چرا خرابی ها آباد نمی شود ؟

ویران کردن برخلاف آباد کردن زمان زیادی نمی خواهد؛ کافی است موضوعی مانند جنگ یا زلزله رخ دهد تا از بسیاری ساختمان ها جز تلی از خاک نماند . این خسارت ها در کشور هایی که ساخت وساز های چندان مستحکمی ندارند ، به مراتب بیشتر خواهد بود و به همین جهت نیازمند صرف وقت و هزینه بیشتر از سوی سیاست گذاران و مجریان قانون است . برخی از مناطق مرزی کشور جنگی 8 ساله را تجربه کردند؛ جنگی که اگرچه در نهایت باعث پیروزی ما شد اما خرابی های زیادی در شهر های ما بر جا گذاشت که متأسفانه هنوز هم آثار آن دیده می شود . از سوی دیگر به دلیل اینکه بیش از 90 درصد سرزمین ما روی گسل قرارگرفته است ، زلزله ها پشت سر هم به وقوع می پیوندند و علاوه بر خسارات جانی ، خسارات مالی زیادی بر جا می گذارند . برای نمونه می توان به زلزله بم اشاره کرد که باوجوداینکه حدود 14 سال از وقوع آن گذشته اما هنوز آثار آن باقی است . اینجاست که باید پرسید دلیل این همه تأخیر در نوسازی و فقدان توسعه مناطق جنگ زده ای مانند خرمشهر که سوم خرداد در تقویم ما سالروز آزادسازی آن نام گذاری شده چیست ؟ چرا بازسازی بم ، ورزقان ، هریس و سایر نقاط زلزله زده تا این اندازه طول می کشد ؟ کیفیت این بازسازی ها چگونه بوده است ؟ و... در همین رابطه سراغ کارشناسان و صاحب نظران رفته ایم که ماحصل آن در زیر آمده است . هویت بر باد رفته بم رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان کرمان به خبرنگار ما گفت : بنده از سال 82 عضو هیئت مدیره سازمان بوده ام و در جریان نوسازی های بم هستم . بم یک باغشهر بود و قطعات زمین مشکلات زیادی ازنظر مالکیت داشت؛ پس ازاینکه زلزله به وقوع پیوست این مشکلات در طولانی شدن زمان نوسازی تأثیر گذاشت . علاوه بر این آواربرداری بم به علت عرض کم خیابان ها به کندی صورت گرفت . محمد صالحی ، در ادامه به انتقاد از نوسازی بم پرداخت و افزود : نوسازی بم به گونه ای انجام شد که هویت آن به کلی تغییر کرد و هم اکنون هیچ اثری از گذشته بم ندارد . اگرچه ساختمان ها استحکام لازم را دارند اما بم به خانه های کوچک در کنار هم تبدیل شده است درحالی که در نوسازی باید هویت شهر ها حتی الامکان حفظ شود . صالحی در مورد استفاده از پیش ساخته سازی برای کاهش زمان نوسازی اظهار داشت : به نظر من صنعتی سازی و پیش ساخته سازی در شهر های کوچک که ارتفاع ساختمان ها حداکثر تا چهار طبقه خواهد بود ، جوابگوست اما در شهر های بزرگ خانه های پیش ساخته پاسخگوی نیاز مردم نیست . رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان کرمان گفت : متأسفانه دولت برای نوسازی ساختمان های تخریب شده به مردمی که همه چیز شان زیر آوار مانده ، وام می دهد ، وامی که باید زلزله زده سودش را هم پرداخت کند . این درست است که شاید دولت نتواند پول بلاعوض به زلزله زدگان بدهد اما حداقل می تواند با همکاری بانک ها از دریافت سود جلوگیری کند . نه خرم و نه آباد دبیر انجمن انبوه سازان استان خوزستان در مورد نوسازی شهر های جنگ زده استان خوزستان مانند آبادان و خرمشهر گفت : بسیاری از آسیب های جنگ همچون مشکل آب و برق کماکان در استان خوزستان به قوت خود باقی است و فقط مختص خرمشهر نیست ، درحالی که برخی از استان ها از امکانات و سرمایه گذاری ها بهره مند شده اند اما متأسفانه سیستم ناکارآمد اداری خوزستان هم در جهت ضد توسعه عمل می کند . پور فاضل افزود : شهرداری ها هم که باید کار مدیریت شهر ها را انجام دهند ، بسیار آشفته و بی برنامه عمل می کنند و این سازمان های عریض و طویل فقط دنبال اداره کردن خود شان هستند . شهرداری ها همیشه عنوان می کنند پول نداریم چراکه دنبال درآمد بیشتر هستند و هیچ وقت ساختار هزینه شان را تصحیح نکرده اند . این مسائل باعث شده تا سرمایه گذار جرئت نزدیک شدن به شهر ها را نداشته باشد . وی با بیان اینکه بعد از اکتشاف نفت درآمد های زیادی به این مناطق سرازیر شد ، اضافه کرد : وضعیت شهر های استان خوزستان قبل از جنگ خیلی بهتر بود . به عنوان مثال فرودگاه بین المللی فقط در شهر های تهران و آبادان بود اما اکنون جاذبه های استان خوزستان در حال نابودی است و سواحل ما تبدیل به محل انباشت زباله شده است . پورفاضل گفت : امکان صدور خدمات فنی مهندسی از طریق خوزستان به عراق وجود دارد چون عراق خرابه ای به تمام معناست و سیستم فاضلاب ، برق ، جاده ، بیمارستان و . . . ندارد اما متأسفانه مهندسان ما که دارای پروانه هم هستند ، غالبا از آمادگی لازم برای اعزام به عراق برخوردار نیستند . دبیر انجمن انبوه سازان استان خوزستان خاطرنشان کرد : انبوه سازان استان خوزستان 20 میلیون مترمربع ساخت وساز کرده اند و تا حدودی چهره شهر تغییر کرده است اما این را نباید به پای فعالیت دولت گذاشت زیرا تا قبل از فعالیت انبوه سازان حتی خانه برای اجاره وجود نداشت . ما به تمام سازمان های مربوطه پول داده ایم ، بانک ها را فربه تر و ایجاد اشتغال کرده ایم اما هیچ همکاری با ما نمی شود . قطعا سرمایه گذار هم وضعیتی بهتر از ما نخواهد داشت . وی در پایان گفت : قرار بوده شهرداری ها حداقل 50 درصد در صدور پروانه تخفیف بدهند ، اما هیچ تخفیفی در شهرداری اهواز شاهد نیستیم . بانک هم عنوان می کند سود 24 درصد را از شما می گیریم . شما بعدا بخشی از سود پرداختی را از دولت بگیرید . با این شرایط توقع دارید خوزستان چگونه آباد شود ؟. پیش ساخته سازی کنیم یعقوب ظروفچیان ، کارشناس صنعتی سازی و مخترع دیوار های فوق سبک نیز در مورد چرایی اطاله زمان نوسازی به پیام ساختمان گفت : دولت باید با همکاری مهندسان مشاور بر اساس شرایط اقلیمی هر منطقه نحوه و جنس ساخت وساز را پس از حادثه در اندازه های مختلف از پیش تعریف کند اما متأسفانه نبود برنامه مشخص باعث شده تا پس از هر مرحله کار مانند اسکلت و اجرای سقف ، به دلیل اختلاف نظر ، تا مدت های طولانی روند نوسازی متوقف شود و حتی به دلیل اینکه بخش های مختلف ساختمان با هم همخوانی ندارند ، بیم وقوع حادثه در آینده وجود خواهد داشت . وی با بیان اینکه اگر مصالح مورداستفاده به صورت صنعتی تولید شوند ، ضمن اینکه کیفیت کار بالا خواهد رفت ، سرعت در اجرا نیز افزایش پیدا می کند ، اظهار داشت : با توجه به حادثه خیز بودن کشور ، دولت می تواند سفارش ساخت اسکلت خانه های پیش ساخته را از 65 متر تا 120 متر توسط مهندسان مشاور و بر طبق نقشه به شرکت های صنعتی ساز بدهد و در زمان وقوع زلزله به مردم تحویل دهد . این ساختمان ها چون به صورت صنعتی ساخته شده اند ، ارزان تر هم تمام می شوند ، ضمن اینکه برای زلزله زده ها ساخته می شوند ، لذا نیازمند طی کردن پروسه نقشه کشی و تأیید آن نیست . این کارشناس صنعتی ساز اظهار داشت : بسیاری از روستا ها به دلیل اینکه از مصالح سنتی مانند خشت و گل استفاده می کنند ، آواربرداری مصالح مدت زمان بسیار زیادی طول می کشد ، ضمن اینکه مصالح قابلیت استفاده مجدد را ندارند . دولت می تواند خانه های پیش ساخته را به منابع طبیعی که در اختیار دارد ، انتقال دهد . وی گفت : عدم توجه دولت به نوسازی خانه های زلزله زده روستایی سبب شده تا بسیاری از روستائیان به شهر ها مهاجرت کنند و این پدیده بر فرهنگ شهرنشینی هم اثرات منفی بگذارد و اقتصاد کشاورزی و دامداری هم دچار مشکل شود . ظروفچیان در پایان اضافه کرد : متأسفانه بار نوسازی شهر ها و روستا ها پس از زلزله بر عهده بنیاد مسکن است و این نهاد علی رغم تلاش های صورت گرفته از عهده کار ها برنمی آید.سید سجاد موسوی