سمت وسوی ساخت وساز، معتقد است: کشور در ساخت مسکن لوکس هزینه زیادی کرده و حالا آن ها خالی مانده اند. این مسکن ها در شهرهای بزرگ قابل فروش نیستند و پولشان آزاد نمی شود. بانک ها هم زیر فشار هستند و از منابع ساختمانی طلب زیادی دارند. در چنین شرایطی به مسکن کوچک برای حل مشکل بد مسکن ها نیاز داریم. براثر سوء مدیریت، منابع را خرج مجموعه های گران قیمت تجاری کردند و آن ها الآن خالی هستند. اگر یک دهم این منابع صرف مشکل بد مسکن ها می شد، تا الآن بخش زیادی از مشکلاتشان حل شده بود. صرف هزینه ساخت خانه های لوکس و سرمایه گذاری در این حوزه ها، باعث غفلت از مسکن طبقه متوسط و ضعیف شده و آن ها را هرروز بیشتر به حاشیه رسانده است. البته پروژه مسکن مهر، تلاشی شعاری در همین راستا و برای خانه دار کردن همه اقشار جامعه بود که در بیابان ها اجرا شد و تورمی 40 درصدی به جا گذاشت. عباس آخوندی در سال اول فعالیت دولت یازدهم، چنین صریح از این پروژه روایت کرد: دولت قبل گمان می کرد اگرچند هزار نفر را کنار هم قرار دهد، شهر تشکیل شده است؛ درحالی که شهر یک سابقه، تاریخ و هویت اجتماعی و فرهنگی دارد. باید خودمان را جای مردم قرار دهیم و ببینیم آیا ملکی که می سازیم شرایط مناسب برای زندگی را دارد؟ اولویت مسکن اجتماعی مسکن مهر، شبیه به میراثی مرثیه خوان، از دولت پیشین به وزارت آخوندی به ارث رسید و او از همان زمان مخالفت های جدی با این طرح داشت. آخوندی معتقد بود: متأسفانه در مورد مسکن مهر مکان یابی ها درجاهایی انتخاب شده که فاقد امکانات زیربنایی بوده است اما اگر این انتخاب ها و هزینه ها در بافت های فرسوده و حاشیه ای انجام می شد طبیعتاً کار آیی بالایی داشت. درنتیجه اگر در نظر بگیریم 50 هزار میلیارد تومان که از بانک مرکزی به مسکن مهر تزریق شده به احیای بافت های فرسوده می رسید الآن گرفتار این نبودیم که به فکر تأسیسات سایر واحدها باشیم. همین اظهارات که در نخستین سال فعالیت دولت بیان شد، پایه و اساس طرح مسکن اجتماعی را تشکیل می دهد. عباس آخوندی، از 20 سال پیش در زمان وزارت مسکن در دولت ششم، ایده آن را در سر می پروراند و حالا پس از به پایان رسیدن التهابات مسکن مهر، دولت یازدهم اجرای آن را تصویب کرده است. اولویت مسکن اجتماعی، با افراد سرپرست خانوارهای کم درآمد است. آن هایی که خود و افراد تحت تکفلشان از تاریخ اول فروردین سال 90، فاقد واحد مسکونی بادوام یا وام مسکن بوده اند و از تاریخ 22 بهمن سال 57، از هیچ یک از امکانات دولتی یا امکانات نهادهای عمومی غیردولتی مربوط به تأمین مسکن شامل زمین، واحد مسکونی یا تسهیلات یارانه ای خرید یا ساخت واحد مسکونی استفاده نکرده باشند. سهم مسکن در سبد خانوار همچنین آن ها باید حداقل در شهر موردتقاضا، 5 سال سکونت داشته باشند. بیت الله ستاریان، کارشناس بازار مسکن رویکردی انتقادی به این طرح دارد و توضیح می دهد: من بارها این حرف را گفته ام. مسکن اجتماعی یا مسکن ویژه، در تمام دنیا اجرا می شود و مثلاً شهرداری ها عهده دار ساخت آن هستند. اما این طرح ها برای جامعه های توسعه یافته ای است که مشکل چندانی برای مسکن ندارند. مسکن در سبد خانوار سهمی بین 8 تا 15 درصد را به خود اختصاص می دهد و معضلاتی مثل حاشیه نشینی ندارند. در این جوامع، مسکن مثل همه کالاهای دیگر به وفور موجود است اما پایین ترین دهک نمی تواند آن را تهیه کند که تعدادشان هم شامل 10 تا 50 هزار نفر می شود. در این کشورها دولت با طرح هایی مثل مسکن اجتماعی سعی می کند این کالا را در اختیار قشر ناتوان بگذارد. اما این طرح برای جامعه ما نیست. مسکن اجتماعی به سال 96 نمی رسد بر اساس گزارش بانک مرکزی، مسکن سهمی حدود 35 درصد را در سبد خانوار به خود اختصاص داده است که بیشترین هزینه در میان تمام گروه های کالایی است و به طور متوسط هر خانواده شهری، ماهی حدود یک میلیون تومان می شود. از طرفی دیگر، بیشتر از 40 درصد خانوارهای ایرانی، صاحب خانه نیستند. بنیاد مسکن، مسئول اجرای این طرح است؛ همچنین وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف است با همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی کشور، بنیاد و شهرداری ها نسبت به اولویت بندی و شناسایی گروه های هدف اقدام کند. ستاریان، در توضیح پاسخگو نبودن مسکن اجتماعی برای ایران گفت: مشکل مسکن در جامعه ما، دهک های میانی را درگیر کرده است. مسکن در سبد خانوار سهمی از 35 تا 50 درصد دارد و حدود 17 میلیون نفر نیز حاشیه نشین داریم. این آمار و ارقام نشان می دهد مسکن اجتماعی را نمی توان در جامعه ما اجرا کرد. 17 میلیون حاشیه نشین را چطور می شود با طرح دولتی سامان داد؟ اگر تعداد این ها را به اندازه خانوارها در نظر بگیریم، می شود گفت بیشتر از 4 میلیون خانوار حاشیه نشین هستند. آیا ما می توانیم 4 میلیون مسکن اجتماعی ایجاد کنیم؟ با استفاده از کل بودجه 4 ساله دولت هم نمی توان این کار را اجرایی کرد. همه چیز برای لوکس نشینان البته مسکن اجتماعی نیز با چالش هایی برای بودجه مواجه است. در مصوبه دولت درباره تأمین بودجه مسکن اجتماعی آمده است: منابع موردنیاز اجرای این تصویب نامه از محل منابع جزء (2) بند (ب) ماده (7) قانون هدفمند کردن یارانه ها- مصوب 1388- توسط سازمان برنامه وبودجه کشور تأمین و در لوایح بودجه سنواتی پیش بینی و منظور می شود. اما آن طور که عبده تبریزی، مشاور وزیر راه و شهرسازی روایت می کند، شروع اجرای مسکن اجتماعی زودتر از سال 97 نخواهد بود. او معتقد است: باید به بودجه های آتی امیدوار باشیم و عملاً اجرایی شدن این طرح، به یک سال آینده موکول می شود. بخشی از افرادی که دولت یازدهم باید از آن ها حمایت کند، بد مسکن ها هستند. حدود 19 میلیون نفر در مسکن هایی زنگی می کنند که کیفیتشان مناسب نیست و نمی توانند خودشان برای بازسازی این اماکن اقدام کنند. سمت وسوی مسکن اجتماعی به سمت حل مشکل بد مسکن هاست. بررسی در میان فعالان بازار نیز نشان می دهد، آن ها نیز دل به ساخت وساز برای لوکس نشینان خوش کرده اند. یکی از مشاوران املاک که در منطقه تهران پارس فعالیت می کند، می گوید: بازار راکد است، اما نه همه جای آن. دیگر ساخت و حتی مشاوره برای خانه های متوسط جواب نمی دهد. اما برای خانه ها و مجتمع های لوکس، هم تقاضا خیلی زیاد است و هم اینکه سود خیلی خوبی دارد. اما در این قسمت بازار، وضع ما خوب است.