انواع سیستم اطفاء حریق اتوماتیک

هدف از این امر محافظت از سلامت افراد و جلوگیری از آسیب دیدن اموال آنها است. هنگام آتش سوزی، مهمترین کار جلوگیری از انتشار شعله و نحوه اطفاء آن میباشد. هرم آتش از مواد اشتعال زا یا واکنش های زنجیره ای، اکسیژن و حرارت تشکیل شده است.

اگر بتوان یکی از این عوامل را کنترل و یا محدود کرد، آتش مهار خواهد شد. روش های کلی مهار آتش شامل سرد کردن، خفه کردن، از بین بردن یا ایجاد مانع برای مواد اشتعال زا و کنترل واکنش های زنجیره ای میباشند.

سرد کردن آتش

یکی از روش های قدیمی و در عین حال موثر برای کنترل حریق سرد کردن آن است.

برای این کار از آب و گاز دی اکسید کربن استفاده میشود که میزان و روش استفاده از آنها نقش موثری در مهار آتش ایفا میکند.

خفه کردن آتش

خفه کردن به معنای پوشاندن سطح آتش با مواد مخصوص برای جلوگیری از رسیدن اکسیژن به محوطه آتش است. هر چند این روش برای مهار تمام حریق ها موثر نیست اما روش مناسبی برای اکثر حریق ها به شمار می آید.

موادی که برای خفه کردن حریق مورد استفاده قرار میگیرند باید حالتی پوششی داشته و سنگین تر از هوا باشند.

از بین بردن مواد اشتعال زا یا ایجاد مانع برای آنها

در آغاز حریق میتوان با جا به جا نمودن مواد، جدا کردن موادی که حریق به آنها نرسیده، ایجاد دیوار حائل و یا رقیق کردن مواد اشتعال زا مایع مانعی برای گسترش آتش فراهم نمود.

کنترل نمودن واکنش های زنجیره ای

واکنش های زنجیره ای را میتوان با استفاده از ترکیبات هالن و برخی ترکیبات جامد نظیر جوش شیرین کنترل کرد. این روش نسبت به سایر روش ها پرهزینه تر و سخت تر است اما میتوان آن را مکملی برای مواد پر ارزش در نظر گرفت.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک

سیستم های اعلام و اطفاء حریق از جمله تجهیزاتی هستند که حضور آنها در مراکز و ساختمان های حساس ضروری است. این سیستم ها علاوه بر شناسایی آتش با انجام اقدامات لازم حریق را به صورت اتوماتیک خاموش میکنند.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه آب (Water Mist)

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک ورتکس (vortex)

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل)

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه آب (Water Mist)

سامانه اطفاء حریق مه آب یا مه پاش یکی از سامانه های پیشرفته اطفاء حریق اتوماتیک است که در آن از آب به عنوان ماده خاموش کننده آتش استفاده میشود.

همانطور که از نامش پیداست، این سیستم بر اساس پاشش قطرات مه مانند عمل میکند، بدین نحو که با تولید ذرات کوچک آب با قطر 300 تا 1000 میکرون منجر به خاموش شدن آتش در محیط تحت نظارت میشود.

سیستم اتوماتیک مه آب مانند سیستم اطفاء حریق آبی منجر به خنک سازی و همانند سامانه های اطفاء حریق گازی از رسیدن اکسیژن به آتش ممانعت مینماید.

اطفاء حریق از طریق سامانه مه پاش در ابتدا با فرآیند خنک سازی محیط شروع میشود.

در این فرآیند به دلیل وجود قطرات ریز آب، حرارت محیط به سرعت کاهش می یابد. سپس در مرحله جایگزینی اکسیژن و رقیق سازی، بخار آب تولید شده اکسیژن را از محل آتش سوزی می راند و قطرات آب با ایجاد لایه ای مرطوب و جدا کننده در سطح حریق می نشیند و از ارتباط آن با هوا جلوگیری می نماید.

در نهایت ریزش قطرات کوچک آب با فشار لازم منجر به جداسازی و شستشوی مواد مشتعل از شعله میشود و نقش بسزایی در خاموش کردن آن ایفا میکند.

اجزاء سیستم اطفاء حریق مه آب

مرکز کنترل

مرکز کنترل سامانه اطفاء حریق پیام های اعلام شده از طرف حسگرها را دریافت نموده، آنها را برای پردازش به تابلو کنترل مرکزی میفرستد، سپس دستور اطفا، حریق را صادر مینماید.

مخزن نگهداری آب

این مخزن با حجم و ظرفیت های متفاوت با توجه به فضای حفاظتی مورد نظر استفاده میشود.

مخزن ذخیره گاز هیدروژن

این مخزن که برای نگهداری گاز نیتروژن در سامانه نصب شده، فشار مورد نیاز برای سامانه را فراهم مینماید.

لوله و اتصالات

این لوله های فشار قوی برای انتقال آب به نازل های آب پاش مورد استفاده قرار میگیرند.

نازل های مه پاش

این نازل ها آبی که توسط گاز نیتروژن تحت فشار قرار گرفته را به صورت مه تخلیه میکنند.

آشکارساز حریق

این آشکارسازها با توجه به نوع آتش سوزی و محل آن در انواع مختلف نصب میشوند.

مزایا

برخلاف سامانه های اطفاء حریق گازی، این سیستم نیازی به بررسی، تنظیم و پر کردن مواد ندارد.

این سیستم هیچ اثر مخربی بر روی کارکنان نمیگذارد.

سیستم مه آب اتوماتیک در مقایسه با سایر سیستم های اطفاء حریق آبی، مصرف آب کمتری دارد.

ماده خاموش کننده در این سیستم عنصر ارزان قیمت آب است.

در مقایسه با سیستم های اطفاء حریق گازی، سامانه مه آب مقرون بصرفه تر است.

تاسیسات و لوله کشی این سیستم فضای زیادی اشغال نمیکند.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک ورتکس (vortex)

این سیستم اطفاء حریق اتوماتیک، سیستمی ترکیبی از گاز نیتروژن و مه آب است.

عملکرد این سیستم بدین صورت است که آب تحت فشار نیتروژن به ذرات 10 میکرونی تبدیل میشود و بعد از ترکیب با این گاز، از نازل خارج میگردد.

این سیستم هیبریدی آب و گاز به طور همزمان آتش را مهار و خنک مینماید زیرا ذرات آب منجر به خنک شدن آتش و نیتروژن منجر به کاهش میزان اکسیژن و در نتیجه مهار حریق میشود.

مزایا

این سیستم سازگار با محیط زیست است و برای انسان خطری ایجاد نمیکند. علاوه بر آن اتمسفر دارای 79 درصد نیتروژن است، بنابراین سیستم ورتکس برای لایه ازن خطری ایجاد نمیکند.

سیستم اطفاء حریق ورتکس آتش را به طور کامل و با ایجاد کمترین رطوبت در محیط سرکوب میکند.

راه اندازی و شارژ این سیستم به سرعت انجام میشود.

تجهیزات سیستم ورتکس به ندرت دچار خرابی میشوند.

این سامانه بدون استفاده نامتعارف از منابع آبی و مواد شیمیایی میتواند آتش را مهار نماید.

بعد از استفاده از سیستم ورتکس نیازی به تمیز نمودن آن نیست.

این سیستم را میتوان در فضای باز استفاده نمود.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی

زمانی که سایر سیستم های اطفاء حریق از جمله سیستم های آبی قادر به اطفاء حریق نیستند، از سیستم های گازی استفاده میشود. این سامانه ها اصولاً برای خاموش کردن آتش در محیط های پر خطر مانند پست های برق، مراکز نگهداری اسناد، اتاق های کنترل، اتاق های UPS، تجهیزات مخابراتی و … به کار میروند.

سیستم های اطفاء حریق گازی از هیدروکربن های هالوژنه تشکیل شده اند و در مکان هایی که وزن کپسول مهم است نیز مورد استفاده قرار میگیرند نظیر هواپیماها و زیردریایی ها.

اجزاء سیستم اطفاء حریق گازی

نازل های خروج گاز

سوئیچ فشار و شیرهای برقی

سیلندرهای ذخیره گاز با شیرهای محرک

شیلنگ های محرک سیلندرها، لوله چند دهنه، شیلنگ های تخلیه گاز

سیلندرهای پایلوت

مزایا

با توجه به میزان حریق میتوان از کپسول های گاز استفاده نمود و مواد باقی مانده را برای حریق احتمالی نگه داشت.

تا زمانی که مواد داخل کپسول ها وجود داشته باشد، نیازی به شارژ سالیانه نیست زیرا آنها برای اطفاء حریق آماده میباشند.

مواد موجود در سیستم های اطفاء حریق گازی با مواد دیگر ترکیب نمیشوند و هیچ عارضه ای ندارند.

مواد داخل کپسول ها به مرور زمان خواص خود را از دست نمیدهند.

عملکرد این سیستم سریع است و قدرت آن برای خاموش کردن حریق مناسب میباشد.

بعد از استفاده از سیستم اطفاء حریق هیچ پسماندی به جا نمیماند، بنابراین میتوان سیستم را به حالت اولیه برگرداند.

در مقایسه با سایر سیستم های گازی، این سیستم انعطاف پذیری بالایی در طراحی دارد.

هزینه اولیه تامین، نگهداری و تعمیر این سیستم ها نسبت به سایر سامانه های اطفاء حریق گازی کمتر است.

در استفاده از این سامانه نیازی به اتاق سیلندر مجزا نیست و میتوان سیلندرها را درون اتاق های مورد حفاظت قرار داد.

این سیستم اطفاء حریق تاثیر مخرب بر محیط زیست و لایه اُزون نمیگذارد.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی

سیستم اطفاء حریق آبی نوعی سیستم آب پاش سقفی است که برای مهار آتش مورد استفاده قرار میگیرد.

به منظور استفاده از این سیستم، یک شبکه لوله کشی سقفی یا دیواری در محل مورد نظر تعبیه میشود و یک مرکز فشار لازم برای خروج آب از لوله را فراهم میکند.

با توجه به شعاع عملکرد نازل ها، تعداد آنها و اندازه لوله ها را میتوان تعیین نمود. از این سیستم اطفاء حریق در پارکینگ ها، مخازن نگهداری سوخت، انبارها، هتل ها و … استفاده میگردد.

اجزاء سیستم اطفاء حریق آبی

مخزن نگهداری آب

پمپ آتش نشانی

اسپری آب پاش

شیرهای کنترل

مزایا

با نصب شبکه اسپرینکلر، 90 درصد از آسیب های ناشی از حریق کاهش می یابد، در نتیجه هزینه تعمیرات نیز کم میشود. سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر مقدار کمی از آب مورد نیاز برای خاموش کردن شعله را مصرف میکند زیرا این سامانه بر روی نقاط حریق تمرکز مینماید.

این سیستم به برق و شارژ برای کار کردن نیازی ندارد و در نتیجه از نظر اقتصادی مقرون بصرفه است.

این سیستم ها هنگام افزایش حرارت و بروز حریق با حجم زیاد فعال میشوند.

در صورت آتش سوزی همه اسپرینکلرها فعال نمیشوند بلکه آنها برای نقطه ای که دچار حریق شده به کار می افتند.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل)

سیستم اطفاء حریق آیروسل بر پایه پود و گاز طراحی شده است.

وقتی سنسورهای این سامانه دود ناشی از حریق را تشخیص دادند، کپسول های آیروسل فعال میشوند و ذرات جامدی که قطر آنها کمتر از 10 میکرومتر است را بر روی آتش پخش کرده و در نهایت آن را خاموش مینمایند.

این ذرات نسبت به خاموش کننده های شیمیایی ابعاد جرمی کوچکتری دارند و پسماند کمتری در محل مورد نظر به جا میگذارد.

ذرات آیروسل متراکم از کربنات پتاسیم تشکیل شده اند که در اثر تجزیه گرمایی یک ترکیب جامد به شکل آیروسل ایجاد میکنند. این ماده جامد غیر سمی است و تا هنگامی که به صورت الکتریکی و یا واکنش گرمازا فعال نشود، پایدار میماند.

این سیستم در اتاق های کنترل، کابین های مخابراتی، اتاق سرور، اتاق ژنراتور، صنایع نفت و گاز و … مورد استفاده قرار میگیرد.

سامانه آیروسل به چهار طریق آتش را مهار میکند:

کاهش و ایزوله سازی سوخت

کاهش میزان گرما

جداسازی یا کاهش اکسیژن

مهار واکنش زنجیره ای اجزاء قابل اشتعال

مزایا

این سیستم اطفاء حریق با محیط زیست سازگار است و لایه ازون را تخریب نمیکند.

سیستم آیروسل گرما و حالت خفگی برای انسان ایجاد نمیکند.

این محصول مقاومت بالایی در برابر رطوبت دارد و مناسب تمام شرایط آب و هوایی است.

سیلندرها در این سیستم تحت فشار نیستند، بنابراین احتمال انفجار و آسیب به تجهیزات وجود ندارد.

این سیستم نیازی به لوله کشی، شارژ و نگهداری ندارد.

زمان نصب این سیستم در مقایسه با سایر سیستم های اطفاء حریق کمتر میباشد.

سامانه آیروسل در برابر الکتریسیته عایق بندی شده است، به همین دلیل برای مکان هایی که تجهیزات الکتریکی در آنها وجود دارد خطرناک نمیباشند.

سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم

عملکرد سیستم اطفاء حریق فوم بدین صورت است که برای مهار آتش، آب و فوم به نسبت مشخص با هم ترکیب شده و از طریق لوله کشی به نازل هایی که در محیط نصب شده اند منتقل میشوند.

فومی که از نازل خارج میشود حاصل ترکیب محلول آب محتوی فوم با هوا است.

این فوم بعد از خروج بر روی سطح مایع مشتعل قرار میگیرد و مانع ورود هوا به مایع میشود. روکشی که توسط فوم بر روی سطح مایع قرار میگیرد از رسیدن بخارات قابل اشتعال به هوا ممانعت میکند و به دلیل رطوبت بالا، مایع در حال اشتعال را خنک میکند.

در این سیستم ها ترکیب آب و فوم با یکدیگر به سه روش صورت میگیرد.

این روش ها عبارتند از: سیستم پمپاژ فوم، استفاده از آب و سیستم مخزن. از این سامانه مهار حریق در تاسیسات نفتی، انبار مواد شیمیایی، مخازن نفتی و آشیانه هواپیماها استفاده میشود.

اجزاء سیستم اطفاء حریق فوم

مخزن مخصوص فوم

دستگاه ترکیب کننده آب و فوم

شیرهای اتوماتیک

نازل های فوم