هوشنگ سیحون، معمار تاریخ ایران

او در 1299 در تهران به دنیا آمد. تحصیلات معماری خود را در دانشگاه تهران و دانشکده هنرهای زیبای پاریس (بوزار) انجام داد، وی هم اکنون در ونکوور کانادا زندگی می کند. پیشینه معماری وی زمانی استاد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و سه دوره رئیس این دانشکده بود. استاد «هوشنگ سیحون» نقاش و معمار 86 ساله ایرانی، به مرد بناهای ماندگار معروف است آن هم به دلیل طراحی و نظارت برساخت آرامگاه بزرگانی چون خیام، کمال الملک، بوعلی سینا، نادرشاه افشار، کلنل محمدتقی خان پسبان و ده ها مقبره و آرامگاه دیگر، ضمناً وی طراح بنای موزه توس در سال 1347 و همچنین ساختمان بانک سپه در میدان توپخانه تهران نیز هست. استاد سیحون نقش اندازی است که در دنیای ابعاد از معانی پررمز و راز باطن سخن به میان می آورد و معانی و فلسفه نظری و وجودی بزرگانی که معمار و طراح آرامگاه هر یک از آنان بوده، در نقش مقبره شان متجلی نموده است. به عنوان مثال در 1338 آرامگاه حکیم عمر خیام را مبتنی بر اصول ریاضی و مثلثاتی خیام، محاسبه و طراحی کرده است. او در کتاب «نگاهی به ایران» در مورد بنای آرامگاه نادرشاه افشار می نویسد: ماده اصلی ساختمان از سنگ خارای منطقه کوه سنگی مشهد، مشهور به سنگ هر کاره است، این سنگ یکی از مقاوم ترین سنگ هایی ست که در ایران وجود دارد، او دلیل این انتخاب را اشاره به صلابت و عظمت نادرشاه افشار می داند». او در ادامه می نویسد: «شکل کلی و مقبرهٔ نادر به شکل شش ضلعی متناسبی ست که، شکلِ سیاه چادرهایی را تداعی می کند، دلیل این امر همین نکته است که نادر به جای کاخ در زیر چادر زندگی می کرد. پیشینه نقاشی در کنار معماری به نقاشی از مناظر و روستاهای ایران می پرداخت و نمایشگاه هایی از این آثار خود در ایران و در خارج از ایران برپا کرده است. آثار وی در نمایشگاهی در دانشگاه ماساچوست در سال 1972 در کنار آثار هنرمندانی چون پیکاسو و دالی به نمایش درآمد. در این نمایشگاه تابلویی از کلافه های خط به نمایش گذاشت که در آن از خطوط موازی و پرپیچ وتاب که هیچ همدیگر را قطع نمی کنند، استفاده کرده بود. دانشگاه هایی مثل MZT، هاروارد، واشنگتن و برکلی مجموعه ای از نقاشی های او را گردآوری کرده و نگهداری می کنند. همسر سابق وی معصومه سیحون نیز نقاش است و بیش از 70 سال سن دارد و شگرد وی درکشیدن نقاشی های مدرن است. برخی از آثار (معماری) مقبره فردوسی بزرگ آرامگاه فردوسی بزرگ آرامگاه بوعلی سینا در همدان1951 آرامگاه خیام در نیشابور1338 آرامگاه و موزه نادرشاه در مشهد1958 آرامگاه کلنل محمدتقی خان پسیان مقبره عباس میرزا و بعضی دولتمردان قاجار آرامگاه کمال الملک در نیشابور ساختمان بانک سپه در تهران بنای موزه توس1347 مرکز فرهنگی یزد آرامگاه کمال الملک در جوار آرامگاه عطار نیشابوری و در میان باغی در حومه شهر نیشابور واقع است و در سمت غرب آرامگاه خیام و به فاصله دو کیلومتری از آن واقع است. طراح این بنای یادبود استاد هوشنگ سیحون است. این بندرها نقشه از دو مدخل (پیمان) مربعی شکل تشکیل شده است و مستطیلی با تناسب 1 بر 2 را می سازند. اضلاع مربع در نما با یک قوس نیم دایره خودنمایی می کنند؛ حجم بنا از قوس هایی متقاطع که بر روی اقطار مربع زده شده اند پدید آمده که این قوس های متقاطع، «تاق های چهارنخش» را که در معماری سنتی ایران بسیار دیده شده اند را تداعی می کنند و احتمالاً منبع الهام طراح نیز بوده است. طراح با بهره گیری خلاقانه از قوس و با پیچشی که در ایده کلی آن ایجاد کرده، به نتیجه ای ظاهراً متفاوت با هندسه ای پیچیده دست یافت هاست. این طرح مبتکرانه به مدد سازه پوسته ای بتنی اجراشده است. در بنای یادبود کمال الملک دو نوع قوس به شرح زیر دیده می شود. شش قوس نیم دایره نما که نسبت دهانه به ارتفاع آن ها 1 به 2/1 است، چهار قوس متقاطع که بر روی اقطار دیده می شوند.. لازم به ذکر است که در پایین قوس های اصلی نما از روبرو دو قوس کوتاه تر نیز وجود دارند که درواقع تلاقی قوس های متقاطع هستند. شاید بتوان گفت حجم کلی بنا از پوسته ای سه بعدی در فضا حاصل آمده است که در یک حرکت نرم دو نوع قوس یادشده را به هم پیوند می دهند. این قوس ها و پوشش آن ها در بالا، اشکال هندسی مخروطی شکلی را به وجود آورده اند که ابتکاری هندسی بوده، اوج خلاقیت معماری را در بهره گیری از عناصر معماری سنتی ایران در ترکیبی جدید و موزون نشان می دهد. در این بنا نیز همانند آرامگاه خیام هندسه نقشی شایان توجه دارد و پیوند عمیق این بنا را با نظام معماری ایرانی برقرار کرده است. تزیینات استفاده شده برای آرامگاه کمال الملک کاشی معرق است که نقوش آن ها بسیار هنرمندانه بر روی سطوح منحنی نما بکار گرفته شده اند و به سمت خط تقارن قوس ها این نقوش کوچک و کوچک تر می شوند. به گفته طراح، کاشی معرق، معماری کاشان یعنی محل زادگاه کمال الملک را یادآور می شود. فرم کلی بنا و تزیینات و همچنین رنگ کاشی ها، هارمونی بس عجیب با بنای مجاور یعنی آرامگاه عطار دارد، بطوریکه شاید بازدیدکننده در بدو ورود به باغ و در نگاه اول آندورا دو جزء از یک بنا درک کند! سنگ مزار کمال الملک همچون سایر سنگ های مزاری که سیحون در آرامگاه ظهیرالدوله تهران طراحی کرده است، یکپارچه از سنگ گرانیت و با بافت خشن بوده، در قسمت بالای سنگ که مرتفع و زاویه دار تراشیده شده است، نقش برجسته ای از کمال الملک توسط شاگرد ایشان مرحوم استاد ابوالحسن صدیقی حجاری گردیده است آرامگاه نادرشاه1958 مجموعه باغ و موزه آرامگاه ساختمان جدید آرامگاه نادرشاه افشار به گزارش میراث خبر در تاریخ 12 فرودین ماه سال 1342 با حضور پهلوی دوم به همت انجمن آثار ملی در باغ نادری بازگشایی شد. نادرشاه افشار فاتح دهلی در هنگام حیات خود دستور به ساخت آرامگاهی کوچک در بالا خیابان مشهد داد. این آرامگاه کوچک در سال 1145 هجری قمری در مجاور چهارباغ شاهی و روبروی حرم امام زا از خشت و گل ساخته شد. موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه افشار در 2 تالار به منظور معرفی آثار تاریخی این دوره شکل گرفته است. این بنا به همت انجمن آثار ملی در سال 1342 خورشیدی توسط مهندس سیحون طراحی و ساخته شده است. تندیس نادرشاه سوار بر اسب به همراه تنی چند از سربازانش بر فراز یک حجم سنگی مرتفع توسط مجسمه ساز شهیر ایرانی زنده یاد استاد «ابوالحسن صدیقی» ساخته شده است. تالار شماره 1: این تالار به انواع سلاح های دوره افشاریه، تابلوهای نقاشی از نادر و صحنه های جنگ، وسایل سوارکاری مانند زین وبرگ اسب از دوره افشاریه تا قاجاریه، چند نسخه خطی ازجمله تاریخ جهانگشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادر اختصاص دارد که روی یکی کلمه «السلطان نادر» حک شده و روی دیگر این بیت شعر طلاکوب شده است: شاه شاهان نادر صاحب قران هست سلطان بر سلاطین جهان این شمشیر در دشت مغان به سال 1148 هجری در روز تاج گذاری نادر از طرف ملت ایران به وی هدیه شده است. تالار شماره 2: این تالار در سال 1373 به مجموعه اضافه شد و در آن انواع سکه، ظروف و دیگر اشیای اهدای از دوره صفویه تا معاصر به نمایش درآمدهاست. همچنین در گوشه شمالی آرامگاه نادر آرامگاه محمدتقی خان پسیان سردار خراسان قرار دارد