خروج وام مسکن از انحصار

گروه گزارش: گفته می شود رسیدگی و تنظیم وضعیت نظام بانکی مهم ترین و ضروری ترین امر در کشور بعد از مذاکرات هسته ای است. در این خصوص طی یک ماه اخیر شاهد تصمیم گیری های مهمی بودیم که کاهش نرخ سود سپرده های بانکی، تعیین وضعیت وام های خرد، تصمیم گیری درباره صندوق های پس انداز مسکن و سقف وام خرید مسکن از آن جمله اند. در اینجا نگاهی داریم به نتایج و مصوبات آخرین جلسه شورای پول و اعتبار و سپس تأثیر این مصوبات بر فضای اقتصادی صنعت ساختمان کشور. راه اندازی صندوق پس انداز مسکن از مهم ترین بخش های وام مسکن سود و زمان بازپرداخت آن است که شورای پول و اعتبار در این رابطه دوره بازپرداخت تسهیلات حساب صندوق پس انداز مسکن خانه اولی ها را حداکثر 12 سال و با سود 14 درصد تعیین کرده است. در حالی یکی از شروط اصلی بانک مرکزی برای راه اندازی صندوق پس انداز مسکن و به عبارتی بزرگ ترین مانع برای این طرح تأمین مالی آن و عدم ورود بانک مسکن به منابع بانک مرکزی بود که بانک مسکن موظف شده تا در پذیرش سپرده گذاران و اعطای تسهیلات تعادل منابع و مصارف حساب خود را رعایت کند تا دچار کسری نشود. اگرچه جزئیات بیشتری از نحوه راه اندازی صندوق پس انداز مسکن منتشرنشده و طبق نظر شورای پول و اعتبار، دستورالعمل اجرایی این مصوبه و نحوه تسهیم منابع در میان مناطق شهری توسط بانک مسکن تهیه و به تصویب بانک مرکزی خواهد رسید اما پیش تر و قبل از تصویب این پیشنهاد بت شکن، مدیرعامل بانک مسکن نکاتی در این مورد عنوان کرده بود. وی با پیش بینی اینکه با راه اندازی صندوق پس انداز مسکن بتوان 50 درصد هزینه خرید مسکن برای قشر متوسط جامعه تأمین کرد اعلام کرده بود که باید مسکن خریداری شده با توجه به الگوی مصرف مورد تأیید، کمتر از سه سال عمر داشته، کمتر از 75 متر نباشد و ازلحاظ مصرف انرژی در سطح استانداردی قرار گیرد. درعین حال که تسهیلات پرداختی برای بازپرداخت مشتری را دچار مشکل نکرده و اقساط کمتر از یک میلیون تومان باشد. وام مسکن؛ خروج از انحصار و افزایش تا 60 میلیون تومان شورای پول و اعتبار، همچنین ضمن لغو ممنوعیت اعطای تسهیلات خرید مسکن توسط بانک ها، امکان اعطای تسهیلات خرید و ساخت مسکن توسط کلیه بانک های دولتی و خصوصی از محل منابع خود را فراهم کرد (به عبارت دیگر دیگر بانک مسکن تنها ارائه کننده تسهیلات خرید و ساخت مسکن نیست) و با بررسی پیشنهاد بانک مسکن برای افزایش سقف خرید و ساخت خانه، اعتبار سقف این وام را هم تا 60 میلیون تومان افزایش داد. امکان اعطای تسهیلات خرید و ساخت مسکن در سه بخش تعیین شده است به گونه ای که این وام به ازای هر واحد مسکونی در شهر تهران تا 60 میلیون تومان، شهرهای بزرگ بالای 200 هزار نفر جمعیت 50 میلیون تومان و برای سایر مناطق شهری تا 40 میلیون تومان افزایش یافته است. البته میزان مشخصی برای سود و دوره بازپرداخت وام خرید و ساخت مسکن تا سقف 60 میلیون تومان تعیین نشده و نرخ سود این تسهیلات بر اساس مصوبات شورای پول و اعتبار تعیین می شود. درعین حال که اعطای تسهیلات ساخت با رعایت سقف مشارکت مدنی بانک ها (حداکثر80 درصد) خواهد بود. تفاوت برنامه ها با نتایج بنا بر اعلام روابط عمومی بانک مرکزی، همه آنچه شورای پول و اعتبار در یک هزار و دویستمین جلسه خود مورخ 29/02/1394 به تصویب رساند «در راستای کمک به رونق تولید در بخش مسکن و ارتقای قدرت خرید خانوارها و تشویق پس انداز متقاضیان مسکن و به منظور تحقق سیاست های تنظیمی دولت جهت خروج غیرتورمی اقتصاد از رکود» بوده است؛ اما واقعاً تصمیمات اخذشده به نتایج مذکور منتج خواهد شد؟ در واقع عباس آخوندی از ابتدای کار در دولت یازدهم برافزایش سقف وام مسکن تأکید کرده بود و حتی افزایش وام از 20 به 35 میلیون تومان را هم در همین دولت به تصویب رساند اما همیشه بر افزایش بیشتر این وام و شکستن انحصار بانک مسکن تأکید داشت. نکته قابل توجه این است که این وام چقدر می تواند بازار مسکن را از حالت رکود خارج کرده و رونق غیرتورمی را در بازار مسکن ایجاد کند؟ ازآنجاکه صنعت ساختمان با صدها شغل ارتباط مستقیم دارد و پس از آغاز دوران رکود از سال 91 با افت زیادی مواجه شد، تمامی صنایع وابسته به آن هم در این رکود فرو رفتند به طوری که اغلب تولیدکنندگان مصالح ساختمان و حتی معادن با تعدیل نیرو مواجه شدند. همچنین در طول این مدت، خریدوفروش مسکن به شدت کاهش یافت و تعداد زیادی از سازندگان خرد مسکن از بازار کنار رفتند و آپارتمان های نوساز روی دست سازندگان ماند. خروج از رکود بازار مسکن با وام 80 میلیونی معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی معتقد است؛ تصویب افزایش وام خرید مسکن به سازندگان پیام می دهد که با افزایش قدرت خرید مردم در سال آینده، بازار مسکن از رکود خارج خواهد شد. حامد مظاهریان، درباره تصویب افزایش وام خرید مسکن گفت: مهم ترین مسئله این مصوبه توجهی است که به خروج از رکود بازار مسکن داشته و در حقیقت سیگنالی به سازندگان مسکن داده شده تا بر اساس آن برنامه ریزی های لازم را انجام دهند. وی با بیان اینکه با افزایش مبلغ وام تا سقف 80 میلیون تومان قدرت خرید خریداران افزایش می یابد، تصریح کرد: بدین ترتیب در سال آینده بازار از رکود خارج خواهد شد. مظاهریان با تأکید بر اینکه جذب سرمایه به همراه اعتبارات بانکی به علاوه اندوخته مردم می تواند به صنعت ساختمان در کشور کمک کند، افزود: بدین ترتیب خریداران با دریافت 50 درصد از ارزش یک واحد مسکونی می توانند وارد بازار خرید شوند. کمک به اقشار میانی جامعه اما دبیر کانون سراسری انبوه سازان معتقد است؛ افزایش وام مسکن به اقشار میانی جامعه که قصد خرید آپارتمان های کمتر از 100 میلیون تومان را دارند کمک می کند ولی در مناطق برخوردار، استفاده از این تسهیلات کارایی چندانی ندارد. فرشید پورحاجت با اشاره به اینکه به طور حتم این وام در کلان شهرها تأثیر بیشتری می گذارد، اظهار داشت: نقطه عطف مصوبه این است که انحصار بانک مسکن شکسته شد، زیرا در چند سال گذشته فقط بانک مسکن اجازه اعطای تسهیلات را داشت. وی با اعلام اینکه در حال حاضر بانک مسکن، وام ساخت با نرخ سود 24 درصد پرداخت می کند، افزود: درگذشته هم بانک های خصوصی به حوزه پرداخت وام مسکن واردشده بودند. پورحاجت با تأکید بر اینکه گذشت زمان تأثیر این وام را نشان خواهد داد، بیان کرد: تسهیلات حوزه مسکن نسبت به سایر تسهیلات، ریسک کمتری دارد و اغلب این وام ها به بانک، بازپرداخت شده است.