تعمیر سازه های بتنی

1-کنترل وسعت خرابی

با توجه به بازدیدهای انجام شده و احتمالا" برخی آزمایش های ساده می توان به وسعت تقریبی خرابی پی برد. متاسفانه هنوز روشی برای تعیین محل هایی که میلگرد آنها به طور قابل توجهی زنگ زده اند، وجود ندارد. نشانه های زنگ زدگی زیاد، لکه، ترک خوردگی، طبله کردن و ریختن بتن می باشد . با زدن چکش اشمیت یا چکش معمولی و با توجه به نتیجه یا صدای حاصله می توان تا حدودی وضعیت بحرانی را آشکار کرد. متاسفانه اشکال رایج عمده در تعمیر سازه های بتنی مشخص نبودن دقیق منطقه و محدوده تعمیرات بوده و گاه ممکن است وسعت تخریب و تعمیر چندین برابر تخمین اولیه گردد.

2-تعیین وسایل تخریب و روش آن

با توجه به وسعت تخریب، نوع بتن و مشکلات تخریبی آن، انبوهی میلگردها و موقعیت قرار گیری قطعه و همچنین محدودیت های زمانی و هزینه ای، نوع وسیله تخریب و روش کار مشخص می گردد. گاه لازم است سرعت زیادی در تخریب به خرج نداد زیرا در صورت عدم امکان تعمیر، مجاورت بتن و میلگرد با عناصر مضر ممکن است در طولانی مدت مشکلات جدیدی را به وجود آورد.

امروزه استفاده از وسایل مختلفی امکان پذیر است: قلم (چکش) بادی، برقی، اره های اصطکاکی. به هرحال وسعت کار و محدودیت های موجود تعیین کننده نوع وسایل می باشد. بدین معنی که برخی چکش ها ممکن است در مناطق مجاور آسیب هائی را ایجاد کند و باید وسایل با قدرت مناسب را انتخاب نمود.

3- تعیین محدوده خرابی و شیار زنی

برای اینکه محدوده کار تخریب روشن شود گاه علائمی را به کار می برند. بهترین روش علامت زنی به صورت شیار زنی در محدوده مورد نظر است. شیار زنی به عمق 1 تا 2 سانتی متر بدین منظور معمول است که می تواند هندسه مناسب تخریب را در سطح و عمق بوجود آورد. به هرحال گاه در طول عملیات تخریب ممکن است این محدوده را وسعت بخشیم و گسترش دهیم و بهتر است مجددا محدوده جدید را شیار زنی آنیم.

3-عمق تخریب

مشکل بزرگ در تعمیر سازه های بتن مسلح تعیین عمق تخریب است. مسلما" عمق تخریب تا پشت میلگردها خواهد بود. نمی توان تخریب را تا رسیدن به سطح میلگردها انجام داد زیرا لازم است میلگردها را تمیز و اصلاح نمود بنابراین باید تخریب را تا پشت میلگردها ادامه داد. وقتی تا پشت میلگرد تخریب را ادامه می دهیم بایستی امکان قرار گیری بتن در اطراف میلگرد را فرآهم کنیم. به این منظور حداقل فاصله میلگرد تا بتن بایستی از حداکثر اندازه سنگدانه مصرفی بزرگ تر باشد. برخی توصیه می کنند در این مورد بهتر است این فاصله به مراتب بزرگ تر از حداکثر اندازه سنگدانه مصرفی و در حدود سه سانتی متر باشد.

4-بررسی میلگردها

پس از تخریب و رسیدن به میلگردها باید کارشناس خبره، میزان خوردگی را بررسی کند. وقتی در محدوده تخریب زنگ زدگی زیادی مشاهده می شود و این زنگ زدگی در منطقه سالم نیز تداوم دارد، بایستی منطقه تخریب را گسترش داد تا به میلگرد سالم و تقریبا" بدون زنگ زدگی رسید. وقتی زنگ زدگی با ناخن پاک نشود یا به میلگرد سالم نرسد، باید آن را تمیز کرد و لازم است که بتن روی آن برداشته شود.

5-زنگ زدائی، اصلاح میلگردها، تقویت و جایگزینی

میلگردها معمولا" در محل با سندپلاست یا گریت پلاست باید تمیز شود. در این حالت باید پشت میلگردها تمیز شود. زنگ زدائی با برس سیمی دستی یا برقی معمولا" کارآمد نیست. همچنین اگر لازم باشد، باید میلگردها تقویت شود. به کارگیری میلگردهای تقویتی امری رایج و معمول است. این کار با توجه به کاهش ضخامت میلگردها عملی می شود. معمولا" اگر کاهش سطح میلگردها بیش از 15 درصد باشد، تقویت توصیه می شود.

6-آماده سازی سطح بتن و پوشش میلگردها

مقصود از آماده سازی سطح بتن و پوشش میلگردها آن است که بتوانند اتصال بتن با بتن و بتن با میلگرد را تأمین نمایند و مانع نفوذ بیشتر و خوردگی شوند.آماده سازی سطح بتن معمولا" با زبر کردن آن و رسانیدن به حالت اشباع با سطح خشک حاصل می شود. اغلب اوقات تخریب، سطح زبر و خشنی را فراهم می کند. به هر حال این سطح نباید پستی و بلندی خیلی زیادی داشته باشد اما ضمن اینکه ضخامت تعمیر نسبتا" ثابتی را فرآهم می نماید، بایدکاملا زبر و خشن باشد . لازم به ذکر است بتن قدیمی (پایه) نباید آب بتن جدید (ماده تعمیری) را بمکد زیرا باعث جمع شدگی شدیدتر و ضعیفی بتن می گردد. همچنین برای ایجاد پیوستگی و چسبندگی بهتر دو بتن جدید و قدیم گاه از برخی پلیمرها و لاتکس ها بر روی بتن پایه (قدیمی) استفاده می شود. یک لایه نازک از این مواد قبل از ریختن بتن تعمیری جدید (Acrylic Latex) بر روی بتن قدیمی مالیده یا پاشیده می شود. لازم به ذکر است سطح میلگردها پس از تمیز کاری و زنگ زدائی، گاه لازم است با آب شیرین شسته شده و سریعا با هوای فشرده خشک گردد و در صورت لزوم با پوشش های خاصی نظیر اپوکسی پوشیده شود. توصیه می شود در تعمیر سازه از اپوکسی معمولی مخصوص میلگردها استفاده نشود و اپوکسی غنی شده با روی به کار رود تا سطح میلگرد عایق الکتریکی نشود، زیرا در غیر اینصورت میلگردهای بخش تعمیر نشده دچار خوردگی بسیار سریعتر می گردد.

مواد تعمیری

اصل مهم در انتخاب مواد تعمیری شباهت آن از نظر خواص با بتن اصلی است معمولا این اصل به نوعی برآورده می شود اما باید سعی کرد حتی الامکان رعایت گردد. مشکل بزرگ در رعایت این مورد آن است که اگر بتن اصلی قدیمی مناسب و مطلوب بود، ممکن بود این خرابی ها حاصل نشود.

ضعف مقاومت، ضعف دوام و بالا بودن نفوذپذیری باعث این خرابی شده است، پس چگونه می توان بتن مشابه را به کار برد. بنابراین دچار یک پارادوکس هستیم که با تدبیر مناسب آن را حل کنیم. گاه دیده می شود نفوذ پذیری بسیار کم در منطقه تعمیر شده، باعث خوردگی سریع میلگردهای منطقه مجاور می شود و این نکته مهم کار تعمیر را با مشکل مواجه می کند و اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. ما در شماره آتی پیام ساختمان مواد تعمیری که باید در بتن تخریب شده مورد استفاده قرار گیرد را شرح می دهیم.