یکی از سبک هایی که در دهه هشتاد در معماری اروپا مطرح شد سبک های- تک یا تکنولوژی بسیار پیشرفته بود. معماران این سبک تکنولوژی را دستاورد بزرگ مدرنیته و مهم ترین عامل توسعه و پیشرفت در قرن بیستم می دانند.
از نظر آنها، عصاره و مشخصه هر عصر در معماری آن دوره شکل کالبدی یافته است.
به عنوان نمونه، معابد یونان باستان با آن نظم و تناسبات کامل هندسی، تبلور ذهنیت کمال گرای یونانیان باستان است و بناهای عظیم روم باستان، نمایش قدرت امپراتوری و حکومت سزارها می باشد و بالاخره کلیساهای سر به فلک کشیده گوتیک نمایش دهده قدرت کلیسا و ذهنیت قرون وسطا است.
به همین ترتیب، ساختمان های امروز می باید نمایش دهنده عصاره فکری و تکنیکی عصر حاضر یعنی تکنولوژی باشد.
معماری های-تک دقیقا به چه معناست؟
نظریات و مبانی معماری مدرن و های ـ تک در اصول، بسیار به یکدیگر نزدیک است و می توان گفت که معماری های- تک فرزند خلف معماری مدرن است. ولی از نظر شکلی تفاوت های بین این دو مکتب معماری مشاهده می شود. به طور کلی می توان بیان کرد که آن سادگی و بی پیرایگی که در معماری مدرن وجود دارد در های ـ تک ملاحظه نمی شود واگر معماران مدرن در طرح های خود ماشین را به نمایش می گذارند، معماران های ـ تک داخل ماشیین و اجزاء آن را نشان می دهند.
باید گفت مصالح شاخص این شیوه معماری را فلز و شیشه تشکیل می دهد که:
وضوح و صداقت و شفافیت را نمایان می کند .
عموما تصویری از صنعت و تولید را بر ذهن بر جای می گذارد .
با مشاهده نمونه بناهای آن اینگونه به نظر می رسد که در این نوع ساختمان سازی ، صنایع تکنولوژیکی و تصویری بیشتری نسبت به سایر بناها به کار رفته است .
و در نهایت نمایانگر کارایی بیشتر و انعطاف پذیری کاربرد می باشد .
برج هزاره توکیو،نورمن فاستر
معمار سبک های-تک معماری را شاخه ای از تکنولوژی و صنعت دانسته و نتیجه کار خود را ساختمانی کار آمد و مفید می بیند ، نه هنری و سمبلیک .
البته نوعی تضاد نیز دیده می شود : معماری هر چند سخت تلاش کند ، نهایتا نمی تواند مطلقا کاربردی باشد . یک ساختمان اصیل های-تک بیشتر از اینکه تکنولوژی را جهت بهبود عملکرد به کار برد ، به نمادی از تکنولوژی تبدیل شده است . ایجاد یک دیوار آجری باربر به مراتب ارزانتر و سریع تر است .
در حالیکه معمار های-تک ترجیح می دهد قابی از استیل و پانلهای سبک فلزی طراحی کند . زیرا این نوع فناوری با روح زمانه هماهنگی بیشتری دارد .
در این نوع معماری سمبلیسم و ایجاد منظره و نماد بصری نقش زیادی ایفا نمی کند . الگوهای سبک های-تک ، عموما سازه استیل اکسپوز ، داکتهای تهویه نمایان ، پوسته های عملکردی و بسیاری دیگر از این قبیل می باشد که البته از نظر اجرایی و اقتصادی مقرون به صرفه نیست .
بنابراین می توان گفت این شیوه معماری به نام تکنولوژی پیشرفته یا های – تک شناخته شده ولی لزوما در همه بناهای سبک تکنولوژی خارق العاده و کارآمدی به کار نرفته است . علاوه بر این این سبک را می توان به شیوه معماری خاص معمارانی چون ریچارد راجرز ، نورمن فاستر، نیکلاس گریمشاو و مایکل هاپکینز اطلاق کرد که طی بیست سال گذشته بناهایی را با ویژگی های معماری های-تک طراحی کرده اند .
این چهار معمار رهبران سبک معماری های-تک به شمار می روند . این سبک لایحه یا مقررات مشخصی ندارد ، اما اکثر فعالان آن ایده ها ، نظریات و زمینه های فکری مشترکی دارند . این افراد در روند شکل گیری سبک های-تک با یکدیگر همفکری ، همکاری و گاهی رقابت داشته اند
برج ایفل
برج ایفل در نمایشگاه 1889 پاریس ساختمان ایده آل و آرمانی معماران های ـ تک است.
این برج با 330 متر ارتفاع و اسکلت فلزی نمایان، نمادی از دستاوردهای تکنولوژی در عصر مدرن است. به عقیده لوکوربوزیه ، اگرچه ساختمانها تولید انبوه ندارند ، ولی طوری دیده می شوند که گویی امکان تولید انبوه برای آنها وجود دارد .
مانند ماشین یا تلویزیون متحرک و قابل حمل نیستند ، ولی شبیه به ماشین ، سبک ، قابل حمل و بالاتر از سطح زمین دیده می شوند ، طوری که گویی روزی به حرکت در آمده و جابجا می شوند .
مرکز هنرهای تجسمی سانزبوری،نورویچ 1978
همان طور که به نظر می رسد در این سبک تنها تکنولوژی و فن ساخت ، همچنین بخشیدن ظاهری ماشینی به ساختمان مد نظر مهندس طراح می باشد.
ساختمان از سازه های ساده و ظریف فلزی تشکیل شده و هیچگونه سلسله مراتب رسمی برای دسترسی به فضاهای خاص داخل ندارد.
این بنا همانند ماشین یا وسیله ای بزرگ(مثلا یک یخچال غول پیکر ) به نظر می رسد که توسط چیزی شاید شبیه به هلی کوپتر از سطح زمین بالاتر نگه داشته شده است.
مسلما فرم این بنا هیچ شباهتی با فعالیتهایی که برای آنها پیش بینی شده ندارد .
بر خلاف تصور عمومی، معماران های ـ تک به تاریخ علاقه مند هستند و خود را جدای از آن نمی دانند. ولی برداشت و نگرش آنها نسبت به تاریخ به کلی متفاوت از دیدگاه معماران پست مدرن از تاریخ است. ریچارد راجرز به عنوان نظریه پرداز اصلی سبک های ـ تک معتقد است که: « ساختمان های عصر رنسانس در فلورانس شباهتی به بافت مجاور خود و معماری گوتیک قرون وسطا نداشتند، بلکه این معماری جلوه ای از تبلور عصر جدید را نوید می داد» همچنین او معتقد است که: « هر بنایی باید نمایانگر زمان خود باشد»
سوئیس ری
این برج نیز یکی از طراحی های نورمن فاستر بوده و برنده جایزه RIBA STERLING PRIZE در سال 2004 می باشد. گفته شده که این برج اولین آسمان خراش هماهنگ با محیط زیست در لندن می باشد . پنجره های آن در هماهنگی کامل با تغییرات طبیعی آب و هوا بصورت اتوماتیک باز و بسته شده و در عین صرفه جویی 40% انرژی ، تهویه مورد نیاز را تامین می کند .
برج هیرست
این برج 42 طبقه که در محله منهتن قرار گرفته و به یک ساختمان سبک آرت دکو که یکی از نشانه های مهم شهری منهتن است در سال های 28-1920 ساخته شده الحاق شده است به گونه ای که بر روی این ساختمان قرار گرفته است های- تک در ایران بعداز 30سال از مطرح شدن "های تک" در سطح بین الملل به تازگی فقط باب صحبتش در ایران باز شده است.
مهدی علیزاده و رضا علی ابادی در این زمینه تجربیات در خور توجهی داشته اند.
یکی از ستارگان "های تک ایرانی"مهندس فرهاد احمدی ست. ایشان در ابتدای کارشان گرایش به معماری سنتی داشته اند. "فرهنگ سرای دزفول" گواه این مدعا ست.