فاینانس چینی برای پروژه های زیرساختی

گروه گزارش: حکایت فاینانس چینی برای پروژه های عمرانی کشورمان ازآنجا آغاز شد که اعمال تحریم های غرب علیه ایران در سال های اخیر باعث شد تا انتقال پول های حاصل از فروش نفت به کشور با موانعی روبه رو شود. این شرایط موجب شد تا یکی از کشورهای خریدار نفت ما، یعنی دولت چین پیشنهاد اجرای پروژه های عمرانی از طریق منابع بلوکه شده کشورمان را بدهد. بر همین اساس، آبان ماه سال گذشته بود که علی لاریجانی، رئیس مجلس روانه چین شد تا علاوه بر چانه زنی بر سر برخی مسائل اقتصادی و سیاسی، تسویه حساب بدهی نفتی چین به ایران را نیز پیگیری کند. در آن سفر بود که خبر رسید، توافقات مناسبی در این زمینه صورت گرفته و قرار بر این شد که 18 میلیارد یورو بدهی چین به ایران (معادل 22 میلیارد دلار) تسویه شود. بعدازآن اسدالله عسگراولادی، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین، در گفتگویی رسانه ای اعلام کرد که قرار شده به ازای هر یک دلار از بدهی ایران، سه دلار فاینانس چینی در اختیار ما قرار گیرد. اگرچه این خبر از سویی امیدوارکننده بود تا فعالان درگیر با پروژه های زیرساختی و اقتصادی بتوانند در شرایط رکود تورمی و سه قفله شدن بانک ها برای تزریق منابع ارزی و ریالی، دسترسی مناسبی به منابع داشته باشند؛ اما ناراحتی و گلایه مندی برخی از فعالان صنایع زیرساختی، نظیر پیمانکاران پروژه های عمرانی را هم موجب شد. فاینانس خوب است ولی نه چینی آن! در همان ایامی که تازه قرارداد پروژه های زیرساختی با تأمین فاینانس چینی منعقدشده بود، پیام ساختمان با رئیس کانون سراسری پیمانکاران عمرانی ایران گفتگو کرد و نظر پیمانکاران را در خصوص قرارداد مذکور جویا شد. حسن سعادتمند در آن گفتگو با طرح این موضوع که اصل فاینانس، روشی خوب و شیوه ای متداول در همه دنیا برای انجام کارهای مشترک بین کشورهاست، اعلام کرد: در شرایطی که ما شرکت های متعدد بسیار توانمند داخلی داریم که ظرفیت بسیاری از آنها خالی است، سپردن انجام پروژه های عمرانی به شرکت های خارجی، سیاستی مفید برای منافع ملی ما محسوب نمی شود. اشکالی دیگر موضوع از دید مهندس سعادتمند، کشور فاینانس کننده بود که شرکت های پیمانکاری آن در مقایسه با شرکت های ایرانی، نه تنها توانمندی بیشتر و فناوری به روزتری ندارند، بلکه اجرای طرح های عمرانی ایران توسط شرکت های پیمانکار چینی موجب افت سطح کیفیت پروژه ها خواهد شد. این گونه انتقادات مبنی بر متضرر شدن ما از اجرای غیرکیفی پروژه ها و ضرورت استفاده از شرکت های خارجی در پروژه های عمرانی که تکنولوژی روز را به ایران آورده و باعث پیشرفت و ارتقای سطح پیمانکاری در کشور شوند همچنان ادامه داشت تا اینکه بحث منتفی شدن فاینانس چین و جایگزین شدن کشورهایی دیگر مطرح شد. فاینانس روسی، هندی و کره ای می آید! عضو کمیسیون برنامه وبودجه مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه فاینانس چین به صورت یک طرفه از سوی ایران قطع شده است، گفت: احتمالاً ایران کشورهای جدیدی مانند روسیه، هند و کره را جایگزین چین خواهد کرد. جعفر قادری در ارتباط با وضعیت فاینانس چین و چرایی عدم تأمین اعتبار آن از سوی بانک مرکزی، اظهار داشت: بر اساس گزارش های دریافتی، بانک مرکزی ایران یک طرفه این فاینانس را قطع کرده است.وی با بیان اینکه چین از شرایط پیش آمده سوءاستفاده می کند، تصریح کرد: کشور چین حتی در بسیاری از موارد پول این عضو کمیسیون برنامه وبودجه مجلس افزود: بانک مرکزی ایران فعلاً فاینانس چین را متوقف کرده تا مشکلات حل شود و در صورت عدم رفع این مشکلات ایران کشورهای دیگری را جایگزین چین خواهد کرد.قادری همچنین تأکید کرد: احتمالاً کشورهایی مانند روسیه، هند، کره و ... در تأمین خط اعتباری جایگزین چین شوند. یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس نیز با اشاره به این موضوع عنوان می کند، همیشه از طرف چینی ها سنگ اندازی و مانع در بحث مطالبات پول نفت مطرح بوده و چین به عنوان یکی از بزرگ ترین شرکای نفتی باید سرعت عمل و برآورد سازی درآمدهای نفتی را انجام دهد. البته گاهی اوقات برخی مشکلات از طرف کشورهای غربی اعمال می شود. ایرج ندیمی با تائید گذاشتن شرط و شروط ارائه فاینانس از سوی چینی ها تأکید می کند: قطعاً درآمدهای نفتی باید به کشور بازگردد و با توجه به مشکلات نقل وانتقال پول در عرصه بین الملل پذیرفتیم که این درآمدها از طریق فاینانس جذب شود، اما رفتار چینی ها نیز مشکلاتی را ایجاد کرده و اکنون در حال مذاکره برای حل آن هستیم. علی نعمت چهاردولی، عضو کمیسیون عمران مجلس نیز گفته است: تقریباً 17 هزار میلیارد تومان فاینانس (در چین) داریم که تاکنون توانسته ایم از 5000 میلیارد تومان آن استفاده کنیم.. بر اساس گفته های سایر نمایندگان مجلس؛ ما در سال 93 هیچ گونه فاینانسی از چین نداشته ایم. ظاهراً چینی ها در فضای کنونی تحریم و مشکلات نقل وانتقال درآمدهای ارزی به کشور با استفاده از بهانه های واهی سعی در کند کردن جریان ورود منابع و این درآمدها به کشوردارند. می خواهیم از دولت حمایت کنیم اما... اگرچه نمایندگان مجلس عموماً دولت چین را به کارشکنی و سنگ اندازی در موضوع اجرایی شدن قرارداد فاینانس متهم می کنند اما رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین از عدم همکاری و همراهی بانک مرکزی می گوید. آن گونه که اسدالله عسگراولادی، در گفتگو با رسانه ها اعلام کرد، تنها بخش کوچکی از این فاینانس گشایش شده و در مقاطعی، بانک صنعت و معدن و نیز بانک تجارت، بخشی از این فاینانس را تأمین اعتبار کردند رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین افزود: بانک مرکزی چین آمادگی کامل برای اختصاص این فاینانس ها را دارد اما گشایش آن، بین 15 تا 20 درصد «ریال» نیاز دارد که متأسفانه بانک مرکزی ایران، این میزان ریال را تأمین نمی کند. وی تصریح کرد: بانک مرکزی در این مورد همکاری نمی کند و اگرچه ما می خواهیم از دولت حمایت کنیم، اما برخی از حرکت ها ما را در این مسیر سست می کند، این در حالی است که دلیل این عدم رغبت بانک مرکزی مشخص نیست. عسگراولادی معتقد است نباید فقط به مذاکرات با اروپایی ها خوشبین بود و چین را از یاد برد. از حضور چینی ها استقبال می کنیم! همه این مسائل در حالی است که معاون وزیر راه و شهرسازی در دیدار با سفیر چین در ایران با تأکید بر گسترش همکاری با این کشور، گفت: هشت پروژه مهم حمل ونقل آماده سرمایه گذاری چینی هاست. علی نورزاد ابراز امیدواری کرد تا در پروژه های زیرساختی حمل ونقل به خصوص ساخت راه آهن با شرکت های چینی همکاری های گسترده ای صورت گیرد. وی گفت: حضور شرکت های خارجی و مخصوصاً چین در پروژه های عمرانی کشور ایران مورد استقبال دولت بوده و زمینه های لازم برای مشارکت در این حوزه فراهم شده است. وی راه آهن سریع السیر قم-اصفهان را یکی از پروژه های اولویت دار وزارت راه اعلام و ابراز امیدواری کرد: با طی شدن مراحل اجرایی این قرارداد، سفارت چین اقدامات و همکاری های لازم برای تسریع در آغاز عملیات اجرایی این پروژه را انجام دهد. مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل ونقل کشور با اشاره به پروژه های آماده سرمایه گذاری در بخش زیرساخت های حمل ونقل گفت: هم اکنون 8 پروژه مهم زیرساختی حمل ونقل در کشور آماده جذب سرمایه گذار است که سفیر چین می تواند زمینه را برای سرمایه گذاری در این پروژه ها از سوی سرمایه گذاران چینی فراهم کند. کلام آخر حدود 9 ماه از توافق برای اختصاص میلیاردها دلار فاینانس چینی به طرح های ایران می گذرد و هنوز مشخص نیست که فاینانس چینی پایش به طرح های سرمایه گذاری و تولیدی ایران باز می شود یا خیر؛ موضوعی که از سوی روسای دولت های دهم و یازدهم و رئیس مجلس پیگیری شد تا بدهی نفتی چینی ها به ایران تسویه شود و در مقابل، به ازای هر یک دلار آن، سه دلار ارز خارجی بدون تورم و فشار پولی، آن هم در شرایط بیماری مهلک رکود تورمی روانه اقتصاد ایران شود. اگرچه شروع این موضوع از روزهایی بود که به گفته رستم قاسمی، وزیر نفت دولت قبل، بشکه های نفت ایران روی آب مانده بود و مشتری نداشت و چینی ها هم که تقریباً تنها خریداران نفت ایران بودند امکان جابه جایی پول نفت و واریز آن به حساب ایران را نداشتند، اما به نظر می رسد حال که شرایط کشور به واسطه توافق ژنو و مذاکرات پس ازآن در حال بهبود است، دولت دیگر تمایلی به استفاده از راهکار اجرای پروژه های عمرانی توسط چینی ها برای وصول بخشی از مطالبات نداشته باشد. اما به گفته آگاهان نباید این فرصت را از دست داد و این منابع مالی را، در شرایط فعلی که هنوز قفل تحریم بر نظام بانکی و تجاری ایران پابرجا است، از دست داد.