بهینه سازی مصرف انرژی، راهکاری برای توسعه

در کنار سیاست های قیمتی که منجر به تغییر رفتار خانوار می شود و این در تجربه هدفمندی یارانه ها خود را نشان داد، ضروری است اقدامات مکملی به منظور مدیریت تقاضای انرژی و بهینه سازی مصرف آن نیز انجام شود. یکی از مهم ترین موضوعاتی که در کلاس های اقتصاد تدریس می شود، جدایی ناپذیر بودن دو مفهوم انرژی و توسعه در علم اقتصاد است. انرژی یکی از مهم ترین نهادهای توسعه و عامل اصلی تولید به حساب آمده و از حیاتی ترین دغدغه های کشورهای جهان هست؛ بشر برای ادامه روند توسعه نیازمند منابع در دسترس انرژی است. در کشور ما موضوعات مربوط به اقتصاد انرژی عموماً محوریت مطالعات به سمت مدیریت عرضه و الزامات مربوط به آن بوده است و بخشی که کمتر از آن نامی به میان می آید، مدیریت سمت تقاضا است؛ درحالی که مدیریت سمت تقاضای انرژی در کشورهای توسعه یافته از مهم ترین عوامل پیشرفت صنعتی به شمار می آید. به گزارش پیام ساختمان، برای ایران اهمیت شناخت و مدیریت تقاضای انرژی با نگاهی به آمار سایت مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) در سال 2013 بیشتر مشخص می شود؛ جایی این حقیقت روشن می شود که ایران باوجود ذخایر فراوان گاز طبیعی، نقش بسیار کمی در بازار جهانی گاز ایفا می کند. یکی از مهم ترین علل این مسئله آن است که عمده ی تولید گاز کشور به سمت مصرف داخلی می رود. به این صورت که از کل 160.6 میلیارد مترمکعب گاز تولیدشده کشور در سال 2013 تنها 9.15 میلیارد مترمکعب آن صادرشده و چیزی حدود 152 میلیارد مترمکعب در داخل کشور مصرف شده است. از سوی دیگر محدودیت منابع انرژی و عدم کارایی فنی و اقتصادی مصرف انرژی و مسائل و مشکلات مربوط به محیط زیست ناشی از مصرف غیرمنطقی انرژی، بهینه سازی مصرف انرژی را در کشور به یک ضرورت تبدیل کرده است که این ضرورت در سند سیاست های کلی نظام در بخش انرژی که در سال 79 تدوین شده تحت عنوان بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش شدت انرژی» به خوبی درک و عنوان شده اما در اجرا کمتر به آن توجه شده است. عمده ی مصرف بالای انرژی کشور ناشی از واقعی نبودن قیمت های انرژی در ایران است؛ قیمت های جاری مصرف کنندگان را مجاب به استفاده ی بهینه از انرژی نکرده و کمتر کسی هنگام خاموش روشن کردن لامپ تحلیل هزینه فایده می کند. بااین وجود در کنار سیاست های قیمتی که منجر به تغییر رفتار خانوار می شود و این در تجربه هدفمندی یارانه ها خود را نشان داد، ضروری است اقدامات مکملی به منظور مدیریت تقاضای انرژی و بهینه سازی مصرف آن نیز انجام شود. بسیاری از کشورهای صنعتی و برخی از کشورهای درحال توسعه سال هاست در مواجه با بحران مصرف غیرمنطقی انرژی، سیاست ها و مکانیسم هایی را برای صرفه جوی مصرف انرژی اعمال نموده اند. به طورکلی در این کشورها سیاست هایی در حوزه حمل ونقل، مصرف بخش صنعت و کشاورزی، شیوه های نوین تولید انرژی و به خصوص مصرف بخش خانگی، به صورت همه جانبه اجراشده است و این کشورها بابا بهبود آن ها توانسته اند به روش های مؤثرتری برای مدیریت مصرف انرژی و کاهش آسیب های زیست محیطی دست یابند. به عنوان مثال درزمینهٔ شیوه های نوین تولید انرژی، در کشورهای اروپایی دولت تحت طرح آرتمیس (Artemis) به ایجاد بازار برای این انرژی ها می پردازد و حتی در مواردی تأمین مالی پروژه های تحقیق و توسعه درزمینهٔ ایجاد این فناوری های جدید را به عهده می گیرد. ازآنجاکه سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی، تأکید فراوانی بر مقابله با ضربه پذیری درآمد حاصله از نفت و گاز از طریق افزایش صادرات نفت و گاز و برق دارد، استفاده از تجربه کشورهای توسعه یافته درزمینهٔ مدیریت تقاضا می تواند روشنی راه سخت حرکت به سمت پیشرفت ایران اسلامی باشد. تشریح راهکارهای کاهش هزینه انرژی در ساختمان ها یک خانواده ایرانی سالانه بیش از سه برابر خانواده ها در سایر کشورهای جهان انرژی مصرف می کند که با مصرف هوشمندانه و به کارگیری راهکارهای ساده بهینه سازی انرژی مصرف، می توان هزینه انرژی و درنهایت هزینه های زندگی را کاهش داد. شرکت بهینه سازی مصرف سوخت در راستای تشریح راهکارهای کاهش هزینه های انرژی در ساختمان ها، اعلام کرد: درها و پنجره ها یکی از قابل بحث ترین موارد در ساختمان هستند که بین 10 تا 15 درصد از صورت حساب های انرژی به طور مستقیم با آن ها در ارتباط است؛ به همین سبب بهتر است از پنجره های دوجداره با شیشه های دوجداره که بین آن ها با گاز پرشده استفاده شود و هنگام روشن بودن سیستم سرمایشی، درها و پنجره ها را بسته نگه باشد. میانگین عمر مفید و استاندارد سیستم تهویه منازل حدود 10 تا 15 سال برآورد شده و دستگاه هایی که بیش از 10 سال پیش ساخته شده اند، 2 برابر مدل های کنونی مصرف انرژی دارند درنتیجه با خرید دستگاه های جدید، صورتحساب های انرژی ساختمان ها کاهش می یابند. بر اساس این گزارش، هنگام نصب و استفاده از کولر باید نکاتی موردتوجه قرار گیرند ازجمله: دستگاه تهویه به دوراز تابش خورشید و یا زیر سایبان حصیری نصب شود؛ دستگاه تهویه مطبوع و یا کولر به طور مرتب تمیز شود و در روزهای خیلی گرم کلیه نورگیرها، پرده ها و پنجره ها به منظور جلوگیری از ورود حرارت بسته نگه داشته شود. این گزارش حاکی است؛ آب گرم مصرفی، سومین مصرف کننده بزرگ انرژی در خانه ها است بطوریکه 20 درصد صورت حساب تأسیسات خانه را به خود اختصاص می دهد و با به کار بستن موارد ذیل می توان مخارج انرژی را کاهش داد: برچسب راهنمای انرژی هنگام خرید آبگرمان مدنظر واقع شود؛ به جای استفاده از وان بیشتر از دوش جهت استحمام استفاده شود؛ درجه ترموستات پایین و آبگرمان عایق بندی شود؛ استفاده از آبگرمان مای خورشیدی که بهترین گزینه برای تأمین آب گرم مصرفی ساختمان ها هستند، موردتوجه قرار گیرد چراکه استفاده از آبگرمان خورشیدی، انرژی موردنیاز جهت آبگرم مصرفی را به میزان 60 درصد کاهش می دهد. این گزارش می افزاید: متوسط مصرف گاز طبیعی یک خانوار جهت پخت وپز به حدود 400 مترمکعب گاز طبیعی در سال می رسد که با به کارگیری شیوه های هوشمندانه این میزان کاهش می یابد.