آنچه باید در مورد شیب لوله کشی فاضلاب بدانیم

بخش اصلی سیستم فاضلاب را پس از طراحی خود اجرای لوله کشی تشکیل می دهد .لوله های فاضلاب در هر ساختمان وظیفه ی انتقال فاضلاب را بر عهده دارند و بدلیل اینکه عمدتا فاضلاب از مواد سیال تشکیل شده، لاجرم لوله های فاضلاب باید دارای شیب مناسبی بوده تا بتوانند این مواد را بصورت صحیح و بدون راکد شدن انتقال دهند.

شیب استاندارد لوله کشی فاضلاب ساختمان 1

سوالاتی که در اینجا پیش می آیند این است: شیب مناسب و استاندارد برای لوله های فاضلاب چیست؟ این شیب را چگونه محاسبه کنیم؟ چگونه این شیب را اعمال کنیم؟ شیب لوله فاضلاب توالت چیست؟ قطر لوله ها باید چگونه باشند؟

اهمیت شیب برای لوله های فاضلاب

لوله های فاضلاب بدون داشتن یک شیب مناسب ممکن است دچار رکود فاضلاب، گرفتگی و در نهایت بالا زدن فاضلاب و بوی نامناسب برای ساختمان شوند.

ضمن اینکه اغلب مشکلات خانه ها بوی نا مطبوع در خانه به دلیل همین شیب بد می باشد. وقتی شیب فاضلاب به خوب منظور نشود و یا سطح اجرا در کف ساختمان و یا زیر سقف ساختمان به شکل طولانی در نظر گرفته شود احتمال ماندن و تخلیه نشدن مواد به راحتی بیشتر می شود.

در واقع دو نوع لوله کشی فاضلاب در ساختمان ها منظور می شود. یکی از این روش ها که در سال های قبل عمدتا مورد توجه بود سیستم لوله کشی فاضلاب در کف خانه بود به شکلی که بعدا مصالح روی ان را پر می کرد. این نوع سیستم لوله کشی در صورتیکه خرابی و یا عیبی داشت صاحب خانه را برای تعمیر دچار هزینه های زیادی می کرد تا با خراب کاری زیاد مشکل را برطرف کند.

از این رو روش دوم که بهتر بود رونمایی شد. به این شکل که لوله کشی از زیر سقف اجرا می شود و تنها سر لوله ها به محل مورد نظر هدایت می شود.

شیب استاندارد لوله کشی فاضلاب ساختمان 2

در هر دو روش دو نکته اهمیت زیادی دارد. یکی اینکه باید کوتاه ترین مسیر تا رایزر اصلی تعبیه شود تا فاضلاب به سرعت به مسیر خروج هدایت شود و ماندگاری در مسیر کمتر شود و دوم شیب بندی اصولی و استاندارد فاضلاب می باشد تا به راحتی فاضلاب به سمت رایز اصلی هدایت شود.

برای پرهیز از این گونه مشکلات بهتر است که با استاندارد های لازم جهت لوله کشی فاضلاب آشنا باشیم تا قبل از اینکه لوله کشی اجرا شود، لوله ها را بر اساس این استاندارد ها طراحی و اجرا کنیم.

شیب مناسب لوله های فاضلاب

اصولا شیب استاندارد نسبت به شرایط محیطی و نوع ساختمان ممکن است اندکی متفاوت باشد، اما به طور کلی استاندارد خاصی که در این زمینه وجود دارد شیب دو درصد است. چیزی که در اینجا مهم است این است که تمام لوله ها باید دارای شیبی یکنواخت و یکسان باشند و در غیر این صورت ممکن است که سرعت حرکت فاضلاب در طول لوله ها متغیر باشد و در نتیجه در سیستم فاضلاب اختلال ایجاد شود.

شیب زیاد هم می تواند برای سیستم فاضلاب مشکل ساز باشد، گاهی شیب زیاد باعث می شود که مواد جامد داخل لوله ها بماند و فقط مایع حرکت کرده و آن خود باعث ایجاد مشکل برای لوله کشی شود.

شیب استاندارد لوله کشی فاضلاب ساختمان 3

بالعکس شیب کمتر از استاندارد هم می تواند باعث گرفتگی و اختلال در سیستم شود. پس داشتن یک شیب دو درصدی در سرتاسر مسیر لوله کشی فاضلاب امری ضروری و مهم است که باید پیش از اقدام به لوله کشی کاملا سنجیده شود.

شاید اینجا برایتان سوال شود که چگونه دو در صد شیب را محاسبه کنیم؟

چگونه محاسبه کنیم؟

اصولا لوله هایی که شیب آنها باید محاسبه شوند لوله های افقی هستند و برای محاسبه ی دو در صد شیب برای این لوله ها باید ابتدا و انتهای هر لوله نسبت به همدیگر دو درصد اختلاف ارتفاع داشته باشند. شیب لوله ها نباید از دو درصد کمتر و از هفت درصد بیشتر شود و محاسبه ی شیب باید طوری باشد که سرعت حرکت فاضلاب در لوله ها هفتاد سانتیمتر در ثانیه باشد.

برای اطمینان از این شیب دو درصد در لوله کشی فاضلاب دو راه وجود دارد:

اندازه گیری کف ساختمان با روی لوله : این روش نمی تواند دقت لازم را داشته باشد زیرا هنوز در مرحله اجرای لوله کشی کف سازی ساختمان انجام نشده و اگر هم اجرا شده بود خود ساختمان نیز شیب بندی دارد.

استفاده از تراز : تراز های بنایی بهترین راه برای اطمینان از شیب لوله هستند. در هر نقطه از اجرا می توانید تراز را قرار داده و از شیب اطمینان داشته باشید.

قطر لوله ها در سرتاسر مسیر باید یکسان باشند یا بیشتر شوند و استفاده از لوله های با قطر کمتر مجاز نمی باشد. از لحاظ درجه اتصالات هم باید اشاره شود که اتصالات مجاز برای لوله های فاضلاب اتصالات 45 درجه هستند.

شیب لوله فاضلاب توالت

لوله فاضلاب توالت ایرانی به یک سیفون متصل می شود . سیفون همواره مقداری آب را در خود نگه می دارد تا ارتباط فضای داخلی لوله فاضلاب و چاه را با فضای داخلی ساختمان از بین ببرد. در ضمن سیفون باعث می شود تا جامدات فاضلاب راحت تر تخلیه شوند.

لوله توالت فرنگی ولی به سیفون ختم نمی شود چرا که خود توالت های فرنگی به شکلی ساخته می شوند که در دل خود یک سیفون دارند.

در نتیجه شیب لوله در توالت ایرانی تا مرحله سیفون با همان 1 تا 3 درصد و یا دو درصد اعمال می شود و خود سیفون باید به صورت صاف تعبیه شود تا میزان دقیق آب مورد نیاز را بتواند در خود جای دهد.

توالت فرنگی به دلیل اینکه در کف ساختمان که صاف است تعبیه می شود از این قاعده استثنا است. سیفون نهایتا صاف است و سر ریز توالت به دو زانو 45 درجه ختم می شود که دارای شیب دو درصد هستند اما توالت ایرانی باید در اجرا دقت شود که سیفون تحت تاثیر شیب زیاد قرار نگیرد . در غیر اینصورت ساختار خود را از دست خواهد داد.

در نتیجه برای لوله کشی فاضلاب ساختمان باید بصورت کلی بین 1 تا 3 درجه شیب در همه مسیر لوله رعایت شود و آب باید بتواند با ضریب 0.7 درصد در مسیر حرکت داشته باشد.