معماری جدید باید از قدی م الهام بگیرد

تا به حال استاد دانشکده هنرهاى زیبای دانشگاه تهران، استاد مدعو دانشکده هنرهاى زیبای پاریس و دانشگاه ام.آى.تى هاروارد، مسئول بخش دکتراى معمارى دانشگاه تهران بوده است. طراحى و اجراى آثارى چون سفارت ایران در برلین، از جمله فعالیت های این هنرمند معمار محسوب می شوند.نگارش کتاب هایى چون معمارى معاصر ایران (ژنو 2004)، خانه هاى سنتى اصفهان (پاریس 2001)، معمارى مساجد معاصر کشورهاى اسلامى (لندن 1995) و اصول طراحى معمارى (تهران 1369) از دیگر مواردی هستند که در کارنامه دیبا ثبت شده اند. وقتی می خواهم از خودش بگوید و مصاحبه در رابطه با معرفی آثارش و اینکه چگونه توانسته به چنین موفقیت هایی دست پیدا کند، طفره می رود و می گوید من مهم نیستم بهتر است در رابطه با معماری حرف بزنیم ! این چنین می شود که در رابطه با سبک های معماری جهان، وضعیت معماری معاصر ،آموزش در معماری،تاثیر اقتصاد در معماری با داراب دیبا، متولد سال1320 تهران و دانش آموخته رشته معمارى از دانشگاه ژنو گفتگو می کنیم. نظرتان درباره سبک های جدید معماری از جمله سبک معماری اسم که به قول معروف مد می شوند ،چیست؟ بعد از دوره پسامدرن در اروپا که آثار آن را در ایران نیز می بینیم؛ تنوع سبک ها بسیار زیاد شده و معماران به دنبال این هستند اثرشان را امضا کنند و مولف باشند؛در نتیجه چنان اهمیتی به محیط اطراف خود و معماری بومی منطقه نمی دهند.همان طور که می بینیم اصالت معماری که در قدیم وجود داشت از بین رفته است.معماری اصیل یزد، کاشان و اصفهان که مردم با جوشش محلی و منطقه ای در آنجا کار می کردند، دیگر وجود ندارد.معماران، امروزه در همه جای دنیا به دنبال یک شکل ابتکاری اوریجینال ظاهری، فشن،تنوع وشهرت هستند که با تعریف معماری مغایرت دارد. چرا که معماری باید در محیط جا بگیرد و خودش را وفق بدهد.البته در ایران معماری بسیار سخت است چون معمار نمی داند خودش را چگونه و با چه چیز باید وفق بدهد .با بساز وبفروشی ،با فروش تراکم،ناهنجاری شهری،توسعه بی رویه شهر؟ بنابراین سعی می کنند الگوهای شکلی معماری خوبی ارائه دهند. نظرتان درباره کارهای زاها حدید و معماران مطرح در دنیا چیست؟ این افراد مانند ستاره های سینما هستند یا فردی که مزون مد لباس داشته باشد. این معماران سبک کاری خاصی دارند که در همه جای دنیا فارغ از محیط، پیاده می کنند .وقتی کاری را می بینید متوجه می شوید اثر زاها حدید است که این معماران به signature architect یعنی معمارانی که اثر خود را امضا می کنند، معروف شده اند .این سبک موافقان و مخالفانی دارد که البته من با آن مخالف هستم. قرار است برخی پروژه ها در ایران از جمله طرح توسعه برج میلاد نیز به ایشان سپرده شود شما با این کار موافق هستید؟ من موافق نیستم .چون وی آشنایی با محیط ما ندارد .باید فردی انتخاب شود که از میراث فرهنگی خودمان الهام بگیرد. نظرتان در مورد به کارگیری معماران ایرانی الاصل که در خارج زندگی می کنند، چیست؟ به اعتقاد من ایرانی هایی که در یک محیط خارجی بزرگ شده اند و کار می کنند نیز برای کارکردن و معماری در فرهنگ ما مناسب نیستند. وضعیت آموزش در معماری ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ وضعیت آموزش معماری افتضاح است.چون آموزش باید همراه با نوآوری،دموکراسی، و شورایی باشد.باید از اساتید خارجی دعوت کنند کلاس تبادل نظر و گفتگو وجود داشته باشد و به دانشجویان احترام گذاشته شود. متاسفانه این فضا در دانشگاه های ما وجود ندارد . همه چیز یک طرفه است. یک نفر درس می دهد و بقیه باید آن درس را حفظ کنند .در دانشگاه پویا میزها به صورت کلاسی چیده نمی شوند.صندلی ها به شکلی است که دانشجویان بتوانند دور هم جمع شده و گفتگو داشته باشند در حال حاضر دانشجو باید فقط گوش کند و گرفتار مسائل اقتصادی نیز هست و در نتیجه تا موقعی که دانشگاه های ما این چنین است، فضای آموزشی خوبی نخواهیم داشت. تاثیر اقتصاد بر معماری ما چگونه است؟ اقتصاد بر معماری ما تاثیر بسیار بدی داشته است.چون بسازو بفروشی راه افتاده است.معماری ساختمان به شکل متر مربع دیده می شود و معماری انسانی و شکیل شاخص در شهر وجود ندارد .معماری با پول آمیخته شده است.مردم می خواهند با خرید زمین بیشترین بهره برداری را کنند و منافع اقتصادی برایشان مهم است. در حقیقت در ایران سوداگری حرف اول را می زند .چون کنترل دولتی روی آن وجود ندارد.در اروپا یا ژنو معماران نمی توانند چنین اقداماتی را انجام دهند چون کنترل شدید وجود دارد .اقتصاد در آنجا نقشی با محدودیت های خاص خودش دارد، اما در اینجا حرف اول را می زند . دلیل آن هم این است که هیچ سرمایه گذاری در ایران امن نیست. همه به سمت ساختمان و زمین هجوم آورده اند. در حال حاضر تهران شهر زشتی شده و آن به دلیل تاثیر اقتصاد بر معماری است. به نظر شما رکود به بهتر شدن روند معماری کمک می کند و باعث می شود معماران متفکری داشته باشیم؟ به نظرم در این شرایط معماران کمتر فکر می کنند، چون جامعه ما کمک نمی کند که انسان های متفکری به وجود بیاید .فقط انسان های مادی و پول دوست رشد می کنند که فایده ندارد. برای رسیدن به یک معماری خوب باید چه کاری انجام بدهیم؟ باید از تمام میراث فرهنگی، ادبیات و فلسفه ایران استفاده کنید و جوهره ای جاویدان از آن بگیرید و آن جوهره جاویدان را به الگویی معاصر تبدیل کنید. معماری معاصر حتما باید جدید باشد و با تکنولوژی روز ساخته شود وشکل آن هم تغییر کند، اما الهام و سرچشمه اش باید از همان میراث قدیمی ایران باشد که بسیار غنی است.ترجمه کردن این جوهره جاویدان به بیان معاصر کار بسیار سختی است.به همین دلیل اگر به معماری 30 یا 40 سال اخیر نگاهی بیندازیم،کسانی وجود دارند که از معماری گذشته تقلید کرده اند که در زمان و مکان نمی گنجد یا از معماری غرب تقلید کرده اند که آن هم خوب نیست. چون ایران یک سرزمین بزرگ است.تلفیق مهم است اما تلفیق فقط شکلی نباید باشد.معمار سربلند امروز باید از از تجربیات گذشته ایده بگیرد و آن را با تکنولوژِی قرن 21 پیاده کند .معماران در ژاپن و هند توانستند این کار را انجام دهند اما معماران ایرانی هنوز نتوانسته اند. اگر این تلفیق هوشمندانه با تمام مسائل جدید روز انجام شود به موفقیت نسبی در معماری می رسیم.البته فکر می کنم نسل جدیدی از معماران روی کار آمده اند که می توانند این کار را انجام دهند .