شهرها بهترین نمایشگاه آثار معماری

گروه معماری و دکوراسیون: دکتر مهدی مقیمی، کارشناس ارشد معماری از دانشگاه تهران، دکترای معماری در گرایش سازه های فضاکار از مرکز تحقیقات سازه های فضا کار دانشگاه Surrey انگلستان، عضو هیئت علمی گروه معماری و مدیر طرح های عمرانی دانشگاه زنجان، عضو هیئت مدیره انجمن علمی سازه های فضاکار ایران است. به مناسبت برگزاری چهاردهمین نمایشگاه بین المللی صنعت ساختمان به سراغ او رفتیم تا نظراتش را در خصوص این رویداد مهم صنعت ساختمان جویا شویم. نظر شما درباره ضرورت برگزاری نمایشگاه صنعت ساختمان در کشور چیست؟ البته که ضروری است، اما باید مدام در مورد اهداف و کیفیت برگزاری هرگونه مناسبت اجتماعی در این مملکت بحث و مداقه کنیم، از جمله در مورد نمایشگاه های ساختمانی! چیزی که به اندازه برگزاری نمایشگاه مهم است، بررسی میزان دستیابی آن به اهدافش پس از برگزاری است! آیا هدف نمایشگاه صنعت ساختمان صرفا توسعه تجارت مصالح ساختمانی است؟یا اهداف آموزشی، انتقال فناوری، ایجاد زیرساخت های بنیادین برای همکاری های بلندمدت، اهداف فنی و اجرایی و ... نیز مدنظر هستند؟ نمایشگاه صنعت ساختمان فقط یک ویترین بزرگ مصالح نیست، باید در حین برگزاری و پس از اتمام آن، به روش علمی میزان نیل به اهداف کلان نمایشگاه مورد ارزیابی تخصصی و نقد بی طرفانه قرار گیرد، نتایج این ارزیابی، مستند شده و منتشر شود و در برگزاری دوره های بعدی مد نظر قرار گیرند. نمایشگاه چه نقشی در محکم تر نمودن پیوند دانشگاه و صنعت می تواند بازی کند؟ ممکن است این برداشت وجود داشته باشد که صنعت ساختمان برخلاف قرن بیستم، دیگر یک صنعت با فناوری پیشرفته (High-tech) تلقی نمی گردد، اما موضوعات جدیدی مانند تغییرات اقلیمی و ضرورت ملحوظ نمودن مفاهیم پایداری در طراحی ساختمان ها، مسائل تازه ای را برای معماران و مهندسان ساختمان مطرح کرده اند. ضمن این که خوب یا بد، بسیاری از موضوعات دانسته در علم جهانی ساختمان، در کشور ما عملاً تجربه نشده اند یا تجربیات اجرایی آنها منجر به مستندسازی علمی و فناوری مستند بومی نشده اند. لذا عرضه روش های نوین طراحی، ساخت و نگهداری در نمایشگاه و حضور اساتید و دانشجویان رشته های مرتبط، این امکان بالقوه را ایجاد می کند که تعاملات جدیدی بین صنعت ساختمان و دانشگاه ها برای بومی نمودن فناوری های نوین ایجاد گردند. البته به عمل درآوردن این امکان بستگی تام دارد به باورهای مدیران ارشد در صنعت که متاسفانه هنوز عموماً دولتی و دوره ای هستند و لذا امکان و انگیزه برنامه ریزی بلندمدت، به ویژه برای پروژه های پژوهشی را ندارند. در بخش خصوصی نیز بسیاری از (و نه اکثر) سرمایه گذاران صنعت ساختمان غیرمتخصص و سنتی نگر و سرمایه محور از نوع کوتاه مدت هستند و دلیلی برای انعقاد قراردادهای پژوهشی برای دستیابی به فناوری های جدیدتر نمی بینند. لیکن در نهایت برگزاری نمایشگاه هایی با غرفه های روزآمد، بر سیر تکامل این رابطه بی تاثیر نیست. برگزاری نمایشگاه چه تاثیری بر معماری معاصر ما می تواند داشته باشد؟آیا می تواند تاثیری بر بهبود آن داشته باشد؟ شهرهای ما بهترین، بزرگ ترین و واقعی ترین نمایشگاه های آثار معماری معاصر ما هستند که واقعیت های اجتماعی دورانمان را بی کم وکاست، و بدون تعارف و رودربایستی و مصلحت اندیشی، به نمایش جهانی می گذارند. شکل گیری شهرهای یک کشور یا منطقه جغرافیایی، روندی بلندمدت و متاثر از بسیاری عوامل ریشه ای توسعه مانند عوامل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و ... است. بنابراین، برگزاری یک یا چند نمایشگاه از نظر من تاثیر عمیق و معناداری بر سیمای معماری شهرهای ما نخواهد داشت. اگر سؤال از بهبودی مطرح می شود، حتما حسی دال بر نوعی بیماری یا آشفتگی و عدم توازن وجود دارد که موجب طرح این سؤال می گردد. در این صورت باید به صورت علمی و بنیادین به آسیب شناسی این بیماری و عدم تعادل پرداخت که خوشبختانه در بسیاری از بحث ها و تحقیقات دانشگاهی بدان پرداخته می شود. باوجوداین تعداد دانشگاه، استادان بنام و مجرب و دانشجویان کثیر و اکثراً باانگیزه، چرا تحولات مثبت وسیعی در معماری معاصر ایران قابل مشاهده نیست؟ معماری و شهرسازی، نمود مجسم فرهنگ هر قوم و ملت هستند. دقیقاً به همین دلیل، تصمیم سازان و تصمیم گیران کلان در این حوزه ها باید بر اساس سوابق و شایستگی ها، از میان فرهنگی ترین افراد و توسط فرهیختگان مرتبط با این تخصص ها "انتخاب" گردند و نیز حاصل تصمیماتشان مستمر توسط گروه های تخصصی بی سویه رصد شده و بازخورد عملی این تصمیمات نقادی شوند؛ روشن است که باید برای اجرای این تصمیمات، افراد مناسبی با سوابق اجرایی مثبت منصوب شوند. اما این مجریان قوی لزوما در دایره تصمیم گیری کلان حضور نخواهند داشت. اما به هرحال برگزاری نمایشگاه از عدم برگزاری آن بهتر است!! با توجه به بازدیدهایی که از نمایشگاه صنعت ساختمان در داخل و خارج از کشور داشته اید، ارزیابی تان از برگزاری این گونه نمایشگاه ها چیست؟ همیشه مفیدند و مفیدتر خواهند بود اگر خودمان را به استانداردهای نمایشگاه های معتبر بین المللی نزدیک تر کنیم. نمایشگاه های معتبر کانون های بزرگی هستند از مراسم و برنامه های مختلف و بسیار متنوع آموزشی، سمینارهای تخصصی که در کنار تبلیغ محصولات، شرکت کنندگان فرصت پیدا می کنند به صورت چهره به چهره و متقابل با تولیدکنندگان، مواد و ابزارهای نوین و آفرینندگان روش ها و سیستم های جدید به بحث و تعامل بپردازند. در نهایت تجربه شرکت در چنین نمایشگاهی بسیار زنده و انگیزه بخش و حتی گه گاه از نظر زندگی تخصصی افراد سرنوشت ساز است. از نظر من اصلاً اشکالی به ما وارد نخواهد بود اگر از مشورت مشاوران بین المللی و مجریان متخصص برگزاری نمایشگاه های معتبر جهانی در نمایشگاه های صنعت ساختمان ایران بهره ببریم. این کار نه تنها هزینه ای برای کشور و مسئولان برگزاری نمایشگاه نخواهد داشت (البته به شرط مدیریت مدبرانه)، بلکه در میان مدت و پس از چند بار تجربه بسیار سودآور و کارآفرین نیز خواهد بود. به نظر شما برگزاری نمایشگاه می تواند به صنعتی سازی ساختمان های ما کمک کند؟ بله، اما به شرط احساس نیاز به صنعتی سازی ساختمان در میان ارباب این صنعت؛ چه دولتی و چه خصوصی، که پیش نیاز آن داشتن تعریف روشن و متوازنی از توسعه پایدار در میان جامعه و مدیران بخش های مختلف است! دقت کنید که صنعتی سازی به خودی خود امری مقدس نیست، بلکه پاسخی است به یک نیاز که در شرایط خاص اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی به وجود می آید. اگر جامعه ای به هر دلیل این نیاز را عمیقاً احساس نکند، تجویز نسخه صنعتی سازی کاملاً نا به جا و تحمیلی خواهد بود و مانند جامعه معاصر ما مقاومت های عمده و گاه لجوجانه ای در مقابل آن صورت می گیرد که منجر به هدر رفت بیشتر منابع خواهد شد. آیا این نمایشگاه می تواند نشان دهنده پیشرفت در صنعت ساختمان کشورمان باشد؟ آنچه می تواند نشان دهنده پیشرفت در صنعت ساختمان باشد، استفاده عملی از دانسته هاست، از مدیریت کلان تا طراحی، اجرا و نگهداری از ساختمان به عنوان سرمایه ملی. اما به هرحال برگزاری نمایشگاه از عدم برگزاری آن بهتر است!! نظرتان درباره مسکن مهر چیست؟ درهرصورت، پروژه مسکن مهر، در کنار کلیه انتقادات به جایی که به آن وارد است، از نظر من فرصت بی نظیری بود برای بومی سازی، تجربه و یادگیری و تربیت متخصص برای صنعتی سازی ساختمان در ایران که این فرصت طلایی، عمدتاً از این نظر از دست رفت یا در سطح بسیار محدود و موضعی مورد استفاده قرار گرفت (آن هم بیشتر توسط شرکت های ترک، چینی، مالزیایی، ...).