در مجسمه سازی هنوز اول راه هستیم

اشاره: کاربرد مجسمه در شهر علاوه بر اینکه موجب شکل گیری هویت شهری خواهد شد و برای شهروندان خاطره خوبی برجای خواهد گذاشت، می تواند بر ابعاد روحی و روانی شهروندان نیز تأثیر بسزایی داشته باشد. شهروندان در حال حاضر انتظار دارند عنصر لذت و آرامش در فضاهای شهری لحاظ شود و به یقین نسبت به این نمادها و مجسمه ها در شهر خود توجه نشان می دهند. در رابطه با این موضوع ، با سید مجتبی موسوی، مدیر آثار حجمی سازمان زیباسازی شهر تهران گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید: وظیفه اصلی شما به عنوان مدیر آثار حجمی سازمان زیباسازی شهر تهران چیست؟ وظیفه اصلی ما طراحی، ساخت و نصب مجسمه برای شهر تهران است. در قالب این وظیفه، مسابقه دو سالانه برگزار کرده، فراخوان داده و نمایشگاه های گروهی برگزار می کنیم. همچنین نشست های تخصصی نیز برگزار کرده و سعی می کنیم در سایر فعالیت هایی که در حوزه مجسمه سازی کشور برگزار می شود، مشارکت داشته باشیم. یکی از دلایل عمده آن این است که فضای مجسمه سازی کشورمان را فعال کنیم تا به ایجاد یک فضای حرفه ای در مجسمه سازی کمک نموده و تهران هم از نتایج آن بهره مند شود. وضعیت آثار تجسمی و حجمی در شهر تهران را چگونه ارزیابی می کنید؟ ازتعدادی اثرشاخص قبل ازانقلاب که توسط هنرمندان بزرگی مثل ابوالحسن خان صدیقی ،رحیم زاده ارژنگ وپرویزتناولی که بگذریم ،پس ازآن بادوران رکودجدی روبروبوده ایم وکاری دراین زمینه نداریم. امادر طول یک دهه نسبتاً ثابت در زمینه مجسمه سازی شهری سابقه خوبی در تهران داریم که پس از شروع آن به مرور پیشرفت خوبی داشت . هر چند در بعضی موارد این روند شتاب کمتری داشته ، اما در چند سال اخیر خوشبختانه فضای بهتری ایجاد شد. البته امکانات ، بودجه و اعتبارات بیشتری برای این موضوع در نظر گرفته شده که باعث شد روند روبه رشدی داشته باشیم و اقدامات مختلف وبرنامه ریزی خوبی را در این زمینه ترتیب داده ایم که باعث شده چه از نظر آماری و کمی و چه به لحاظ کیفی نتایج مثبت وقابل توجهی به دست بیاوریم. از این نوع موارد می توان به سفارش، طراحی و ساخت مجسمه از طریق فراخوان های عمومی و اعلام موضوعات مختلف و همین طور راه اندازی دو سالانه ای تحت عنوان «مجسمه های شهری » و راه اندازی سمپوزیوم های مختلف مجسمه سازی اشاره کرد . ماحصل این اقدامات به وجود آمدن تعداد زیادی مجسمه بوده که بسیاری از آنها در فضاهای شهری قابل رویت است. کارشناسان بر این باورند ؛ بسیاری از مجسمه هایی که در دوسالانه ها ارائه می شود، مطلب خاصی را به بیننده القاء نمی کند و محتوای آن از مفهوم ایرانی و اسلامی خالی بوده و نمی تواند آرامش خاصی را به بینندگان القاء کند؟ یک بحث مهم در مجسمه های وارداتی که از چین می آید، جنبه دکوراتیو آن است. عده ای که منافع مالی قضیه را دنبال می کنند، طبعاً شرکت هایی هستند که به دنبال منافع شان بوده و این جزو کسب و کارشان است . گاهی اوقات نمونه کارهایی که بیشتر جنبه تزیینی داشته و دکورهای خوبی هستند، در بسیاری از موارد نیز دکورهای نامناسبی به شمار می روند و کارهایی که بسیار سطحی بوده، معنا، مفهوم و محتوای درونی ندارند و نمی توان گفت حضورشان در محیط، بار فرهنگی و یا محتوایی همراه داشته و به ارتقای فرهنگی محیط کمک می کند. در حال حاضر شاهد هستیم ؛ سازه های صرفاً تزیینی فقط در یکی دو سال اول که برق و جلایی دارند، محیط را تحت الشعاع قرار می دهند ولی پس از آنکه کهنه شدند ، به عنصری مزاحم تبدیل می شوند و ماهم از مخالفان اصلی این نوع کارها هستیم. درباره بقیه کارها که ماحصل ایده پردازی، ساخت وساز و طراحی هنرمندان خودمان است، می توان گفت: هنرمندان مختلف با ایده های مختلف ، طرح های متنوعی ارائه می کنند و تنوع ایده و طرح موجب خلق آثار متنوع می شود زیرا برای ایجاد یک فضای متنوع شهری به انواع ایده ها، طرح ها، مجسمه ها و آثار خلاقانه نیاز داریم و طبیعی است که اگر از هر ایده ای در جای مناسب استفاده شود، می تواند مفید باشد ولی در جای نامناسب، هرچند کار خوبی باشد، نتیجه معکوس خواهد داشت. در بعضی کشورها مجسمه هایی ساخته می شود که به عنوان نماد شهر از آن یاد می کنند ولی در ایران هنوز چنین چیزی وجود ندارد، فکر می کنید دلیل آن چیست؟ شما از شهرهایی حرف می زنید که اگر مجسمه هم نداشته باشند، معماری آن شهرها به گونه ای است که هویت خاصی به شهر بخشیده و به عنوان نماد آن شهر محسوب می شود. به عنوان مثال وقتی می گویید اسپانیا، دیگر نیازی نیست از معماری و نمادهای آن تعریف کنیم زیرا بعضی بناهای یادبود و بعضی نشانه های شهری که به نشانه های ملی آن تبدیل شده ، طی ادوارمختلف و در طول قرن ها ایجاد شده است. این سنت معماری ادامه یافته و باعث شده امروزه اسپانیا و بسیاری از کشورهای اروپایی را به سبک های دوره های تاریخی آنها بشناسیم. وقتی می گوییم پاریس شهر مجسمه هاست، همه مجسمه های پاریس را در طول 20 سال نساخته اند بلکه با گذشت زمان، بسیاری از آنها به وجود آمده و اتفاقات زیادی افتاده ولی به دلیل اینکه ، سلسله ای از اتفاقات پشت سرهم بوده، بر اساس فرهنگ اصیل آن کشور انجام شده و طبیعتاً مجموعه ای از اتفاقات را که در طی قرن ها افتاده به عنوان نمادهای فرهنگی می شناسیم . طبیعی است اگر بخواهیم در کشور خودمان به دنبال این نوع نمادها بگردیم، در حوزه معماری اسلامی بسیاری از آن نمادها را داریم اما در مجسمه سازی در اول راه هستیم و به جز موارد معدود ،چه از زمان ساسانیان و اشکانیان وچه بافاصله های خیلی طولانی در سال های بعد، نمی توانیم در مجسمه سازی به چیزی اشاره کنیم که از آن به عنوان نشان و نماد کشورمان نام ببریم. در حال حاضر هم که در مجسمه سازی فعال شده ایم، نمی توانیم انتظار داشته باشیم هر مجسمه ای که در کشور به وجود می آید به نماد و نشانه تبدیل شود زیرا از هزاران مجسمه که ساخته می شود ممکن است یکی از آنها این قابلیت را پیدا کند که به نماد و نشانه تبدیل شود. در مجسمه سازی هم ما باید صبر و تحمل و سعه صدر زیادی داشته باشیم و فضایی ایجاد کنیم که هنرمندان مجسمه ساز زیادی بتوانند فرصت کارداشته و آثار بیشماری را خلق کنند تا این اتفاق بیفتد. برای حمایت از هنرمندان مجسمه ساز در کشور چه تمهیداتی اندیشیده اید؟ اقتصاد هنرهای تجسمی در کشور ما نابسامان است و معدود هنرمند تجسمی در کشور ما وجود دارد که از طریق خلق اثر و فروش آثارش بتواند زندگی کند. اگر هم با سماجت این کار را ادامه دهد به طور حتم زندگی اش با مشکلات بسیار زیادی روبه روست و هرچندممکن است به خاطر عشق و علاقه اش تحمل کند ولی خودش و خانواده اش در مضیقه هستند. هنر مجسمه سازی در سال های اخیر به مدد سفارش های شهری و پروژه های عمرانی که انجام شده و هنرمندان می توانند در آن حضورداشته، قدری بهتر از بقیه رشته ها فعالیت دارد ولی به گونه ای نیست که کفاف معیشت مطلوب هنرمندان مجسمه ساز را بدهد. موقعی می توانیم ادعا کنیم، مجسمه سازی داریم که هنرمند مجسمه ساز با بنیه قوی مالی بتواند به صورت جدی و حرفه ای با طیب خاطر و بدون دغدغه به طراحی و ایده پردازی و ساختن مجسمه بپردازد. لازم است این را هم بگویم؛ من هنوز هم از گفتن این جمله که مجسمه سازی داریم احتیاط می کنم، گرچه درحال حاضر به نظر می رسد مجسمه سازی نسبت به رشته های دیگر فعال تر شده ،اماهنوزتارسیدن به شرایط مطلوب ،راه سخت وطولانی درپیش است.