پای مهمان های ناخوانده به تهران باز می شود

ریزگردها، این میهمانان ناخوانده، بر سر سفره شهرهایمان جان می خورند و تیشه بر روح سبز زمین می زنند. عجب رسمی است که این مارهای خانمان برانداز، درست از آستین خود زهر بر گلوی شهرمان می زنند و بی رحمانه، نفس هم وطنانمان را به شماره می اندازند. با وجود هشدارهای مجامع بهداشتی جهانی از سالیان پیشین مبنی بر بالاترین غلظت ذرات معلق در اهواز بین سایر شهرهای جهان، متاسفانه هنوز اقدام جدی در راستای پیشگیری و مقابله با این بحران بالقوه صورت نگرفته است تا جاییکه میانگین غلظت آن از 372 میکروگرم در متر مکعب در سال 2011 به 9 هزار و 985 میکروگرم بر مترمکعب در یک ماه اخیر افزایش یافته است یعنی حدود 66 برابر حد مجاز! اما با خونسردی سالها نشسته ایم و مرتبا عوامل آن را به کانون های خارجی نسبت می دهیم در حالی که که بخش اعظم ذرات، ناشی از کانون های داخلی است که می توان با اقدامات مناسب و به موقع آن ها را مهار کرد. نتایج مطالعات میدانی و تحقیقات آزمایشگاهی نیز بر این امر صحه گذاشته است. بطوریکه آزمایش های متعددی نشان داده است داخل ریزگردها، نوعی جلبک و زئوپلانکتون که در آب های شور و شیرین دیده می شود، وجود دارد که ثابت می کند ریزگردها منشأ تالابی دارند. متاسفانه تالاب ها، این اکوسیستم های آبی از مهم ترین محیط های مولد حیات و تنوع زیستی جهان هستند و ارزش اقتصادی آن ها 10 برابر ارزش زمین های کشاورزی است، اما امروزه در جنوب کشور به قتلگاهی برای حیات زیست تبدیل شده است. از سوی دیگر به موجب خشک شدن تالاب های داخلی خاک بسیار نرم و سبکی برجای مانده است که با کوچکترین وزش بادی ایجاد گرد و غبار می کند. از آنجا که ریزگردهایی که در آسمان کشور ما مشاهده می شوند نیز رسی هستند بنابراین چنین خاک های ریز دانه ای می توانند با وزش باد تا مسافت های طولانی جابجا شوند و حتی کیلومترها دورتر از مرجع کانونی، آثار مخرب خود را بر جای گذارند. مخاطراتی که علاوه بر نشانه گرفتن سلامت انسان ها و محیط زیست، آثار مخرب و زیان باری را نیز متوجه صنایع مختلف، ماشین آلات، راندمان تولید، مزارع کشاورزی و دام، طیور و آبزیان می سازد. تا جاییکه چندی پیش این ریزگردها نه تنها در استان های مرزی بلکه در آسمان تهران هم دیده شده اند طوریکه مدیر کل بحران استان تهران وزش باد نسبتا شدید توام با گرد و غبار را در تهران هشدار داد. گرد و غباری که به گزارش اداره کل حفاظت از محیط زیست تهران، با سرعت 40 کیلومتر از سوی بیابان های غرب و جنوب غربی تهران را نشانه رفته بود. گفتنی است هم اکنون نیز میانگین غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون تهران فراتر از حد مجاز بوده و شاخص کیفیت هوا همچنان در شرایط ناسالم برای گروه های حساس است. به همین منظور، با توجه به کاهش بارندگی و تشدید انتشار گرد و غبار از محل کانون های فعال داخل کشور این احتمال وجود دارد که بار دیگر پای مهمان های ناخوانده به تهران باز شود. مادامی که اقدامات جدی در این مهم صورت نپذیرد همچنان به عنوان یک تهدید بزرگ نه تنها برای شهر های مرزی بلکه برای سایر شهرها و حتی پایتخت نیز بشمار می رود. همانطور که رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در دیدار مسئولان و دست اندرکاران منابع طبیعی و محیط زیست، حفظ محیط زیست را یک وظیفه حاکمیتی دانسته و با اشاره به دیدگاه اسلام در خصوص اهمیت حفظ زمین و ثروت های عمومی کره خاکی فرمودند: اسلام و ادیان الهی همواره بر لزوم احساس مسئولیت انسان در قبال طبیعت و حفظ تعادل میان انسان و طبیعت تأکید کرده اند زیرا عامل اصلی بروز مشکلات زیست محیطی بر هم خوردن این تعادل است. از اینرو لازم است تا با شناسایی کانون های فعال، احیای تالاب ها و تثبیت شن های روان، مالچ پاشی ارگانیک بخصوص در کانون های فعال در داخل کشور از آسیب های جبران ناپذیر این پدیده که موجب تهدید سلامت، محیط زیست و اقتصاد جامعه می شود، پیشگیری کرد. معصومه آباد-رئیس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای شهر تهران