تولید خانه های فرسوده

تلفات جانی و مالی زلزله کرمانشاه بار دیگر زنگ هشدار را به صدا درآورد که شاید یک بار برای همیشه توجه مسئولان، مردم، مهندسان ساختمان و سازندگان به این مهم جلب شود که ایران کشوری حادثه خیز و متأسفانه روی گسل های زلزله قرارگرفته است. در این سرزمین چه بخواهیم و چه نخواهیم هرچند سال یک بار با یک زلزله بالای هفت ریشتری روبرو خواهیم بود. ازاین رو باید نسبت به مقاوم سازی ساختمان ها بیش ازپیش، تمهیدات لازم به کار بسته شود. بنا بر آمارهای رسمی از 117 سال قبل تاکنون نشان می دهد بیش از 100 هزار ایرانی در زلزله های مختلف در کشورمان جان باختند که علت اصلی مرگ آن ها تخریب ساختمان ها و قرار گرفتن زیر آوار بوده است. نشریه پیام ساختمان ضمن تسلیت به بازماندگان زلزله سرپل ذهاب و نیز مردم عزیز کشورمان، در این گزارش با تنی چند از دست اندرکاران ساخت وساز در کشور به گفتگو نشست و نظر آن ها را در مورد علت تخریب گسترده ساختمان ها در ایران به هنگام زلزله را جویا شد. مجری باصلاحیت، حلقه مفقوده صنعت ساختمان در ایران رئیس سازمان نظام کاردانی ساختمان کرمانشاه بابیان اینکه در امر ساخت وساز هیچ کس سر جای خود نیست، گفت: متأسفانه هرکسی که در کشور سرمایه کافی داشته باشد می تواند به کار ساخت وساز وارد شود، حتی اگر در این زمینه صلاحیت فنی و علمی نداشته باشد. مسعود میرزایی بابیان اینکه علت تخریب ساختمان های سرپل ذهاب را باید کوتاهی در مقاوم سازی ساخت وساز دانست، گفت: البته میزان تخریب ساختمان های نوساز کمتر از ساختمان های چند سال ساخت بوده است. وی افزود: طبق بررسی های انجام شده بیشترین تخریب در ساختمان های مناطق سرپل ذهاب در دیوارها، پوسته و جداره بوده و عموما سقف ها مقاومت داشته است. میرزایی بابیان اینکه بیشتر قصورهای صورت گرفته در امر ساخت وساز مربوط به عدم هماهنگی میان متولیان و دست اندرکاران صنعت ساختمان در کشور است، اظهار داشت: اگر هرکسی در امر ساخت وساز جایگاه خودش را داشته باشد و بر آن جایگاه نظارت قوی و مستمر وجود داشته باشد قطعا، امروز شاهد تخریب این تعداد ساختمان در منطقه زلزله زده کرمانشاه نبودیم. وی ادامه داد: در طول چند سال گذشته شاهد بودیم افرادی که پول و سرمایه کافی داشته، بدون اینکه از دانش کافی و به روز برخوردار باشند، به تأسیس شرکت ساختمانی اقدام کرده اند. به گفته رئیس سازمان نظام کاردانی ساختمان کرمانشاه اگر زلزله ای به شدت هفت ریشتر در شهر کرمانشاه روی دهد، قطعا 70 درصد از ساختمان های این شهر تخریب می شوند. چراکه بیشتر بناها در این شهر تاریخی و قدیمی بر اساس اصول مقاوم سازی در مقابل زلزله، ساخته نشده اند. وی در پاسخ به این پرسش که آیا مقاوم سازی ساختمان ها موجب افزایش هزینه های تولید یک ساختمان می شود یا خیر، تصریح کرد: مقاوم سازی هر ساختمان تنها 5 درصد هزینه های ساخت را بالا می برد. وی ادامه داد: ازآنجایی که ساخت وساز اصولی در کشور از یک مدیریت درست و هوشمندی برخوردار نیست، بنابراین شاهد هستیم که مقاوم سازی ساختمان اولویت مغفول در ساخت وساز کشور شده است. وی گفت: درصورتی که مدیریت و نظارت بر کار ساخت وساز حکم فرما شود، افزایش هزینه تولید یک ساختمان به لحاظ مقاوم سازی را به راحتی مردم تقبل می کنند. صلاحیت سازندگان باید توسط وزارت راه و شهرسازی تأیید شود رئیس کانون انبوه سازان مسکن گفت: باید قانون واگذاری ساخت وساز به افرادی که صلاحیت علمی و فنی آن ها توسط وزارت راه و شهرسازی تأییدشده باشد تدوین و به آئین نامه 2800 افزوده شود. ایرج رهبر در گفتگو با خبرنگار پیام ساختمان گفت: بیشتر ساختمان های تخریب شده در زلزله اخیر کرمانشاه مربوط به بناهای روستایی بوده که از خشت و گل ساخته شده بود. وی افزود: بررسی ساختمان های مسکن مهر هم نشان می دهد که بیشتر تخریب در این ساختمان ها مربوط به نما بوده و سازه سر جای خود باقی مانده است. وی بابیان اینکه در زلزله های بالای هفت ریشتری تخریب دیوار و تیغه چندان دور از انتظار نیست، اظهار داشت: بر اساس دانش مهندسی ساختمان، اگر بنایی در هنگام زلزله به لحاظ سازه و اسکلت دچار تخریب شود، ساخت آن اشکالات جدی داشته است. رئیس کانون انبوه سازان با اشاره به آئین نامه 2800 که در آن به مسئله مقاوم سازی ساختمان ها در برابر زلزله بسیار تأکید شده است، اظهار داشت: در این آئین نامه نسبت به واگذاری ساخت وساز به افراد باصلاحیت که از سوی وزارت راه و شهرسازی تأییدشده باشد، هیچ تأکید و اشاره ای نشده است. وی افزود: این مسئله موجب شده که در حال حاضر داشتن صلاحیت فنی افراد برای ساخت وساز جزو شروط اصلی اخذ پروانه کار نباشد. وی از شهرداری، وزارت راه و شهرسازی و نیز سازمان نظام مهندسی ساختمان خواست تا قوانینی را تدوین کرده و به مرحله اجرا بگذارند که بر اساس آن ساخت وساز به افرادی که صلاحیت علمی آن ها تأییدشده باشد، سپرده شود. به گفته رهبر، در حال حاضر مالک و سرمایه گذار به عنوان تعیین کننده اصلی در کار ساخت وساز قلمداد می شود و این در حالی است که اگر وی با مهندس ناظر در امر ساخت وساز دچار اختلاف نظر شود، قدرت و اختیار کامل برای تغییر و جایگزینی مهندس ناظر را دارد. ذکر این نکته ضروری است که متأسفانه در بسیاری از موارد، سرمایه گذار از دانش فنی و علم مهندسی ساختمان بی بهره است. وی همچنین به ناکافی بودن نظارت بر عملکرد سازندگان ساختمان در کشور اشاره کرد و گفت: در صورت تداوم شرایط موجود ساخت وساز در کشور، می توان گفت با هر زلزله بالای هفت ریشتری، 50 درصد ساختمان ها در شهرهای بزرگ تخریب می شوند و این مسئله یک زنگ خطر جدی برای کشور ماست. تخریب ساختمان ها در زلزله امری طبیعی است! رئیس سازمان نظام مهندسی کرمانشاه براین باور است که تخریب ساختمان ها در زلزله اخیر سرپل ذهاب امری طبیعی است، چون در این منطقه هیچ گاه سابقه رخداد چنین زلزله ای با این شدت وجود نداشته است. همتی با اعلام اینکه بیشترین تخریب ساختمان ها در زلزله کرمانشاه مربوط به مسکن مهر بوده، اظهار داشت: البته بررسی این ساختمان ها هم نشان می دهد که سازه و اسکلت این واحدها تخریب نشده و فرونریخته است. وی افزود: بررسی ها نشان می دهد که خیلی از ساختمان های تخریب شده، هنوز پایان کار نگرفته و در اختیار پیمانکار و سازنده است. که در صورت ریشه یابی و بررسی علت تخریب آن شاید باید پیمانکار و سازنده را مقصر اعلام کرد. به گفته همتی در حال حاضر نمی توان دنبال مقصر تخریب ساختمان ها بود و این موضوع باید در زمان خودش، با دقت بالا موردبررسی قرار گیرد. رئیس سازمان نظام مهندسی کرمانشاه در پاسخ به این پرسش که چرا در کشورهایی مثل ژاپن باوجود تعدد وقوع زلزله آن هم با شدت بالا، هیچ گاه تا این اندازه ساختمان ها تخریب و بر سر مردمشان آوار نمی شوند، تصریح کرد: وقوع زلزله در مناطقی چون ژاپن با این شدت امری طبیعی است ولی در ایران آن هم در منطقه سرپل ذهاب هیچ گاه طبیعی نبوده است!