مسجد امام، معماری شاخص از دوران صفوی

مسجدشاه که به نام های مسجد جامع، مسجد سلطانی و مسجد امام نیز شهرت دارد، یکی از مساجد میدان نقش جهان در اصفهان است که در طی دوران صفوی ساخته شد و از بناهای مهم معماری اسلامی ایران به شمارمی رود. این بنا شاهکاری جاویدان از معماری، کاشی کاری در قرن یازدهم هجری است موقعیت جغرافیایی به گزارش پیام ساختمان، مسجد جامع عباسی در ضلع جنوبی میدان نقش جهان اصفهان و در محدوده دولتخانه صفوی قرار گرفته است.در مجاورت با بناهای مهم دوران صفوی چون، عالی قاپو و مسجد شیخ لطف الله بوده و در محدوده ی مجموعه بناهای مهم دوران صفوی قرار دارد. این مسجد مهمترین مسجد دوره صفویه در شهر اصفهان است که هم به لحاظ عظمت جنبه معماری و هم کثرت تزیینات حائز اهمیت می باشد. ساخت مسجد جامع عباسی که در ضلع جنوبی میدان نقش جهان قرار دارد در سال 1020 ه­. ق به فرمان شاه عباس اول و در بیست و چهارمین سال سلطنت وی شروع گشته و به منظور تزیین میدان، در سال 1025 هجری قمری و در حالی که هنوز مشغول پی ریزی قسمت های دیگر مسجد بوده اند، سر در نفیس کاشیکاری معرق آن را به اتمام رسانیده اند. این مسجد شاهکاری جاویدان از معماری و کاشیکاری و حجاری ایران در قرن یازدهم هجری است معماری مساجد جامع به عنوان اصلی ترین عنصر شهر و ممیزه ی « شهر » و جایگاه ویژه ای در معماری و شهرسازی پس از اسلامی دارند. مسجد از مساجد چهار ایوانی است، میان سرای مسجد،تناسبات شش پهلوی منتظم را دارد. در دو گوش جنوب شرقی و جنوب غربی صحن مسجد دو مدرسه بنام ناصری و سلیمانیه وجود دارد. در مدرسه جنوب غربی مسجد، قطعه سنگ ساده ای به شکل شاخص در محل معینی تعبیه شده است که ظهر حقیقی اصفهان را در چهارفصل نشان می دهد و چنانکه می گویند محاسبه آن را «شیخ بهایی» دانشمند و فقیه و ریاضیدان معروف عهد شاه عباس انجام داده است. سطح فوقانی این شاخص به شکل مثلث قائم الزاویه است که وتر مثلث در جهت طرفی است که ظهر را تعیین می کند و یک ضلع مجاور زاویه ی قائمه وصل به دیوار است و ضلع دیگر نماینده قبل مسجد است. گنبد بزرگ مسجد، دوپوسته ی گسسته است.آهیانه ی آن ( آهیانه به معنی جمجمه است. در گنبدهای دوپوسته پوشش زیرین را هم به این نام می خوانند)، گنبد سبویی است چون دهانه ی آن بزرگ بوده و نزدیک به 20 متر است، از مهم ترین گنبدهای دو پوش بوده، فضای خالی بین دو پوش چوب بست هایی قرارگرفته است،" خود" آن "گنبد ناری" است. از نکات جالب این مسجد انعکاس صوت در مرکز گنبد بزرگ جنوبی آن است، ارتفاع گنبد عظیم از سطح زمین 52 متر و ارتفاع مناره های داخل آن 48 متر و ارتفاع مناره های سردرآن در میدان نقش جهان42 متر است. عالی ترین کاشی کاری مسجد در سردر ورودی آن قرارگرفته و سراسر آن بارنگ بندیهای کامل آکنده از کاشی هفت رنگ و معرق است. قوس اصلی ورودی با سه ردیف مارپیچ تزیینی آبی روشن قاب بندی شده و از داخل گلدان هایی مرمرین حجاری شده قوس را در برگرفته است. "قاب های نیم گنبد با ستارگان و پیچک های تاک فراز آمده از گلدان ها تزیین شده است. قاب های باشکوه همچون سجاده هایی که مدخل را در برگرفته باشند، با سنگ مرمر تزیین یافته اند. بقیه ی مسجد با کاشی های نامرغوب تر هفت رنگ آذین یافته است. در بخش بالاخانه ی روی سردر مسجد یک قاب کاشی معرق با نقش حیوانی - دو طاووس سبز رو به روی هم - وجود دارد، که در سنت های ایرانی نماد "ابدیت" است (مانند ققنوس). در قاب کاشی های دیگر، گنجشک ها و شاخه های گل وبته در کنار هم قرار دارند؛ این نقوش یادآور بهشت و باغ های با طراوت و جاودانه ی آن است. عبارات "الله"، "محمد" و "علی" با استفاده از خطوط کوفی بنایی سر در را تزیین داده است. در قسمت فوقانی محراب مسجد دولابچه ای در دیوار تعبیه شده که سه متر طول و دو متر عرض دارد. دولابچه، از چوب عود ساخته شده و با تیغه های طلا زینت یافته و دارای حلقه های زرین است. در مسجد جامع عباسی اصفهان واقع در میدان نقش جهان چهارمنار بسیار زیبا دیده می شود که شاهکار معماری عصر صفوی است و ازنظر کاشی کاری و تزئینات دیگر از شاهکارهای هنری محسوب می شود. دو منار آن که در طرفین گنبد قرار دارد، هرکدام به ارتفاع 48 متر است. ارتفاع هر یک از دو منار دیگر که در سر در مسجد قرارگرفته 42 متر است. نقوش اسلامی این دو منار به صورت ختایی شطرنجی بر روی زمینة فیروزه ای هست. هنر معماری این منارها طوری است که از قیصریه آن ها را رو به روی هم می بینیم. مسجد جامع عباسی، شاخصه ی مهم معماری دوران صفوی و میدان نقش جهان است.