ایرانیان، نخستین کسانی که لوله کشی آب داشته اند

یکی از دستاوردهای ارزشمند ساسانیان درزمینهٔ فناوری که حتی امروز نیز تحسین برانگیز است، لوله کشی آب شهری و کشاورزی بوده است که شاید برای نخستین بار در جهان پدید آمده باشد. به گزارش پیام ساختمان،ازآنچه از دوران ساسانیان به جامانده است؛ می توان به خوبی دریافت که در این دوران توجه ویژه ای به آب رسانی کشاورزی و شهری شده است، این در حالی است که متأسفانه کارهای مهم پژوهشی در نشان دادن پیشرفت های دوران ساسانیان انجام نشده است؛ یکی از دستاوردهای ارزشمند ساسانیان درزمینهٔ فناوری که حتی امروز نیز تحسین برانگیز است، لوله کشی آب شهری و کشاورزی بوده است که شاید برای نخستین بار در جهان پدید آمده باشد. ایرانیان از گذشته های دور از لوله کشی آب آشامیدنی بهره مند بوده اند؛ با این سیستم لوله کشی، آب آشامیدنی به درون خانه ها آورده می شد. باید اذعان داشت که لوله کشی آب در دوران ساسانیان بر پایه یافته های بسیار پیشرفته دانش آن روز انجام گرفته است. محمدرضا همزه ای، استاد مردم شناسی دانشگاه رازی کرمانشاه در منطقه کرمانشاه، دراین باره توضیح داد: مردم در دوران ساسانیان با این فناوری، چشمه هایی که در پایین شهر قرار داشته اند را لایروبی کرده و با ایجاد حفره، آن را با ساروج اندود می کرده اند و درست همان گونه که امروزه با لوله های فلزی انجام می شود، آب چشمه ها را به سمت شهر می آورده اند؛ آنگاه به جای اتصال ها و یا جوشکاری امروزی برای چسباندن لوله ها به هم، روش اتصال لوله های سفالی از راه ساخت جفتی نر و ماده انجام می گرفته است. وی افزود: آن ها پس از اتصال تنبوشه های نر و ماده، دور آن ها را با ساروج که ماده ای ساخته شده از آهک، گچ، سفید تخم مرغ و چیزهای دیگر بود، می پوشاندند. همزه ای عنوان کرد: این کوزه های سفالی به شکل ویژه ای اتصال یافته اند؛ جالب این که چون در بعضی مکان ها خانه ها در بلندی جای داشتند، لوله کشی ستایش انگیزی به شکل مارپیچ انجام گرفته که بر پایه دانش مهندسی پیشرفته ای بوده است؛ این لوله کشی به گونه ای بوده تا ازلحاظ آسایش و دسترسی به آب هیچ گونه دشواری نباشد. این عضو هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه بیان کرد: در این نوع لوله کشی هنگام برداشت از آب به جای استفاده از شیر و فلکه های امروزی یک ابزار چوبی به کاررفته برده می شد که مانند چوب پنبه بکار گرفته شده در بطری های امروزی بوده است. همزه ای اظهار کرد: نمونه شگفت انگیزی که نشان دهنده لوله کشی کوزه ای برای آبیاری کشاورزی، در روستای پیروز آباد اسلام آباد غرب است، درواقع فناوری بکار رفته در دوران ساسانیان را به تصویر می کشد و این واقعیت را نشان می دهد که بی گمان، دوران فرمانروایی حدود چهارصدساله این خاندان ایران، سرآمد پیشرفت کشاورزی در دوران باستان بوده است. وی گفت: موضوع بسیار مهمی که باید یادآور شد، این است که تلاش برای رسیدن به چنین فناوری آب رسانی به جهت نیاز فراوان به آب بوده است؛ این نکته با توجه به این که سرزمین های ساسانی به هیچ وجه با کمبود آب مواجه نبوده اند جای بسی تأمل دارد. قدیمی ترین سیستم فاضلاب جهان در تخت جمشید قدیمی ترین سیستم فاضلاب جهان در تخت جمشید وجود دارد که بیش از 2500 سال قدمت داشته و برای استفاده دوباره بازگشایی شد. مسعود علویان صدر معاون میراث فرهنگی گفت: در پارسه و پاسارگاد بحث هایی درباره آبگیری ها مطرح بود به همین منظور طرحی را در ارتباط با تکمیل فرآیند مرمت و حفاظت برای دفع آب های سطحی ارائه کردیم. وی افزود: امسال کار بسیار جدی در حوزه کانال های آب تخت جمشید صورت گرفت و با کاوش هایی که باستان شناسان در تخت جمشید انجام دادند کانال های فاضلاب به عنوان کانال های تاریخی بازگشایی شد. علویان صدر تصریح کرد: مردم علاوه بر آنکه می توانند به عنوان کانال های تاریخی از این مجموعه بازدید کنند برای دفع آب های سطحی به ویژه تخلیه سیلاب ها مورداستفاده دوباره قرار می گیرد. معاون میراث فرهنگی بیان کرد: باستان شناسان با کاوش هایی که در تخت جمشید انجام دادند سیستم های فاضلاب را پاک سازی کردند تا مشکل دفع سیلاب در این مجموعه تاریخی حل شود. وی با اشاره به آنکه سازمان میراث فرهنگی 200 میلیارد ریال در سطح کشور برای مرمت ضروری آثار ثبت شده در فهرست آثار جهانی اختصاص داده، تصریح کرد: سازمان میراث فرهنگی 200 میلیارد ریال را بر 47 اثر تاریخی که نیاز به مرمت ضروری دارد در نظر گرفته به ویژه آثاری که در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده همچون سازه های آبی شوشتر و تخت سلیمان که دیگر خطری این بناها ثبت شده را تهدید نکند گفتنی است ساکنان اجتماع شهری برای حفظ زندگی جمعی و بالندگی اجتماع خود مجموعاً نیازهایی داشته اند که مجبور به تأمین آن ها به صورت مشترک و جمعی و مدیریت آن بوده اند. درواقع تأمین این نیازها تضمین کننده مدنیت و زندگی شهری بوده است. می توان این مجموعه نیازهای مشترک کالبدی را زیرساخت های شهری دانست که طیف وسیعی از تأسیسات و خدمات و شبکه های حیاتی را شامل می شود و باید به صورت مناسبی ارائه شود ، که این ها علاوه بر تأمین رفاه شهری ، تأسیسات اولیه موردنیاز با مدیریت مناسب باعث پویای اقتصادی و اجتماعی شهر می شوند.