دریاچه چیتگرفضای سبز می شود؟

گروه معماری دکوراسیون : هنوز یکسال از را ه اندازی دریاچه چیتگر که مساحتی حدود 135 هکتار دارد و در شمال غرب تهران واقع شده و به گفته مسئولان شهری ، طرحی بوده که سال ها در دستور کار مسئولان شهری قرار داشته، چندین دهه در لای پوشه های مسئولان خاک خورده نمی گذرد که به جای اینکه طبق وعده های مسئولان توان اکولوژیکی منطقه را از طریق ایجاد و ارتقای قابلیت های تفریحی و چشم اندازهای منحصر به فرد بالا برد به معضلی زیست محیطی برای ساکنان منطقه 22 تهران تبدیل شده است. اگرچه افزایش قورباغه ها و مرگ و میر ماهیان دریاچه چیتگر و همچنین ازدیاد پشه ها در این دریاچه دو ماه پس از راه اندازی آن یعنی خیلی زود تر از آنچه کارشناسان محیط زیست پیش بینی می کردند آغاز شد اما حالا پس از گذشت یک سال از راه اندازی این پروژه روز به روز پیامد های منفی زیست محیطی این دریاچه مصنوعی که از ابتدا هم بسیاری از کارشناسان محیط زیست و وزارت نیرو نسبت به آن هشدار داده بودند بیشتر نمایان می شود. اگرچه از نظر ضوابط و قوانین زیست محیطی، ایجاد یک دریاچه بدون احداث تصفیه خانه خلاف قانون است اما دریاچه چیتگر زودتر از موعد مقرر اردیبهشت سال گذشته بدون توجه به اخطار وزارت نیرو مبنی براینکه منبعی برای تأمین جریان آب در این دریاچه وجود ندارد، افتتاح شد. استفاده از موتور جت ها برای اکسیژن دهی به آب مسعود باقرزاده کریمی معاون زیستگاه ها و امور مناطق سازمان محیط زیست می گوید: مهم ترین راهکاری که در حال حاضر برای رفع مشکل بوی بد دریاچه پیشنهاد شد هوادهی در دریاچه است چرا که به نظر می رسد بوی بد دریاچه به دلیل کمبود اکسیژن ناشی از غنی شدن آب از موادی همچون نیتریت و آلودگی است .روش های مختلفی برای هوادهی در دریاچه وجود دارد که یکی از مهم ترین این روش ها استفاده از موتورجت ها و فواره هاست تا از این طریق آب درون دریاچه به حرکت و تلاطم وا داشته شود.معاون زیستگاه ها و امور مناطق سازمان محیط زیست افزود: همچنین برای رفع معضل افزایش جمعیت پشه در محیط اطراف این دریاچه روش های بیولوژیکی مانند استفاده از پوشش های نی و نیزار در این دریاچه از سوی سازمان محیط زیست پیشنهاد شد که از این طریق می توان تجمع پشه ها را در نیزار متمرکز کرد و از پراکنده شدن این حشرات در محیط اطراف جلوگیری کرد. او تبدیل دریاچه به تالاب شهری را یکی از مهم ترین پیشنهادات سازمان محیط زیست برای کنترل موازین زیست محیطی در این دریاچه معرفی می کند و معتقد است: استفاده از نی زارها در این دریاچه یکی از مهم ترین روش های تبدیل دریاچه به تالاب شهری است. راه اندازی تصفیه خانه ظرف 8 ماه آینده البته معاون زیستگاه ها و امور مناطق سازمان محیط زیست از راه اندازی تصفیه خانه ورودی به دریاچه چیتگرتا 8 ماه آینده با مشارکت مجریان این دریاچه نیز خبر می دهد که به نظر می رسد اگر این اتفاق بیافتد بسیاری از مشکلات دریاچه حل می شود. غیرممکن بودن کاشت نیزار در دریاچه چیتگر از سوی دیگر عضو هیئت علمی دانشگاه علوم تحقیقات با غیر ممکن خواندن کاشت نیزار در دریاچه چیتگر می گوید: وارد کردن ماهی کپور و ماهی گامبوزیا به داخل دریاچه تنها راه حل مبارزه با بوی بد و کنترل پشه های دریاچه چیتگر است. دکتر محمد رضا فاطمی در واکنش به راهکاری که سازمان محیط زیست برای رفع بوی بد و حشرات دریاچه چیتگر ارائه داده، افزود: از آنجایی که بستر دریاچه چیتگر از مواد مصنوعی مانند بتن، سیمان و پلاستیک است امکان کاشتن نی و نیزار در آن وجود ندارد بنابراین ارائه چنین راهکارهایی بدون مطالعه و غیر عملی است. آنطور که این استاد دانشگاه می گوید: در برکه های طبیعی آب به این صورت نمی گندد چرا که در چنین محیط هایی اکوسیستم به تعادل رسیده و تمام موجودات لازم برای به تعادل رسیدن همه با هم به وجود می آیند. بنابراین زمانی که جلبک ها و میکروارگانیسم های سطحی و کف زی در چنین اکوسیستم هایی وجود دارد به دلیل حضور ماهیانی که از آنها تغذیه می کنند محیط به تعادل رسیده و حالت گندیدگی پدید نمی آید. اما در محیطی مانند دریاچه چیتگر جلبک ها به تدریج تجمع و پس از مدتی تجزیه می شوند و گاز SH2 تولید می کنند که همین موضوع منجر به تولید بوی بد در اطراف این دریاچه می شود. به گفته فاطمی، کپور یک گونه ماهی است که در مقابل کمبود اکسیژن مقاومت زیادی دارد و از فیتوپلانکتون ها برای تغذیه استفاده می کند بهترین راه حل برای از بین بردن میکروارگانیسم های کاهنده اکسیژن و تولید کننده بوی بد در دریاچه چیتگر هستند و ماهی کپور نقره ای یا همان ماهی آزاد پرورشی بهترین گونه برای این منظور است.ماهی گامبوزیا نیز یک گونه دیگر از ماهیان است که از لارو پشه تغذیه می کند و در تمام دنیا از این ماهی برای مبارزه با پشه مالاریا استفاده می شود بنابراین وارد کردن آن به دریاچه چیتگر یکی از بهترین راهکارهای کنترل جمعیت حشرات و پشه در این دریاچه است. تغییر کاربری راه حل دریاچه چیتگر اما رئیس دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران تنها راه حل از بین بردن بوی بد و حشرات دریاچه چیتگررا خالی کردن آب آن و تغییر کاربری دریاچه به فضای سبز می داند. به گفته دکتر عبدالرضا کرباسی، هر آب راکدی بالاخره می گندد چرا که منشا طبیعی تغذیه از آب های سطحی و زیر زمینی ندارد دریاچه چیتگر نیز به دلیل اینکه آب راکدی است که هیچ منشا تغذیه طبیعی و مصنوعی سطحی ندارد هر کاری که با آن بکنیم نمی توانیم با بوی بد آن مقابله کنیم. ضرورت در نظر گرفتن حق ابه دائم معاون سابق دریایی سازمان محیط زیست معتقد است : تنها راه حل حفظ دریاچه و جلوگیری از بوی بد و حشرات آن این است که یک حق آبه دائم برای آن در نظر گرفته شود تا مرتب به آن آب وارد و از آن خارج شود و به این صورت جریان آب در آن تلاطم داشته و مانع راکد شدن و گندیدگی شود.از آب خارج شده از دریاچه نیز می توان برای آبیاری فضای سبز اطراف دریاچه چیتگر بهره برد. کرباسی افزود: اما مشکل اینجاست وزارت نیرو که از ابتدا با احداث این دریاچه به دلیل نداشتن آب مورد نیاز برای آن مخالف بود در حال حاضر نیز توانایی تامین این حق آبه را ندارد بنابر این چنین راه حلی نیز غیر ممکن است و مجریان این دریاچه که از ابتدا به نظرات تخصصی وزارت نیرو گوش ندادند حالا نیز نمی توانند تامین حق آبه دریاچه را به این وزارتخانه تحمیل کنند. او استفاده از گونه هایی از ماهی برای تغذیه از فیتو پلانکتون ها و لارو حشرات را مقدور و علمی می داند اما می گوید: از آنجایی که این آب راکد است اکسیژن لازم برای زنده ماندن این ماهی ها را ندارد و پس از مدتی این ماهی ها نیز از بین می روند و کاربرد لازم را نخواهند داشت. تامین اکسیژن دریاچه غیر اقتصادی است رئیس دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران تامین اکسیژن دریاچه با استفاده از موتور جت ها و فواره ها را غیر اقتصادی عنوان می کند و ادامه می دهد: اینگونه راهکار ها هزینه های میلیاردی دارد و مانند بسیاری از دیگر طرح های بدون مطالعه پروژه ای را اجرا می کنیم که بعد باید معادل هزینه خود پروژه برای جبران نقص های آن هزینه کنیم.کرباسی معتقد است: بهترین راه حل برای اینکه دریاچه از حالت ماندآبی خارج شود و رفته رفته تخم گذاری حشرات در آن نه تنها مناطق اطراف بلکه کل شهر تهران را در بر نگیرد این است که به تدریج آب این دریاچه را تخلیه و آن را مسطح کرده و کاربری دیگری مانند فضای سبز برایش در نظر بگیریم و به جای صرف هزینه های میلیاردی برای احیای این دریاچه مصنوعی که معلوم هم نیست موثر باشند به فکر احیای دریاچه و تالاب های طبیعی کشور باشیم.