توسعه تلخ یا پایدار شهری

روز هشتم نوامبر در سال 1949 توسط پرفسور کارلوس ماریا دلاپائولرا، استاد فقید دانشگاه بوینوس آیرس آرژانتین هم زمان با افتتاح انستیتو مطالعات مسائل شهرسازی دانشگاه، تحت عنوان روز جهانی شهرسازی (World Town Planning Day) ثبت شد. او هدف اصلی خود را از نام گذاری چنین روزی پیشبرد و بالا بردن علاقه به مباحث شهرسازی در میان عامه مردم و متخصصان در مقیاس های محلی، ملی و بین المللی عنوان کرد. در طی 60 سالی که از برگزاری اولین مراسم بزرگداشت این روز می گذرد، تعداد کشورهای برگزارکننده مراسم در این روز در جهان به بیش از 30 کشور رسیده است. این مراسم به طور جداگانه ای در کشورهای مختلف برگزار می شود اما برخی نهادهای بین المللی حامی این جریان هستند که مهم ترین آن ها ISOCARP یا جامعه بین المللی برنامه ریزان شهری و منطقه ای می باشد که محل دفتر مرکزی آن در شهر لاهه هلند می باشد. امسال چهاردهمین بزرگداشت روز جهانی شهرسازی در کشور ما و در پایتخت، طی مراسمی با حضور مسئولان و مدیران شهری برگزار و شهر ساز نمونه کشور نیز انتخاب شد. در این مراسم که دکتر ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی به عنوان شهر ساز نمونه انتخاب شد، از تدوین سند ملی برای توسعه شهرها سخن گفت، این در حالی است که طبق گفته کارشناسان توسعه شهری و افزایش رشد شهرنشینی نکته مثبتی قلمداد نمی شود. بااین وجود شهر ساز نمونه کشور معتقد است در دولت باید سیاستی پیگیری و دنبال شود که به ارتقای کیفیت زندگی در شهرها بینجامد. از ابتدای فعالیت دولت یازدهم، وزیر راه و شهرسازی به اتفاق معاونان و مدیرانش همواره شعار بهبود کیفیت زندگی و رعایت حقوق شهروندی را سر دادند و در همه زمینه ها سعی کردند با برنامه هایی در این راستا پیش بروند. در خصوص شهرسازی به خصوص پایتخت کشور هرروز ما شاهد ساخت آسمان خراش ها یا بلندمرتبه سازی هایی هستیم که یک روز از ممنوعیت آن سخن به میان می آید و روزی دیگر حافظان محیط زیست را برآشفته می کند که با قطع درختان و تخریب باغ های شهر تهران به توسعه عمودی شهر پرداخته اند و همچنان نفس شهر را به شماره انداخته اند. شهروندانی که این روزها نه تنها از آلودگی هوای شهر رنج می برند، از مناظر شهری نازیبا به ستوه آمده و از بین ساختمان های بلند به دنبال تماشای آسمان آبی هستند و به ناچار باید آرامش بصری خود را از زندگی شهری و ماشینی در تصاویر خیالی جستجو کنند. مطالعات نشان داده است که افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی موجب تبدیل فضاهای سبز شهری به سطوح بتنی خشن و نفوذ­ناپذیر می شود و این روند به ویژه در کشورهای درحال توسعه نمود جدی تری دارد. امروزه رشد صنعت و افزایش جمعیت در شهرها، به ساخت وسازهای سوداگرانی منجر شده است که به موضوعات بهداشتی، تأمین نور کافی و هوای سالم و فضاهای گذران اوقات فراغت توجه کافی نمی کنند. درحالی که باید در ساخت وسازهای شهری و توسعه عمرانی علاوه بر ایمنی، کیفیت مصالح به کاررفته و ساخت اصولی به مواردی از قبیل جانمایی ساختمان و پایداری، کاهش مصرف و بازیافت آب در صنعت ساختمان، مدیریت پسماند و استفاده از مواد بازیافتی در صنعت ساختمان سازی و همچنین کیفیت هوای داخلی ساختمان نیز توجه داشت. شاید بتوان گفت مبحث مهمی که همواره موردنظر کارشناسان شهرسازی است و متأسفانه کمتر موردتوجه مدیران شهری قرارگرفته ایمن سازی فضاهای عمومی برای زنان، معلولان، سالمندان و کودکان است. ایمن سازی فضاهای عمومی از این منظر دارای اهمیت است که برای همه اقشار و همه افراد جامعه فرصت های برابر برای استفاده از محیط شهری سالم و شاد ایجاد می کند. اگرچه برخی شهر سازان معتقدند بیشتر شهرهای کشور و به ویژه کلان شهرها برای زنان طراحی نشده و بنا به دلایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... مردانه ساخته شده است. به نظر می رسد برنامه ها و سیاست های وزارت راه و شهرسازی در راستای ارتقای زندگی شهری و توسعه شهری پایدار است باید همسو باسیاست های شهرداری باشد و مدیران شهری تعامل بیشتری با مسئولان وزارت راه و شهرسازی و همچنین مدیران سازمان محیط زیست کشور داشته باشند. تراکم فروشی و ساخت وسازهایی که تحت عنوان کوه خواری جنگل خواری و تخریب فضای سبز صورت می گیرد شهرها را به توسعه ای تلخ و ناگوار رسانده است.