تخلف ساختمانی ظلم به مردم است

گروه گزارش: هر وقت صحبت از ساختمان سازی و به ویژه ساخت وساز شهری باشد لاجرم موضوع تخلفات ساختمانی هم مطرح می شود و وقتی کار به تخلف برسد پای اداره کل امور اجرایی کمیسیون های ماده صد شهرداری به ماجرا باز می شود؛ اداره کلی که در دل خود 10 کمیسیون تخصصی برای رسیدگی به پرونده های تخلف در ساخت وساز دارد. سید محمد موسوی مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد عمران از دانشگاه شریف و تربیت مدرس و دکترای شهرسازی از واحد علوم و تحقیقات دارد. وی با بیش از 10 سال سابقه فعالیت در حوزه شهرداری، پیش از این مشاور قائم مقام شهردار تهران، شهردار منطقه 21 تهران و شهردار شاندیز مشهد بوده و در حال حاضر نیز علاوه بر اینکه عضو سازمان نظام مهندسی و کانون کارشناسان رسمی دادگستری است، پس از دکتر حسین نگهبان، مدیرکل اداره امور اجرایی کمیسیون های ماده صد شهرداری تهران است. پیام ساختمان: چرا افراد در صنعت ساختمان تخلف می کنند؟ این مسئله ای ریشه ای و عمیق است و چه به لحاظ شکلی و چه به لحاظ ماهوی ریشه در سازمان ها، نهادها، ارگان های زیادی دارد که منجر به تخلف می شود ولی اصل تخلف برمی گردد به سودجویی افراد. پیام ساختمان: مبنای شما برای برخورد با تخلفات ساختمانی چیست؟ ما یک قانون داریم به نام ماده 100 قانون شهرداری ها، با یازده تبصره و چیز دیگری هم که بر اساس آن عمل کنیم یا رأی بدهیم ، نداریم. این قانون هم در اصل مربوط به قبل از انقلاب بوده و فقط چند تبصره بعد از انقلاب به آن اضافه شده است. همه این قانون را هم می توان در چند کلمه خلاصه کرد: مالکان «مکلفند» پروانه ساخت بگیرند و شهرداری ها «می توانند» جلوگیری نمایند. یعنی این قانون از همان اول به شهرداری ها اختیار می دهد. خوب یا بد، این قانون فعلی ما و ملاک عمل ماست. 30 نماینده ای که به نوعی از سه قوه به کمیسیون های تخصصی ماده 100 می آیند، این قانون را جلویشان می گذارند و بر اساس آن رأی صادر می کنند. البته به نظر م باید روی این قانون کار شود تا کامل گردیده و بتواند همه جانبه، همه را ببیند. پیام ساختمان: شما از چه زمانی به یک تخلف ساختمانی ورود می کنید؟ ابتدا بر اساس شکایت مالک یا شهرداری، در شهرداری های مناطق تهران پرونده ای تشکیل و به کمیسیون ماده صد ارجاع می شود. وقتی پرونده ای به کمیسیون ماده 100 وارد می شود کار ما هم شروع می شود یعنی کار ما در داخل سازمان این است که پرونده ای که از بیرون برای صدور رأی می آید را به درستی هدایت کنیم تا به رأی خوبی منتج شود. ارجاع پرونده ها به کمیسیون های تخصصی ده گانه ما به شکل اتفاقی و ماشینی است و کسی در آن نقشی ندارد. کمیسیون های تخصصی هم با استقلال رأی، حکم صادر می کنند. پیام ساختمان: در کمیسیون ها چگونه رأی صادر می شود؟ به لحاظ نوع خود رأی، آرای صادرشده از کمیسیون های ماده 100 بهترین رأی حقوقی است. چون در دادگاه های عمومی مرتبط با قوه قضائیه یک نفر که استقلال رأی دارد و مبانی اش هم قانون و مقررات و آئین نامه های موجود است و به استناد نظرات کارشناسان رسمی رأی صادر می کند. ولی در کمیسیون ماده 100 قانون گذار بهترین نوع ترکیب را انتخاب کرده است، به نحوی که اگر سه قوه را در نظر بگیریم از هر سه به نوعی یک نماینده در کمیسیون داریم. بنابراین رأی های پخته حقوقی که مسائل امنیتی، مردمی، قانونی ... در آنها رعایت شده صادر می شود. پیام ساختمان: غیر از کمیسیون های ده گانه شما که رأی صادر می کنند، خود شما چه می کنید؟ علاوه بر کارهای مربوط به گردش پرونده ها و صدور رأی، کاری که از ما بر می آید این است که به دنبال وحدت رویه باشیم که این را در دو شکل دنبال می کنیم. یکی اینکه برای اعضای کمیسیون های ده گانه، برای کسب وحدت رأی، کلاس ها و دوره ها و جلساتی را برگزار می کنیم چون مفید می دانیم که اعضای کمیسیون های ده گانه ما حرف های یکدیگر را گوش کنند و به نوعی به وحدت رویه برسند. البته چون نمی توانیم کسی را مجبور کنیم استفاده از این کلاس ها اختیاری است. کار دیگر ما این است که برای بهتر و دقیق تر انجام شدن کارها، قبل از اینکه پرونده ای تشکیل و به کمیسیون ماده 100 ارسال شود، برای بازرسان مناطق 23 گانه تهران کلاس و دوره های آموزشی برگزار نموده و در پایان دوره آزمون می گیریم تا مشخص شود برای شناسایی و نوشتن تخلفات در چه بخش هایی ضعیف هستند. به این صورت این افراد را هم به سمت وحدت رویه می بریم. تا به حال جلسات زیادی برگزار کرده و آنها را به مرحله خوبی رسانده ایم، به نحوی که از 23 نفر حداقل 20 نفرشان تخلف را به شکل واحدی بنویسند. البته این افراد را هم ما نمی توانیم برای شرکت در کلاس ها اجبار کنیم چون زیرمجموعه ما نیستند. پیام ساختمان: برای آینده هم برنامه ای دارید؟ کاری که الان در حال انجام است و جلسات زیادی هم تا به حال برای آن برگزار کرده ایم و اگر به ثمر برسد برای حدود 1100 شهر کشور مفید خواهد بود این است که داریم علاوه بر کیفیت به سمت افزایش کمی نیز می رویم. الآن شهرداری ها در ثبت تخلفات ساختمانی، انشا می نویسند. البته از نظر کسانی که می خواهند رأی صادر کنند کافی است و متوجه موضوع می شوند ولی ما داریم با دوستانمان زمینه را فراهم می کنیم تا گزارش ها کیفی و انشایی نباشد که مثلاً یک نفر دو خط و دیگری 10 خط بنویسد. برای این کار ما تمام تخلفات را از ابتدا تا امروز استخراج کرده ایم و دیده ایم که مثلاً 200 نوع تخلف بیشتر نداریم که برای هر کدام می توانیم اسم خاصی بگذاریم و بین مثلاً تخلف در تراز با پیش آمدگی و ... فرق بگذاریم. الان داریم هر کدام را جداگانه تعریف و به عدد تبدیل کنیم. وقتی تخلف عددی شود دیگر کیفی نیست و بعد از آن رأی ها دقیق تر خواهد بود . پیام ساختمان: بعضاً انتقاد می شود که کمیسیون ماده 100 نقش درآمدزایی برای شهرداری دارد. این موضوع صحت دارد؟ اصلاً این طور نیست. کمیسیون ماده 100 تحت هیچ شرایطی نقش درآمدزایی ندارد. دلیل آن هم آمار رأی های سالانه ماست است. بر طبق آمارهای سال 92 تقریباً 26 درصد از رأی های صادره ما جریمه و 74 درصد حکم قلع وقمع و تخریب و اعاده است. این آمار 26 درصدی جریمه نشان می دهد که ما اصلاً نقش درآمدی برای شهرداری نداریم بلکه نقش بازدارندگی داریم. بسیاری از آرای جریمه ما هم در ابتدا آرای تخریب بوده که به دیوان رفته و آنجا ما را مجاب کرده که باید حتماً رأی جریمه باشد. البته قانون هم به ما اجازه داده که در موارد مختلف به لحاظ موقعیت و سایر مسائل، جریمه اخذ کنیم. حتی زیر فرم های ارسال پرونده از شهرداری های مناطق هم جایی وجود دارد که می توانند درخواست صدور جریمه و یا تخریب کنند که البته کمیسیون های ده گانه می توانند بدون توجه به آن درخواست، حکمشان را صادر کنند. پیام ساختمان: در اجرای احکام تخریب مشکلی ندارید؟ وقتی یک رأی از کمیسیون ماده 100 آمده و می خواهیم با سازنده متخلف برخورد کنیم مردم و همسایه ها و رهگذران به جای اینکه به فرد متخلف به عنوان مجرم نگاه کنند به نیروهای شهرداری که دارند قانون را اجرا می کنند به چشم متخلف نگاه می کنند! دیدگاه غالب این است که مثلاً لانه یک گنجشک را هم نباید خراب کرد و بعد می گویند شما چطور حاضر می شوید سرپناه کوچکی را که یک انسان برای خودش ساخته روی سرش خراب کنید؟! از این دید فرهنگی، در جامعه ما تخلف ساختمانی را به عنوان جرم محسوب نمی کنند. پیام ساختمان: فکر می کنید علت این نوع نگاه مردم چیست؟ علت این است که ما نیامده ایم فرهنگ این کار را درست کنیم که مثلاً نیروهای شهرداری به وظیفه شان عمل می کنند و می خواهند حکم قانون را اجرا کنند و شهروندان اگر تشکر نمی کنند به چشم «خانه خراب کن» به آنها نگاه نکنند. ما این کار را نتوانسته ایم بکنیم درحالی که باید این موضوع را جا بیندازیم که یک تخلف ساختمانی ظلم به کل مردم است. چون وقتی کسی یک طبقه غیرمجاز به ساختمانش اضافه می کند تمام زیرساخت ها مخابرات، آب، برق، گاز، حمل ونقل، پارکینگ و غیره که از روز اول بر مبنای جمعیت بارگذاری شده اند تحت الشعاع قرار می گیرند. اضافه کردن غیرمجاز به ساختمان یعنی تمام زیرساخت ها باید تعویض و جایگزین شوند. اضافه شدن به ساختمان باید با مجوزهای لازم باشد تا مسئولان بدانند که اگر قرار است جایی از شهر توسعه پیدا کند همزمان با آن زیرساخت ها هم توسعه پیدا کند. توسعه باید با دید باز باشد نه اینکه کسی خودش را به شهر تحمیل کند. این موضوع را ما اطلاع رسانی و فرهنگ سازی نکرده ایم و خیلی از مردم نمی دانند که یک طبقه اضافه می تواند کلی تبعات منفی داشته باشد. «مردم» فقط آن کسی که تخلف ساختمانی کرده نیست، تمام کسانی که تحت تأثیر آن تخلف قرار می گیرند هم مردم هستند و وقتی کسی تخلف می کند دارد به بچه های شش ماهه ای که نمی توانند از حقشان دفاع کنند هم ظلم می کند. در اینجا من نباید از حق آنها بگذرم. ولی اگر ما مقاومت کنیم این دید منفی ممکن است وجود داشته باشد که اینها چه قدر سختگیر هستند. در این زمینه من می پذیرم کوتاهی کرده ایم و رسانه ها باید کمک کنند تا این مسئله را بتوانیم مدیریت نموده و از حق همه شهروندان دفاع کنیم.