سهم ساختمان در آلودگی چقدر است؟

زیست شهری به میان می آید خودرو ها در مظان اتهام قرار می گیرند ، به گونه ای که فتح الله امی؛ مشاور سازمان محیط زیست نقش این قوطی های دودزا را در آلودگی شهر ها بین 80 تا 90 درصد برآورد می کند اما هستند کارشناسانی که دست روی مبحث کمتر پرداخته شده ساختمان ها می گذارند . به گفته این کارشناسان تغییر فرهنگ مصرف ، ارزان بودن سوخت و از همه بدتر تراکم بیش از ظرفیت در شهر های ایران به افزایش سهم ساختمان ها در آلودگی شهری کمک کرده است . برخی حتی از سهم 30 درصدی دودکش ساختمان ها در شهر های بزرگ سخن می گویند . در این رابطه با احمد خاکپور ، فارغ التحصیل عمران که در زمینه محیط زیست شهری فعالیت می کند ، به گفتگو نشستیم . هیچ اطلاعی از سهم آلودگی ساختمان ها نداریم خاکپور با بیان اینکه آماری از سهم ساختمان ها در آلودگی هوا ندارد ، گفت : نه من و نه هیچ متخصص دیگری نمی تواند چنین ادعایی کند و اعداد و ارقامی از سهم دودکش ساختمان ها در آلودگی ارائه دهد . این ادعا را حتی سازمان ها و نهاد های ذی ربط هم نمی توانند داشته باشند . یعنی نه سازمان محیط زیست ، نه وزارت کشور و نه هیچ نهاد دیگری از اینکه سهم هر بخش از میزان آلودگی شهر چقدر است ، آمار و اطلاعاتی ندارد . وی افزود : بر اساس مطالعات دانشگاهی و غیردانشگاهی برآورد هایی در این رابطه می شود . ما اکنون سه منبع اصلی را می شناسیم ، یکی وسایل نقلیه موتوری است ، بخش دوم صنعت است و بخش سوم که موضوع بحث ما است ساختمان ها هستند . فقط این را می دانیم که این سه بخش منابع اصلی آلودگی شهری هستند اما اینکه سهم هرکدام چیست هنوز هیچ آمار و اعدادی در دست نداریم . وارد فاز شناخت نشده ایم خاکپور با اشاره به مطالعات صورت گرفته در این زمینه اظهار داشت : آلودگی های خانگی در فصول مختلف تغییر می کند مثلا به دلیل نوع سیستم های گرمایشی ساختمان ها در زمستان آلودگی ها بیشتر است؛ گرچه سیستم های سرمایشی نیز تغییر کرده است و به منبع جدیدی برای آلودگی تبدیل شده اند . اما به طور متوسط برآورد می شود که بین 5 تا 10 درصد آلودگی هوا مربوط ساختمان ها باشد . وی با بیان این که هنوز وارد فاز شناخت نشده ایم ، گفت : اولین قدم در حل هر معضل و مشکلی شناخت آن معضل است . وقتی که نسبت به پدیده ای شناخت کافی داشته باشیم آنگاه می توان وارد فاز کنترل شد . ما هنوز سیستمی برای اندازه گیری میزان آلایندگی موتورخانه ها نداریم و هر کس بر اساس مطالعات و برآورد های شخصی در این مورد چیزی می گوید . درحالی که یک مطالعه ممکن است میزان آلودگی را 5 درصد تشخیص دهد ، برآورد دیگر ممکن است 10 درصد و حتی برخی از مطالعات می توانند این میزان را 30 درصد نشان دهند . خاکپور گفت : نهاد های ذی ربط می ترسند وارد این مقوله شوند؛ اصلا اینکه بخش خانگی چقدر آلودگی ایجاد می کند را اندازه گیری نکرده ایم . شاید فکر آن وجود داشته باشد و کسانی در این نهاد ها بخواهند این اندازه گیری صورت بگیرد اما هنوز سازوکار آن شکل نیافته است . وی افزود : اگر این اندازه گیری صورت گیرد مراحل بعدی و کنترل آن خیلی ساده تر می شود چون مثلا می گوییم سیستم ما دارد با گاز طبیعی کار می کند و صرفا با تنظیم مشعل می توان 50 درصد از آلودگی را کاست بدون آنکه ساکنین ساختمان دچار مشکل شوند ، اما چون اندازه گیری نکرده ایم نمی دانیم که آیا مشعل الآن تنظیم است یا خیر . ابتدا تدوین آیین نامه خاکپور راه حل برون رفت از این مشکل را تشکیل نهادی مستقل دانست و اظهار کرد : باید نهادی که بالاتر از سازمان محیط زیست باشد ، در این زمینه ورود کند چراکه این سازمان سازوکار اجرایی ندارد و تنها نهادی نظارتی است اما نهادی اجرایی باید وجود داشته باشد با آزمایشگاه های مجهز آن هم به تعداد زیاد تا اندازه گیری و شناخت آلودگی ساختمان ها کامل صورت گیرد . این کارشناس اولین کار برای کاهش آلایندگی ساختمان را تنظیم آیین نامه عنوان کرد و افزود : چگونه است که ما در مورد همه چیز در ساختمان از بتن گرفته تا اسکلت آیین نامه داریم اما وقتی وارد فاز سرمایش و گرمایش و یا تأسیسات می شود آیین نامه ای وجود ندارد . برای ساخت ساختمان مهندسان ناظر و مجری داریم؛ خوشبختانه در بحث های سازه ای همه اینها دیده شده است ، حال اینکه انجام می شود یا نه بحث دیگری است اما زیرساخت های ما تکمیل است . وی ادامه داد : متأسفانه همین اندازه سخت گیری را در بخش تأسیسات نداریم . آیین نامه ای باید نوشته شود و بر اساس آن اجرا و نظارت صورت بگیرد . آیین نامه ای مدون و مشخص که همه فصول محیط زیست در ساختمان را دیده باشد و همه سازندگان موظف باشند بر اساس همین آیین نامه اقدام کنند . خاکپور گفت : سازندگان می گویند در مورد محیط زیست و تأسیسات بهینه هیچ کس به ما چیزی نگفته است و سند و قانونی در این رابطه وجود ندارد و نمی دانیم چه کاری انجام بدهیم . در صورت اجرای بد هم هیچ استناد قانونی وجود ندارد . البته می توان در این خصوص علاوه بر گواهینامه های ساختمان سبز ، مانند کشور های پیشرفته برای سازندگانی که حفاظت از محیط زیست را در دستور کار دارند ، معافیت های مالیاتی و دیگر چیز ها را در نظر گرفت تا آنها ترغیب به حفظ محیط زیست شوند . ضمن اینکه می توان این قوانین را در دوره ای به صورت اختیاری در نظر گرفت و سپس آنها را اجباری کرد.