ورود معماری مدرن در ایران در زمان قاجار اتفاق افتاد و ابتدا در میان دربار و اشرافیان و سپس دیگر اقشار مردم با سطح زندگی متوسط رواج یافت.
به گزارش پیام ساختمان، با ورود صنعت عکاسی، قاجاریان از طریق عکس و کارت پستال با معماری مدرن آشنا شدند و بیشتر معماران ایرانی بدون آشنایی با قواعد معماری مدرن و سبک شناسی آن شروع به کار کردند و در واقع تلفیقی از معماری مدرن اروپایی با معماری سنتی ایرانی ایجاد گشت.
نخستین معمار ایرانی که با تحصیل در رشته معماری در سال 1243 هجری خورشیدی از اروپا فارغ التحصیل شد و به ایران بازگشت، ممتحن الدوله بود که از او بناهای مهم و زیبایی مثل مسجد سپه سالار و ساختمان مجلس شورای ملی به یادگار مانده است .
در اوایل حکومت رضاشاه با ورود برنامه های تجدد طلبانه گروهی از معماران ایرانی تحصیل کرده در اروپا که از طرف دولت به ایران دعوت شده بودند تحول بزرگی در معماری شهری ایران بخصوص تهران گذاشت. ورود مصالح جدید مثل شیشه ، فولاد و روش های نو در اجرای سازه ها کم کم جایگزین روش های سنتی و قدیمی شد.
مخصوصا ورود بتن که تحول بزرگی در مقاومت و زیباشناسی داشت.
با تاسیس دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سال 1319 در سه رشته من جمله معماری و فارغ التحصیل شدن اولین گروه از معماران آشنا با سبک اروپایی و مدرن تمام مفاهیم و اصول معماری مدرن در ایران تثبیت شد.
انواع سبک های معماری مدرن ایرانی :
سبک ملی :
سبک ملی در زمان محمدرضا پهلوی با روی آوردن به معماری سنتی ایرانی و هویت ملی شکل گرفت که در آن با در نظر گرفتن نیاز جامعه به تکنیک های معماری مدرن و حفظ زیبایی ها و ارزش های معماری سنتی ایرانی و ترکیب این دو با هم خلق شد.
از جمله معمارانی که در این سبک فعالیت داشتند کریم طاهر زاده بهزاد ، نیکلای مارکوف و آندره گدار و قلیچ باغلیان بودند.
معماری شبه مدرنیستی و معماری تاریخ گرا و بوم هم از دیگر سبک های به وجود آمده در ایران بودند.
سبک معماری تاریخ گرا و بوم گرا در دهه های 1340 و 1350
با برگزاری دو همایش بین المللی با عنوان های بررسی امکان پیوند معماری سنتی با شیوه های نوین ساختمانی در شهریور 1349 در اصفهان و در مهرماه 1353 نقش معماری و شهرسازی در کشورهای در حال صنعتی شدن در تخت جمشید شکل گرفت.
نمونه ای از بناها و سازه های مدرن در ایران :
مجتمع مسکونی آتی ساز شامل 3 فاز می باشد. که شامل 23 بلوک و 2290 واحد مسکونی یکی از بزرگترین مجتمع های تهران از نشانه های مدرنیته و برج نشینی ایران است.
شهرک امید :
شروع به ساخت این شهرک در سال 1354 شروع و در 3 نوع a,b,c با وجود نهایتا 18 ساختمان به پایان رسید.
برج آزادی :
نماد ایران مدرن و تلفیقی از معماری از هخامنشی ، معماری ساسانی و معماری اسلامی با ارتفاع 50 متر در سال 1348 شروع و در سال 1350 با نام برج شهیاد پایان یافت. معمار این بنا حسین امانت دانش آموخته دانشگاه هنرهای زیبای تهران بود.
فرهنگسرای نیاوران :
ساخت فرهنگسرای نیاوران توسط کامران دیبا و همکارانش در سال 1356 به اتمام رسید. در ساخت این بنا از مصالح بتن و سنگ فرم سازه هندسی و سنت های ایرانی استفاده شده .
برج میلاد :
برج مخابراتی چند منظوره با ارتفاع 435 متر بلندترین برج ایران و ششمین برج بلند مخابراتی جهان و نوزدهمین سازه بلند نا متکی جهان با زیر بنایی در حدود 13 هزار متر مربع است.
ساخت این برج 11 سال به طول انجامید و در مهرماه 1387 گشایش یافت.
پل طبیعت :
یک پل 3 طبقه با طول 300 متر و وزن سازه ای 2000 تن بزرگترین پل غیر خودرویی ایران محسوب می شود. در طراحی این پل از پل های ایرانی مثل پل خواجو الهام گرفته شده. طراح این پل خانم لیلا عراقیان هستند که طرح ایشان در سال 1388 مورد قبول قرار گرفت و اجرای آن شروع شد . سپس در سال 1393 پل طبیعت به بهره برداری رسید.
خانه شریفی ها :
یکی از منحصر به فرد ترین بناهای مدرن در تهران خانه شریفی ها در محله دروس تهران می باشد. ایده معمار در طراحی برگرفته از اقلیم منطقه ای منجر به ساخت خانه ای شد که با توجه به اقلیم و شرایط آب و هوایی شکل گرفته است. معمار با در نظر گرفتن این تنوع اقلیم در فصول مختلف سال تصمیم به طراحی حجمعی انعطاف پذیر گرفت.
در این نوع طراحی اشکال باز شوها ازپنجره های مربع و مستطیل شکل به اجسام مکعبی قابل چرخش تغییر یافت. ضمن اینکه خود این احجام دارای فضاهای داخلی تعریف شده بازشو و تراس نیز می باشد و صرفا نماسازی را نخواهد داشت . این احجام مکعبی با زاویه چرخش 180 درجه در فصل زمستان دارای حجمی بسته با پنجره های کوچک و باریک و بدون تراس و با زاویه چرخش 90 درجه در تابستان دارای حجمی باز با تراس هایی عمیق و وسیع و پنجره های فراخ می باشد.