مسکن در برزخ

برزخ در لغت نامه دهخدا چیزی است که در میان دو چیز متخالف حائل باشد خواه از آن هر دو متخالف در خود مناسبتی داشته باشد یا نه چنانکه اعراف برزخ است میان بهشت و دوزخ و بوزینه برزخ است میان بهائم و انسان و ... در فرهنگ لغت معین هم برزخ به معنی1- حائل بین دو چیز2- حدفاصل میان بهشت و جهنم و 3- ناراحت،عصبانی و ناخشنود استفاده شده است.البته شاید در فرهنگ لغت های دیگر معانی دیگری هم داشته باشد اما آنچه رایج و معمول است تقریباً همان هایی است که در دو فرهنگ لغت مشهور فارسی آمده است. اینکه مسکن چگونه در برزخ قرار گرفته است را با توجه به اتفاقات جاری عرصه اقتصادی و تصمیم هایی که برای خروج از رکود اقتصاد گرفته می شود به تحلیل می نشینیم .به اذعان مخالف و موافق وضع موجود مسکن ،این بخش از اقتصاد نقش و تأثیر غیرقابل انکاری در بهبود وضعیت اقتصادی هر کشوری ایفا می کند که نمونه های داخلی این تأثیرگذاری را در سال های گذشته بارها در کشور خودمان شاهد بوده ایم چرا که هرگاه این بخش دارای رونق شده شاهد رونق اقتصاد و هرگاه به رکود رفته موجب رکود اقتصاد هم بوده است.نمونه های خارجی تأثیرگذاری مسکن بر اقتصاد را هم در کشورهای مختلف که نمونه بارزش رکود مسکن آمریکا در سال 2008 بود شاهد بودیم که با عدم توانایی وام گیرندگان در بازپرداخت اقساط واحدهای مسکونی که از تسهیلات دولتی استفاده کرده بودند شروع شد و دولت با مصادره خانه هایی که اقساطشان پرداخت نشده بود چنان بلایی بر سر اقتصاد کشور آورد که دامنه آن به اقتصاد کشورهای اروپایی نیز توسعه یافت. وضع موجود مسکن در ایران نیز که از آن به برزخ تعبیر می کنیم درواقع تداعی معنی این کلمه در فرهنگ لغت های دهخدا و معین است .البته برخی در حال حاضر مسکن را در حالت رکود می دانند و به همین خاطر برای خروج از این رکود اقدام به اتخاذ تصمیم هایی نموده اند که نمونه های اخیرش ایجاد صندوق های زمین و مسکن است که بناست با سازوکارهای دولتی و تشکیل در بورس به کمک این بخش بیاید . آن طور که گفته شده قرار است مردم به اندازه سرمایه خود در این صندوق ها دارای سهمی شوند و در ازای آن سقفی داشته باشند. مردم با درآمد متوسط -به تعبیر سیاست گذاران تشکیل صندوق ها -توانایی پس انداز در صندوق را خواهند داشت یا نه مطلبی است که پس از اقدامات عملی و گذشت چند سال مشخص خواهد شد ،موردی که درفروش متری زمین توسط شهرداری به مردم تجربه شد و کم نبودند کسانی که پس از سرمایه گذاری و عدم نتیجه گیری به رسانه ها اعتراض خود را اعلام کردند اما مگر از دست رسانه پس ازآنکه کار از کار گذشت کاری برمی آید.اگر تشکیل صندوق ها برای کمک به خروج از رکود مسکن را یک چیز از دو چیزی که مسکن در میان آنها به برزخ می افتد تصور کنیم آن چیز دوم را باید به اقدامات دولت و متخصصان شورای عالی معماری و شهرسازی و اخیراً وزارت کشور در محدود کردن فروش تراکم توسط شهرداری ها نسبت داد. به تازگی شورای برخی کلان شهرها نیز در نامه ای به وزیر راه و شهرسازی اعتراض خود را به فروش تراکم و ناتوانی شورا در عدم کنترل آن علیرغم حضور نماینده شورا در کمیسیون ماده پنج اعلام کرده و خواستار تحدید اختیارات این ماده از طریق شورای عالی معماری و شهرسازی شده اند . تا اینجای کار اقدامات وزارت کشور و شورای کلانشهرها در ایجاد محدودیت برای تراکم فروشی نه تنها کار نادرستی نیست بلکه حرف دل شهروندان است که در مراجعه به شهرداری ها و درخواست های میلیونی برای فروش تراکم مواجه می شوند و اقدامی است درخور که باید مورد تشویق هم قرار گیرند ولی وقتی این اقدام دچار پارادوکس و تناقض می شود (چیز دوم برزخ مسکن )که منبع اصلی درآمد شهرداری (بیش از 50 درصد)از محل فروش تراکم ساخت وساز تأمین می شود و اگر به هر دلیلی این محدودیت اعمال شود دوباره موجب رکود ساخت وساز و به تبع آن رکود مسکن خواهد شد که با اقداماتی از قبیل ایجاد و تشکیل صندوق های زمین و مسکن که به منظور خروج از رکود مسکن تأسیس می شوند، در تضاد است مگر آنکه قبل از عملی نمودن چنین تصمیمی (قطع درآمد و وابستگی شهرداری به تراکم فروشی)راهکارهای تأمین منابع این سازمان عریض و طویل که بی نصیب از درآمدهای مالیاتی و عوارضی همچون شهرداری های کشورهای پیشرفته می باشد، ارائه شود. البته نباید از حق گذشت مسکن نه در برزخ میان دو چیز (صندوق های زمین و مسکن و تحدید تراکم فروشی شهرداری ها)بلکه چیزهای بی شمار گرفتار شده است.پیش از آغاز دولت یازدهم حرف وحدیث های آینده مسکن با توجه به در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری همین طور آینده مبهم تحریم ها زیاد بود و در همان بلاتکلیفی عده ای با تحلیل های نادرست اقدام به خرید چند واحد مسکونی کردند، بلکه پس از انتخابات با افزایش ناگهانی قیمت ها سودهای کلانی را به جیب بزنند در مقابل کسانی هم بودند که نه از روی تحلیل و تدبیر بلکه از روی نداری و ناچاری نتوانستند وارد بازار مسکن شوند و کماکان به وضعیت اجاره نشینی ادامه دادند اما پس از انتخابات و در دولت یازدهم هم برزخ های مسکن بیشتر شد؛از توقف ادامه طرح مسکن مهر تا آزادسازی فروش مالکیت زمین های 99 ساله برای رونق بازار مسکن و از اعلام سیاست های مسکن "حمایتی" و "اجتماعی" تا" امید کارگران" و این اواخر تشکیل صندوق برای جمع آوری پس انداز مردم و ...همه و همه در حد حرف قشنگ بود تا عمل که نه تنها به خانه دار شدن متقاضیان واقعی مسکن - حداقل تاکنون - کمکی نکرده اند بلکه به نوعی موجب تشدید رکود و برزخ مسکن و استمرار رکود تورمی اقتصاد شده اند. قادر نصیری