زنگ خطری برای معماری ایران

گروه معماری دکوراسیون: این روزها، ساکنان تهران بزرگ، کمتر صبحی را بدون دیدن بنای کوبیده شده و کمی بعدتر روییدن یک بنای جدید و پرابهت که با نمای «رومی» آراسته شده، آغاز می کنند.گشتی کوتاه در محلات شمال پایتخت، کافی است تا ما را با احجام و المان های تندیس گونه برگرفته از کلیسای پانتئون، کنگره آمریکا، کلیسای سنت پل، کاخ الیزه، معابد یونانی و نماهای هوسمانی در قلب محلات مسکونی تهران مواجه کند.روند رو به افزایش و رشد قارچ گونه این نوع نما که در مجامع علمی با نمای کلاسیک یا نئوکلاسیک شناخته می شوند و اغلب با سبک های کاخ سازی دوران هلنیسم برابری می کند، نشان از مقبولیت آن برای قشر سرمایه گذار چه در مرحله طراحی و ساخت و چه به عنوان بهره بردار و مصرف کننده نهایی دارد.استفاده افراطی از سطوح و احجام بیرونی به سبک کلاسیک، که عامدا در تناقض آشکار با همجواری های اطراف و شبیه به کاربری هایی که در دنیا «غیر مسکونی» تعریف می شود، طراحی شده اند، نشان از تمایل آگاهانه به نمایش تمایز، تفاوت و حتی تمول صاحب خانه دارد.بروز گونه های خاص این نما بدون استفاده از سنگ، با مصالحی نازل مثل سیمان و گچ و رابیتس نشانه ای تامل برانگیز از شیوع عارضه ای حاد، در سطح تظاهرات فرهنگی و اجتماعی است.شبیه سازی معابد، کاخ ها و کلیساها به وضوح ما را به این واقعیت می رساند که سبک های معمول«خانه سازی» دیگر جوابگوی مشتریان این نوع سبک نیست و همیشه این بیم یا نگرانی در ذهن بیننده وجود دارد که در رقابتی که میان سازندگان و مشتریان این نوع سبک های انگشت نما در گرفته، تهران در آینده ای نه چندان دور، به صحنه نبرد سبک هایی پرابهت تر همچون باروک و روکوکو تبدیل شود و نسل امروز ایران شاهد مرور دوباره سیر تحول تاریخ معماری غرب باشد. چه ضرورتی در زمان فعلی به الگوبرداری از سبکی ظاهرا انقضایافته احساس می شود که بر حسب مقتضیات تاریخی و مکانی خود در مقابل سبک های پرتجمل تر دیگر قد علم کرده و از موتیف های گذشته خود بهره گرفته، ولی اغلب بدون آگاهی از تناسبات و اصول اولیه اش، بر پوسته بناهای امروزی ما کلاژ می شود؟ روزی معماری وارداتی مدرن و پست مدرن، بار اتهام «زمان پریشی» را در این سرزمین می کشید و حال چه تعبیری برای ظهور مجدد سبک نئوکلاسیک غربی به فاصله بیش از دو قرن می توان یافت؟ نقص ضوابط کنترل نما آرزو منشی زاده، دکترای معماری و مدرس دانشگاه با بیان این مطلب که در تهران، کمیته های نما در معاونت معماری و شهرسازی و همچنین در سطح شهرداری های مناطق به صورت پایلوت در چند منطقه اجرایی شده است گفت: این کمیته از اواخر سال 1390 شروع به فعالیت کرده و تا آذر سال 1392 و نزدیک به پایان مهلت مذکور، لایحه به شورای شهر ارسال شده ولی به تصویب شورای شهر و کمیسیون ماده 5 نرسیده است. وی افزود: هرچند کمیته های نوپای مدیریت نما در یک سال گذشته، در چندین منطقه تهران، با اهداف و شاخص های تعیین شده در اصلاح نماهای موجود شهری نقش خود را با جدیت دنبال کرده اند، ولی همچنان نقص های موجود در بحث ضمانت اجرایی و قانونی از جمله ارجاع به کمیسیون ماده 100، حضور بسیار کمرنگ سازمان نظام مهندسی و مهندسان ذی صلاح طراح یا ناظر در فرآیند طراحی تا ساخت، موکول شدن کنترل نما به مرحله پس از دریافت پروانه ساختمان، عدم نظارت کافی بر نقش زیرپوستی بنگاه های املاک و مافیای مصالح ساختمانی، فقدان سیاست های تشویقی برای طرح های باهویت ایرانی و از همه مهم تر جدی نگرفتن موضوعاتی همچون آموزش شهروندی، ارتقای دانش عمومی و زیبایی شناسی و بازدهی عملکردی دستگاه های مربوطه که با هدف ساماندهی منظر شهری شکل گرفته اند را پایین آورده است. معماری ایران از گفتن چالش ها محروم است مقداد شریف، کارشناس معماری با بیان اینکه آشفتگی معماری در ایران بیداد می کند، گفت: آشفتگی معماری در تهران باعث شده تعدادی از ساخت و سازها به سبک رومی باشد و عده ای هم به صورت بساز - بفروش وارد شده اند. متاسفانه جامعه معماری ایران از گفتن چالش ها محروم هستند و اگر بخواهیم در مورد واقعیت های معماری تهران صحبت کنیم، باید بگویم که از نمای کلی شهر تهران می توان حس کرد که کشوری که قرن های متمادی یکی از تأثیرگذارترین جوامع در حوزه معماری بود، امروز به جایی رسیده است که وضعیت معماری آن نگران کننده است. از شمال تهران تا نقاط میانی و پایینی شهر تهران نماهای رومی و عجیب و غریب و صرفاً به خاطر جاه طلبی و تمایلات شخصی گروهی بساز و بفروش دیده می شود و اتفاقاً هیچ مقاومتی نیز در زمینه جلوگیری از این موضوع صورت نمی گیرد.شریف تاکید کرد: تهران در حال تبدیل شدن به جولانگاه معماری رومی است و اگر فکری به حال آن نشود، به سرعت چهره شهر تهران از بین خواهد رفت و اینکه چه میراثی به آیندگان خواهیم داد، مشخص نیست... دیگر خانه من نیستند فردین طهماسبی – کارشناس معماری با بیان این مطلب که بزرگ ترین مسئله این است که این خانه ها را گویی برای همسایه ها و فامیل می­ سازند، گفت: چون در این گرانی ساخت وساز هر انسان دور از گودی نیز متوجه پول خرج شده برای این خانه می­ شود در صورتی که پلان ها و فضای داخلی در بسیاری از موارد با اشکال و نقص هایی واضح روبروست. به هر حال از هر سو که به این ماجرا نگاه کنیم غم انگیز است. برای معماری این سرزمین با این قدمت و تاریخ و سند و هویت. برای معمارانی که شاید روزی در دانشکده های معماری، آن وقت ها که بوی قورمه سبزی بود و ادعای حفظ میراث، در خلوت هم که شده به این اندیشیده اند که شبیه همه آنهایی که وجدان کاری و حرفه ای را فدای پول می کنند، نخواهند بود… مردم چه می گویند ؟ نرگس فداکار – کارشناس ارشد معماری با بیان این مطلب که در یکی از پروژه های دانشگاهی گزارشی از تهران در حال تبدیل شدن به جولانگاه معماری رومی است تهیه کردم، گفت: در این جامعه آماری که متشکل از 20 درصد زن و مرد تحصیل کرده بالای کارشناس ارشد ،30درصد زن و مردم با تحصیلات کارشناسی و حدود 50 درصد زن و مرد دیپلم و زیر دیپلم تهیه کردم به نتایج خوبی از این سندرم رومی رسیدیم 25 درصد از مردم تحصیل کرده در پایتخت موافق نمای رومی و 25 درصد آن مخالف شدید این نما بودند اما نکته قابل توجه این است که 40 درصد مردم زیر دیپلم و 25 درصد تحصیل کرده از نمای رومی وحشت داشتند و آن را متناقض با معماری بومی می دانستند. آن ها معتقد بودند اگر این نما برای همه مردم است ما راضی به اجرای آن در گوشه و کنار این شهر نیستیم دلایل مخالفت آن در چند مورد زیر خلاصه شده بود؛ عدم اطمینان به مقاومت این نماها در برابر زلزله و رانش ،سردی و بی روحی این بناها ،تجمل گرایی و در نهایت هزینه پول های گزاف در بناها . همه این مردم یک صدا گفتند ما نمای رومی در شهرمان نمی خواهیم ...متن کامل گزارش را در نشریه 187 بخوانید