منابع انرژی خورشیدی در کشورتوسعه می یابد

دست اندرکاران حوزه انرژی کشور به جد در پی توسعه منابع انرژی خورشیدی هستند که این روند ریشه در تمایل به کاهش آلاینده های زیست محیطی و حفظ ذخایر سوخت فسیلی کشور دارد. کشور ما از ظرفیت های بسیار بالایی برای تولید انرژی های بدیل و به طور خاص نیروی خورشیدی برخوردار است. در منطقه وسیعی از کشور به طور متوسط 300 روز آفتابی و صاف است و هر مترمربع مساحت این مناطق قادر به تولید پرتوی باانرژی 2200 کیلووات در ساعت است. از همین رو است که معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور اخیراً در محل نیروگاه خورشیدی تازه تأسیس همدان گفت ایران بهترین کشور برای تولید انرژی خورشیدی است و دولت هم برای کاهش آلاینده ها و گازهای گلخانه ای بر گسترش انرژی های تجدید پذیر تأکید می کند. به گزارش پیام ساختمان، هرچند سازمان انرژی های نو ایران (سانا) در سال 1375 تشکیل شد تا مسئولیت توسعه بهره گیری از نیروی خورشیدی و دیگر نیروهای تجدید پذیر را بر عهده بگیرد، ولی درواقع در سال 88 بود که اولین نیروگاه خورشیدی کشور مورد بهره برداری قرار گرفت. در آن سال نیروگاه خورشیدی شیراز با استفاده از فن آوری متمرکز کننده تابش خورشیدی راه اندازی شد. در این فنّاوری متمرکز کننده تابش خورشید با عدسی و آینده اشعه خورشید را در مقیاس ریز متمرکز می کند. اولین نیروگاه فتوولتانیک هم در سال 92 در مشهد افتتاح شد. توسعه پروژه های انرژی های تجدید پذیر خوشبختانه در دوران پساتحریم دولت باقدرت بیشتری به سوی توسعه پروژه های انرژی های تجدید پذیر حرکت می کند و همان طور که پیش تر اشاره کردیم، همکاری های بین المللی را در این حوزه افزایش داده است. شرایط برای فعالیت شرکت های خصوصی هم بخش تحقیق و هم بخش اجرا فراهم تر شده است. چندی پیش دکترمهرالله رخشانی مهر، مدیرکل نظارت بر طرح های عمرانی وزارت علوم گفت در نشستی که با حضور مدیرعامل سانا در سازمان برنامه وبودجه کشور برگزار شد، مقرر گردید دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی متقاضی جهت احداث نیروگاه های خورشیدی بر اساس زمین های در اختیار و با همکاری سانا نسبت به مشارکت بخش خصوصی به عنوان سرمایه گذار جهت احداث نیروگاه های خورشیدی اقدام کنند. امید است بخش خصوصی با مشارکت در تولید برق از پنل های خورشیدی، در بخشی از سود ناشی از طرح های مشترک نیز سهیم باشد. در همین ارتباط تفاهم نامه سه جانبه ای بین سازمان برنامه وبودجه، وزارت علوم و سازمان انرژی های نو ایران به امضا رسیده است. به رغم اهمیتی که دولت برای توسعه انرژی های تجدید پذیر قائل شده و هرچند توانایی لازم هم برای ساخت نیروگاه در کشور وجود دارد، اما این حوزه همچنان با محدودیت سرمایه مواجه است. به گفته حمید چیت چیان، وزیر نیرو، باوجوداینکه طی 11-10 سال گذشته مجوزهایی برای احداث 37 هزار مگاوات نیروگاه توسط بخش خصوصی صادرشده، اما امروز تنها 12 هزار مگاوات از این میزان سرمایه گذاری صورت گرفته است. باید توجه داشت که در قانون برنامه پنجم توسعه مسئله سرمایه گذاری برای انرژی های بدیل به صراحت مطرح شده بود و در برنامه ششم هم تصریح شده که وزارت نیرو باید مقدمات سرمایه گذاری داخلی و خارجی را برای احداث نیروگاه فراهم کند. خوشبختانه در دوران پساتحریم شرایط سرمایه گذاری های خارجی فراهم شده و کشورهای متعدی هم پیشنهاد سرمایه گذاری و فاینانس برای احداث نیروگاه های تجدیدشونده داده اند. وزیر نیرو ابراز امیدواری کرده که در کشورمان تا دوازده سال آینده، 7500 مگاوات نیروگاه خورشیدی نصب شود. در بسیاری از کشورهای پیشرفته، برای همگانی کردن استفاده از انرژی های بدیل، به خانوارهایی که از این نوع انرژی های استفاده می کنند مشوق های مالیاتی داده می شود. این رویه هوشمندانه ای است که در کشور ما هم آغازشده و البته باید روند بسیار سریع تری بگیرد. برای مثال، محمد صادق زاده، رئیس سانا، اظهار داشته که برای تشویق خانوارها به استفاده از پنل های خورشیدی، سازمان متبوعش اقداماتی را انجام داده تا گره از بروکراسی دست و پاگیر برای کسب مجوز نیز باز شود. در ضمن دولت هم 50 درصد هزینه خرید پنل را تقبل کرده است. باید توجه داشت که هرچند کمک های دولتی برای فرهنگ سازی و نیز تقویت اولیه طرح های توسعه انرژی خورشیدی ضروری است، ولی نهایتاً این بازار است که سرنوشت کالاهای مربوط این صنعت را تعیین می کند و پنل های خورشیدی عرضه شده در بازارهای کشور باید رقابت پذیر بوده و برای مشتریان جذابیت داشته باشد. خوب است یادآور شویم که یادآور شویم که این اولین باری نیست که سانا کاربران را ترغیب به خرید و نصب پنل های خورشیدی می کند. البته تلاش های قبلی متأسفانه با شکست روبرو شد زیرا که پنل های داخلی ازنظر کیفی در حد مطلوب نبودند و پنل های خارجی هم به علت عدم نظارت های لازم مرغوب نبود. برای جلب اطمینان مصرف کنندگان نیاز به جذب سرمایه و کارشناسی خارجی است. توسعه بازار تکنولوژی فوتوولتائیک ایران به زودی یورگ مایر، رئیس شرکت BSW Solar که در آلمان مستقر است، در گزارش مبسوطی درباره صنعت انرژی خورشیدی ایران می گوید که اراده سیاسی در ایران برای رسیدن به موفقیت در حوزه انرژی خورشیدی کاملاً مشهود است. مایر که از سوی وزارت امور خارجه آلمان مأموریت تحقیق در این زمینه به وی محول شده تأکید می کند آنچه اکنون برای شرکت های آلمانی اهمیت دارد سرعت عمل و عزم برای برقراری روابط بازرگانی با ایران است. وی هدف گزارش پژوهشی خود را ایجاد رابطه ای درازمدت با شرکت های انرژی خورشیدی و انجمن های مربوطه در ایران توصیف کرده است. گزارش فوق پیش بینی می کند که بازار تکنولوژی فوتوولتائیک ایران به زودی توسعه خواهد یافت و البته چالش هایی هم بر سر راه است. نرخ بهره بالاست که خود میانگین وزنی هزینه های سرمایه ای را افزایش می دهد و همین مسئله در خصوص نرخ تورم نیز صدق می کند. طبق گزارش، بانک های کشورمان آشنایی چندانی با پروژه های فوتوولتائیک ندارند و به همین علت به آسانی وام در اختیار پیشگامان این تکنولوژی در کشور نمی گذارند. فن آوری فوتوولتائیک در کشورمان هنوز نیازمند کار تخصصی و کارشناسی است و عامه مردم که با چشم تردید به قضیه نگاه می کنند هنوز اطلاع چندانی نسبت به مزایای انرژی خورشیدی ندارند. پس از اجرایی شدن برجام، تفاهم نامه های متعددی با شرکت های خارجی به امضا رسیده که این امر در انتقال فن آوری های به روز بسیار مهم خواهد بود. از قراردادهایی که بیش از یک سال پیش امضا شد می توان به تفاهم نامه با شرکت ایتالیایی فینرژی اشاره کرد که شامل برنامه ای است برای ساخت نیروگاه های فوتوولتائیک در کرمان، یزد و شیراز با ظرفیت 10 مگاوات. سید محمد صادق زاده، معاون وزیر نیرو گفته است میزان درخواست سرمایه گذاری خارجی برای احداث نیروگاه های تجدید پذیر در کشور حدود 3 میلیارد دلار بوده که البته تاکنون تنها بخشی از آن محقق شده است. صادق زاده افزود: ظرفیت انرژی های تجدید پذیر برای مدیریت بار تابستان 96 حدود 450 مگاوات است که حدود 100 مگاوات آن خورشیدی است و در سه ماهه اول سال 96 به بهره برداری می رسد. باید توجه داشت هرچند امضای تفاهم نامه های همکاری با شرکت های خارجی گام مثبتی برای صنعت انرژی خورشیدی کشور است ولی باید از این مرحله فراتر رفت و تمرکز را بر قراردادهایی با تضمین ها و مسئولیت های مشخص گذاشت. البته تحولات مثبت هم در سال گذشته کم نبود. یکی از نمونه های موفق، اجرایی شدن توافق ها با شرکت آلمانی Athos Solar برای احداث بزرگ ترین نیروگاه خورشیدی در همدان بود. بنا به گزارش ها، در اواخر بهمن ماه سال گذشته نیروگاه های هفت مگاواتی خلیج فارس و امیرکبیر افتتاح شدند. به گفته مقام های این شرکت آلمانی، به رغم مشکلات بانکی، این پروژه کمتر از یک سال از توافق ها به مرحله نهایی رسید. هدف وزارت نیرو آن است که تا سال 2030 میلادی، صنعت انرژی خورشیدی کشور بتواند 7500 مگاوات برق تولید کند. با توجه به اینکه اکنون تولید برق از منابع انرژی خورشیدی به کسری از این هدف هم نمی رسد، تلاش های زیادی باید در این حوزه صورت گیرد. حضور بخش خصوصی و سرمایه گذاری خارجی ازجمله فاکتورهایی است که باید در این روند موردتوجه قرار گیرد. همان طور که فعالان بخش خصوصی یادآور شده اند، متأسفانه احداث نیروگاه های تجدید پذیر دیگر جزء اولویت های ارائه تسهیلات صندوق توسعه ملی نیست و از همین رو باید تلاش ها برای جذب سرمایه گذاری خارجی بیش ازپیش افزایش یابد و در مقابل از محدودیت های تضمین فاینانس های خارجی کاسته شود.