گنبد بنایی جلوه بخش و شاعرانه

ارتفاع گنبد از سطح زمین 45 متر است یک حفره نورگیر بر بالای گنبد است که نور را به طور یکنواخت به داخل معبد می رساند.

پوشش خارجی گنبد از جنس سرب است که در برابر رطوبت مقاومت دارد.در زمان ناپلئون سبکی در فرانسه به وجود آمد که هنر شناسان آن را نوکلاسیک می نامند.

یکی از بناهای مشهور این سبک پانتئون پاری یا کلیسای سنت ژنویو می باشد که توسط یکی از رهبران معماری نوکلاسیک " ژاک ژرمن سوفولو" به تقلید از پانتئون رم ساخته شده لیکن گنبد آن از کلیسای سن پل لندن اقتباس شده است.

این بنا شامل دو طبقه است طبقه اول بنای اصلی کلیسا است از سطح زمین بلندتر است.طبقه زیرین که با چند پلکان بدان هدایت می شود دارای دالان کم عرض و پر پیچ و خم است در این طبقه نام آوران کشور فرانسه نظیر ژان ژاک روسو، ولتر، ویکتورهوگو مدفون شده اند.به طور جداگانه در طی قرون وسطی در کلیساهای بیزانسی گنبد سازی رواج کامل داشته است که یکی از درخشان ترین جلوه های این عصر بنای کلیسای ایاصوفیه قسطنطنیه استامبول فعلی می باشد این بنا به دستور روستین در قرن ششم میلادی احداث گردید و یکی از شاهکارهای معماری جهان محسوب می شود که توسط دو معمار به نام ایذو دور و آنتیموس ساخته شده است.

و مراحل تکامل گنبدسازی را بر ما آشکار می سازد زیرا تا آن تاریخ هیچ معماری جسارت آن را نیافته بود که ارتفاع 60/55 متر و قطر32 متر گنبد عظیم و باشکوهی را بر پا سازد . در اینجا علاوه بر گنبد اصلی دو نیم گنبد فرعی سپس هر یک به سه ربع گنبد تقسیم شده اند.

از این رو فشار گنبد اصلی به صورت پلکانی بر نیم گنبدها سپس ربع گنبدها و دیوار خارجی منتقل می گردد . پوشش خارجی آنها از جنس سرب است که فلز پایدار به شمار می آید.

در زمان عثمانیان این بنا به مسجد اسلامی مبدل گشت و عناصر معماری اسلامی از جمله چهار مناره با آن افزودند با توجه به این که ایا صوفیه بزرگترین تجربه گنبدسازی را در تاریخ معماری جهان امروز می دارد مورد تقلید معماران عصر عثمانی بوده است.

به ویژه مساجدعظیمی که در شهر استانبول برپا داشته اند از جمله یکی از نمونه های معروف که تحت تاثیر بنای ایاصوفیه احداث شده است . مسجد سلطان احمد معروف به مسجد آبی است که توسط معمار صدفکار محمد آقا ساخته شده این بنا نقشه ایاصوفیه را مفصل تر می سازد و آن را به صورت چهارگوش کامل در می آورد با گنبد اصلی در میان که به جای دو نیم گنبد چهار نیم گنبد از چهار طرف آن در میان گرفته است.

سعود تدریجی و متوالی این گنبد و نیم گنبدها چنان منطق شگفت آور و دقت هندسی اجرا گردیده که نمای خارجی آن را به مراتب هماهنگی از مسجد ایاصوفیه در آمده است .تزئینات داخلی به وسیله کاشی های مرغوب آبی رنگ پوشانده شده است از این رو مسجد آبی شهرت یافته پس از قرون وسطی با آغاز عصر رنسانس شاهد شکوفائی در همه زمینه ای هنر هستیم قرن(16-15) این تحول فرهنگی هنری در ایتالیا در شهر فلورانس تحت حمایت خانواده ثروتمند مسیحی گسترش یافت و در قرن شانزدهم در رم به اوج شگفتی خود رسید در این عصر بزرگترین معماران ، نقاشان و پیکره سازان ظهور کردند که بازده اشتیاق آنها بازآفرینی و تحقق به آرمانهای کلاسیک یونان و رم بود در این عهد گنبد با سرستونها و طاقهای هلالی فراوانی به وجود آمد که معماران ایتالیا برای خلق آنها از آثار کهن اقتباس کردند شهر فلورانس به عنوان هسته مرکزی اصلی جایگاه بسیاری از استادان و پایه گذاران سبک رنسانس است.

از جمله فلییوربرنلسکی که نابغه بزرگ معماری بود و از ابداعات این هنرمند که هنوز مورد تحسین معماران و هنرشناسان می باشد طرح گنبد رفیع کلیسای سانتاماریا دل فیوره در شهر فلورانس است که استحکام و ثباتی معجزه آسا در خود دارد.

این گنبد به ارتفاع 113 متر یکی از معروف ترین گنبدهای تاریخ معماری است که به صورت هشت وجهی و دوجداره طرح ریزی شده است در قرن شانزدهم میکلانژ هنرمند برجسته و توانای ایتالیا طرح این گنبد را گسترش داد و موفق به ساختن گنبد شانزده وجهی کلیسا سن پیر رم گردید که با ارتفاع حدود 140 متر مرتفع ترین گنبد جهان شناخته شده است.