سرمایش تبخیری از دیرباز توسط مردم تمدن های کهن برای خنک سازی مورداستفاده بوده است. کولرهای آبی نیز دقیقه بر همین مکانیم استوار هستند. در حال حاضر بیش از 80 درصد کولرهای مورداستفاده در کشورمان را کولرهای آبی یا تبخیری تشکیل داده است؛ بنابراین شناخت این دستگاه ها و آشنایی با روش های نصب و استفاده از آن ها می تواند برای اغلب مردم سودمند باشد. در این نوشتار قصد داریم در مورد نصب و راه اندازی کولرهای آبی بحث کنیم.
نحوه عملکرد کولرهای آبی
عملکرد کولرهای آبی بر چند خاصیت و مفهوم فیزیکی استوار است:
دمای هوای مرطوب (Wet Bulb Temperature) داخل
دمای هوای خشک (Dry Bulb Temperature) خارج
رطوبت نسبی (Relative Humidity) جریان هوای ورودی
بر اساس این سه فاکتور فرایند تبخیر (Evaporation) در داخل کولر صورت می پذیرد که طی آن مقدار فراوانی از دمای جریان هوای ورودی به سیستم توسط آب جذب می گردد. در خلال این انتقال حرارت، هوا خنک شده و آب تبخیر می گردد.
اجزای سازنده کولرهای آبی
کولرهای آبی به صورت کلی دارای اجزای مکانیکی، الکترومکانیکی و الکتریکی می باشند که عبارت اند از:
دمنده یا فن (Fan/Blower)
پمپ آب (Water Pump)
سیستم توزیع آب (Water Distribution System)
الکتروموتور (Electromotor)
بدنه یا محفظه (Housing)
وظیفه واترپمپ تأمین سیال خنک کننده (آب) برای کولرآبی است. این سیستم توانایی انتقال آب از لوله کشی به داخل سیستم خنک کننده را بر عهده دارد. الکتروموتور نیز توان لازم برای خنک سازی را به صورت الکترومکانیکی تأمین می نماید. سیال با استفاده از پمپ وارد سیستم کولرآبی شده و در واسط تبخیری کولر (به صورت پوشال یا پد سلولزی) توزیع می گردد که توزیع نیز با استفاده از توزیع کننده انجام می گیرد.
خنک سازی یا تبخیر آب و انتقال حرارت از هوای گرم صورت می گیرد. سپس وظیفه فن یا دمنده دستگاه است که هوای خنک شده را به داخل ساختمان انتقال دهد. فن ها نیز دارای انواع و اقسام مختلفی هستند که می توانید در مقالات مربوطه مطالعه فرمایید.
سایر اجزا نظیر تسمه و پولی یا سقف و تشتک و … نیز وجود دارند که در دستگاه های مختلف می تواند متفاوت باشد. همچنین دستگاه های کنترل دمایی در این کولرها می تواند دارای انواع و اقسام مختلفی باشد که پرداختن به آن ها در فرصت این مقاله نمی گنجد.
نصب و راه اندازی کولرهای آبی
نصب و راه اندازی کولرهای آبی به دلیل سادگی سیستم این کولرها بسیار ساده و کم هزینه است. در اغلب کولرهای آبی نصب و راه اندازی توسط خود کاربر ممکن هست و نیازی به نصاب حرفه ای وجود ندارد. البته کولرهای جدیدتر می توانند اندکی پیشرفته تر بوده و دارای دستگاه های الکتریکی پیچیده ای باشند که از عهده کاربران عادی خارج است. هم چنین در مورد کولرهایی با ظرفیت های بالا نظیر کولرهای صنعتی اندکی نصب و راه اندازی متفاوت تر و پیچیده تر از کولرهای معمولی خانگی خواهد بود.
در حالت کلی مراحل اصلی برای اغلب این نسل از کولرها ثابت و مشابه است. مراحل نصب نیز به صورت مختصر به صورت زیر هست:
نصب سیستم آب رسانی
جهت تأمین آب موردنیاز برای فرایند تبخیر و خنک سازی در کولرهای تبخیری لازم است لوله کشی آب صورت گیرد. بدین منظور کافی است لوله پلاستیکی آب رسانی سیستم کولر از طریق تبدیل (اغلب تبدیل های یک دوم به یک چهارم) به شیرفلکه آب متصل شود. لوله پلاستیکی آب رسانی سیستم می تواند انواع مختلفی داشته باشد اما اغلب از لوله هایی با قطر 6 میلی متر برای این منظور استفاده می نمایند.
دو سر این لوله آب رسانی به شیرفلکه آب و شناور کولر اتصال خواهد یافت که این امر با استفاده از بوش برنجی و مهره امکان پذیر هست. به منظور آب بندی سیستم نیز از نوارتفلون استفاده می نمایند.
تنظیم شناور کولر
پس از اتصالات مربوط به سیستم آب رسانی لازم است آب بندی سیستم به صورت کامل بررسی شود. در صورت صحت اتصالات و عدم نشتی آب نوبت به تنظیم سطح شناور می رسد. بدین منظور لازم است گوی شناور در جهات کاهش سطح آب (ساعتگرد) و افزایش آن (پاد ساعتگرد) به گونه ای چرخانده شود که سطح متناسب لحاظ گردد.
نصب واترپمپ
بدین منظور کافی است شیلنگ پمپ آب که آن را به سه راهی متصل می سازد نصب شده و سپس پمپ در داخل کولر با استفاده از نگهدارنده مخصوص آن روی بدنه فیکس گردد. سیم های رابط واترپمپ نیز به پایانه اتصال خواهند یافت.
نصب الکتروموتور و تنظیمات آن
نکته مهم هنگام نصب موتور قرارگیری منافذ خنک کننده موتور به سمت پایین است. چراکه در غیر این صورت امکان ریزش آب روی موتور کولر و سوختن آن بالا خواهد بود؛ بنابراین با رعایت این نکته کافی است موتور در جای خود نصب شده و سیم های مربوط به آن به پایانه اتصال یابند. در صورت تسمه و پولی بودن کولرآبی می توان به سادگی با اندکی صبر و دقت تسمه را روی پولی سوار کرده و جا انداخت. البته در مورد این کولرها لازم است ابتدا تسمه نصب شده و سپس الکتروموتور فیکس گردد.
درصورتی که از کولرهای ساده با سیستم کنترل دمای آن/آف استفاده می نمایید لازم است کابل اتصالات چهار رشته ای کولر را به این کلید اتصال دهید. جهت اتصالات مربوط به این مورد نیز لازم است به نقشه کلید که توسط تولیدکننده کولر موردنظر ارائه شده است مراجعه شود؛ اما نکته مهم در مورد اتصالات مربوط به کلید کولر، پرهیز از اتصال سیم فاز به نول به دلیل خطر برق گرفتگی است.
البته در دستگاه های امروزی به ویژه در مورد کولرهای صنعتی از کلیدهای هوشمند کنترل دما استفاده می شود. نصب و استفاده از این دستگاه ها و هم چنین تعمیرات آن ها به دلیل پیچیدگی سیستم آن ها از عهده کاربران عادی خارج بوده و نیازند نصاب حرفه ای هست.