شهر را باید فهمید

فهم شهر و شناخت شهر دو موضوع متفاوت هستند که درک آن بسیار مهم است .شهر را که بشناسیم، با آمار و ابعاد و پارامترهای کمی سروکار داریم ، اما وقتی بخواهیم شهر را بفهمیم با روح و روان ، رنگ و بو و آداب و رسوم یک شهر سر وکار داریم .بنابراین اگر شهرهای ما دچار آشفتگی است،به دلیل بد فهمیدن شهر است .در ارتباط با این موضوعات با مهندس علیرضا قهاری؛ رئیس انجمن مفاخر معماری گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید :چرا موضوع فهم شهر اهمیت دارد؟علت اینکه موضوع فهم شهر حائز اهمیت بوده و از موضوعات مهمی است که در احیای هویت شهری به آن توجه می شود، این است که شهرها بر اساس نوع اقلیم،نوع جامعه ای که شکل گرفته و فرهنگ و آداب ورسوم و مسائلی که نمی توان ارزشیابی کمی در مورد آن انجام داد، استاندارد خاصی ندارند ولی در معرفی شهر به عنوان زیستگاه بشری باید این موارد توجه قرار گیرد . شناخت شهر دارای پارامتر مشخص و قابل اندازه گیری است و تفهیم هر شهر ما را با موضوعاتی آشنا می کند که با پارامترهای معمول قابل فهم نیست.این فهم ممکن است به حواس انسانی مانند بویایی، بینایی و حس های دیگر مرتبط باشد.مثلاً وقتی وارد شهری می شوید با استشمام آن متوجه می شوید آن شهر با بقیه شهرها فرق می کند چون بوی خاصی دارد .مثل شهرهای حاشیه شمالی دریای خزر با حاشیه دریای جنوب و خلیج فارس که ازنظر استشمام و درک فرق می کند .یا شهری که در آرامش به سر می برد و آلودگی صوتی ندارد با یک شهر شلوغ و پر سروصدا تفاوت دارد .بنابراین ادراک شهر با قوه ادراک انسانی امکان پذیر می شود .فهم شهر با شناخت شهر تفاوت دارد؟شناخت شهر با پارامترهای مشخص قابل اندازه گیری است و در شناخت شهر با پارامترها و آمار و مختصات سروکار داریم . ادراک و شناخت کاملاً باهم متفاوت است. مثلاً از آداب و رسوم یک شهر می توان فهمید شهر دارای چه نوع فرهنگ و مذهبی است اما در ادراک از طریق رفتار آدم ها و صحبت ها و حرف زدنشان شهر را می فهمیم .نتیجه پارامترهای قابل اندازه گیری برای همه شهرها یکسان است .مثلاً اگر در برنامه ریزی برای یک شهر تنها ابعاد انسانی و خدماتی را در نظر بگیریم، بازدهی خوبی ندارد چون شهر را درک نکرده ایم.برای هرگونه برنامه ریزی و احیای هویت فرهنگی شهر و برنامه ریزی اقتصادی اگر دچار مغلطه شویم و نفهمیم شهر مورد برنامه ریزی ما چه نوع شهری است،ممکن است دچار اشتباه شده و آینده نگری و آینده پژوهی مناسبی برای شهر صورت نگیرد . چون بر اساس منابع و آمار برنامه ریزی مشابهی انجام می دهیم.چالش اصلی ما برای فهم شهر چیست؟متأسفانه الگوهای شهرسازی و شهرنشینی ما از غرب آمده و همان الگوها را در شهرهای خودمان نیز پیاده کرده ایم.شهرهایی که با معیارهای غربی شناسایی شده اند مانند شهرهای ما نیست و اقلیم و فرهنگ ما در نظر گرفته نشده است. مثلاً بر اساس اینکه سرانه فضای سبز در کشورهای پیشرفته چه میزان است؛همان استانداردهای شهرسازی غرب و ضوابط و آیین نامه ها را لحاظ کرده ایم و اصرار داریم که همان ها اجرا شود و شهر سازان نیز دچار مغلطه شده اند که آثار آن در شهرها نیز مشهود است.اگر شهرسازان در شهر زندگی کنند و با مردم و جامعه آن شهر آشنا شوند، دارای ارزش های ادراکانه خواهند شد که با جمع آوری آمار و اندازه گیری متفاوت است.