زمان رونق مسکن

بیش 5/3 سال از رکود مسکن می گذرد؛ رکودی که اگرچه برای اهالی صنعت ساختمان تازه نیست و درگذشته هم بار ها سیکل رونق - رکود اتفاق افتاده اما این بار تفاوت های عمده ای مانند طولانی شدن دوره رکود و میزان بالای خانه های خالی عملاً بازگشت رونق را در آینده با تردید های جدی مواجه کرده است؛ بی تفاوتی دولت نسبت به نقش مسکن در اقتصاد کلان کشور و افزایش بی ضابطه عوارض و هزینه های ساخت وساز توسط شهرداری ها و سایر نهاد های دست اندرکار از یک سو و عدم استقبال مردم از خرید مسکن به دلیل افت شدید قدرت خرید از سوی دیگر باعث شده تا عملاً سازنده ها نتوانند پروژه های جدید را کلید بزنند و به تبع آن صنایع وابسته به ساختمان هم دچار ورشکستگی شوند. رونق یا جو روانی؟! آسیب های این رکود تنها متوجه بخش تولید و سوداگری نیست؛ نگاهی به تعداد خریدوفروش های صورت گرفته نشان می دهد که علیرغم وجود تقاضای مصرفی بالقوه و افزایش نیافتن قیمت ها، خانه دار شدن با مشکلاتی عدیده ای مواجه بوده واصلی ترین علت این چالش فقدان ارائه تسهیلات بلندمدت و ارزان است. در این میان برخی از کارشناسان اعتقاددارند مسکن وارد فاز پیش رونق شده و باید منتظر رونق در سال 96 باشیم و برخی دیگر معتقدند افزایش کمتر از 10 درصدی معاملات ناشی از ایجاد جو روانی امضای برجام و تبلیغات دولت برای ارائه تسهیلات 80 میلیونی خانه اولی ها بوده و دیر یا زود مردم با واقعیت های بازار مواجه می شوند. بنابراین اعتقاددارند باید منتظر اتمام انتخابات ریاست جمهوری و پایان بلاتکلیفی مسکن باشیم. تا قبل از انتخابات رکود عمیق تر می شود محمدمهدی مافی، دبیر انجمن انبوه سازان استان تهران بابیان اینکه سمت وسوی بازار مسکن بعد از انتخابات ریاست جمهوری مشخص می شود، به پیام ساختمان می گوید: بنده معتقدم نه تنها مسکن در فاز پیش رونق قرار ندارد که حتی تا قبل از انتخابات به دلیل تردیدی که خریدار و فروشنده نسبت به آینده دارند، رکود عمیق تر خواهد شد. صرف تسهیلات مسکن را رونق نمی دهد وی بابیان اینکه بسیار بعید است که قیمت ها ارزان تر از وضعیت کنونی شود، ادامه می دهد: طبق بررسی های بنده 37 عامل در رونق و رکود مسکن مؤثر است و یکی از عوامل تسهیلات مسکن است. نمی توان گفت صرفاً با ارائه تسهیلات بازار رونق می گیرد. عوامل سیاسی، اقلیمی و اتفاقات اقتصاد کلان، سهم بیشتری در رونق و رکود نسبت به تسهیلات دارند. مافی در پاسخ به خبرنگار پیام ساختمان که آیا الزاماً رونق مسکن باید همراه با افزایش قیمت ها باشد، عنوان می کند: معمولاً این اتفاق افتاده است اما شرایط ایده آل این است که مسکن افزایش قیمت چشمگیری را تجربه نکند. ثبات و افزایش نیافتن یک شبه قیمت ها اگرچه ممکن است در کوتاه مدت به سود برخی سازندگان نباشد اما درمجموع چشم انداز روشن تری را ترسیم خواهد کرد. بازی سازندگان در چارچوب تعیین شده دبیر انجمن انبوه سازان استان تهران در مورد نقش سازندگان در رکود مسکن می گوید: اگرچه نقش سازندگان در رونق و رکود حائز اهمیت است اما یادمان باشد که سازندگان هم در یک چارچوب و مقررات خاص تعیین شده بازی می کنند. به طور مثال شهرداری ها در فرایند صدور پروانه قید هایی را برای سازنده ها تعیین می کنند که ناگزیر از اجرای آن هستند. تغییر بازار مسکن؛ شش ماهه دوم مهدی روانشاد نیا، استاد دانشگاه و عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران در گفتگو با خبرنگار پیام ساختمان عنوان می کند: در شش ماهه اول تغییر چشمگیری اتفاق نمی افتد اما در شش ماهه دوم بسته به شرایط بعد از انتخابات و تحولات اقتصاد کلان تغییراتی را تجربه خواهد کرد. تفاوت رکود کنونی با دوره های پیشین وی بابیان اینکه به استثنای ساختمان های خاص، ساخت وساز برای سرمایه گذاران جذابیتی ندارد، اضافه می کند: رکود کنونی با سیکل های رونق و رکود در دوره های گذشته متفاوت است؛ به طور مثال هیچ زمانی این تعداد واحد خالی نداشته ایم و نکته دیگر اینکه توزیع ساختمان در سطح شهر های ما متناسب با نیاز نیست؛ در شهر تهران واحد های خالی زیادی در شمال شهر وجود دارد درحالی که متقاضیان خرید مسکن توانایی خرید خانه در مرکز و جنوب شهر رادارند. وضعیت بغرنج ساخت وسازهای تجاری وی بابیان اینکه ساخت وسازهای تجاری به ویژه در تهران اوضاع بغرنج و نگران کننده ای به دلیل حجم بالای پروانه های صادره دارند، ادامه می دهد: اینکه رونق بدون افزایش قیمت ها به وجود بیاید، ایده آل است اما واقعیت این است که رفتار بازار مسکن در دوره های گذشته نشان می دهد که قیمت ها نقش تعیین کننده ای در پیدایش دوره رونق دارند. چرا مسکن در سال 95 رونق نیافت؟! بیت الله ستاریان، کارشناس مسکن نیز معتقد است: در سال94 که تحریم های بین المللی علیه ایران لغو شد و برجام به منصه ظهور پیوست. همه منتظر بودند که برجام آثار مثبتش را خیلی زود در اقتصاد ایران نشان دهد و بخش های مختلف اقتصاد از لغو تحریم ها منتفع شود. بخش مسکن هم که چندین سال را در رکود می گذارند چشم به تحقق برجام و مشاهده آثار مثبت آن در اقتصاد کشور دوخته بود؛ البته تحلیل ها و انتظارها بیشتر بر این مسئله متمرکز بود که بخش مسکن دست کم در نیمه دوم سال 95 از آثار برجام نفع ببرد و از رکود خارج شود؛ اما سرعت دست یافتن به نتایج برجام با آنچه مورد انتظار بود، هماهنگی نداشت. به گفته ستاریان، رکود بخش مسکن تا جایی عمیق است که تمامی بخش های اقتصاد و حتی لایه های زیرین بخش مسکن را هم دچار ورشکستگی کرده است و برای نجات این بخش ها باید در کلیت اقتصاد تغییراتی ایجاد کرد. جذب سرمایه خارجی، تأمین نقدینگی و مسائل فروش نفت که همه از نتایج برجام است باید حل وفصل می شد تا بخش مسکن تکان بخورد. خروج مسکن از رکود؛ نیمه دوم سال وی می افزاید: نشانه هایی که در سال 95 در بازار مسکن شاهد آن بودیم و برخی آن را تعبیر به خروج از رکود کردند، تنها آثاری نشات گرفته از جنبه روانی برجام بود اما گشایش های ناشی از برجام باعث شد که فروش نفت ایران با سهولت بیشتری انجام شود و تولید و صادرات نفت افزایش پیدا کند؛ از سوی دیگر برخی از منابع مالی بلوکه شدن کشور در سال های تحریم به اقتصاد بازگشته و موانع انجام فعالیت های اقتصادی و تجاری مهم برداشته شده و با توجه به این مقدمات می توان امیدوار بود و این طور پیش بینی کرد که برجام روی خوشش را به بازار مسکن در ابتدای نیمه دوم سال 96 نشان بدهد. شاخصه های رونق مسکن این کارشناس مسکن معتقد است: تحرک در بازار مسکن با افزایش معاملات، افزایش قیمت، افزایش تولید و افزایش سرمایه گذاری همراه است و تحرک در هر چهار بخش به رونق بازار مسکن و خروج از رکود می انجامد.