استفاده دوباره از آب خاکستری

به گزارش پیام ساختمان و به نقل از پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو استفاده مؤثر از آب و حفظ آن به هر طریق ممکن در مناطق با آب و هوای خشک که محدودیت منابع آب دارند، بسیار مهم است. ایران کشوری با اقلیم عمدتاً گرم و خشک است که در حال حاضر با کمبود آب روبروست. در صورت ادامه وضعیت و روند کنونی در کشور، میزان تقاضای آب به دلیل افزایش جمعیت و توسعه کشاورزی و صنعتی و اجتماعی، افزایش یافته و میزان منابع آب به دلیل تغییرات اقلیمی و بروز خشکسالی ها و کاهش کیفیت منابع آب، کاهش می یابد و در نهایت منجر به کاهش سرانه آبی می شود؛ کاهش سرانه آبی متعاقباً منجر به بروز و تشدید اختلافات اجتماعی، مهاجرت، محدودیت های کم آبی، تنش های آبی و بروز بحران می شود. در راستای مدیریت بهینه منابع آب و دستیابی به وضع مطلوب و تأمین نیازهای آبی در آینده، اقداماتی همچون مدیریت تقاضا و افزایش آگاهی های اجتماعی، مدیریت عرضه، اولویت بندی مصارف، استفاده از آبهای برگشتی، افزایش بهره وری آب و ...، ضروری است. یکی از راهکارهای مهم در این زمینه، بازچرخانی و استفاده مجدد از آب خاکستری است که منجر به کاهش مصرف آب های سطحی و زیرزمینی می شود. همه فاضلاب تولید شده در خانه شامل فاضلاب تولیدی آشپزخانه، حمام و ماشین لباسشویی (به جز فاضلاب توالت) را آب خاکستری گویند که تقریباً 50 تا 80 درصد فاضلاب شهری را تشکیل می دهد. آب خاکستری پس از تصفیه، می تواند بسته به نوع و میزان تصفیه اعمال شده، برای مصارف غیر شرب، آبیاری سطحی و زیرزمینی، لباسشویی و سرویس بهداشتی، مورد استفاده مجدد قرار گیرد. به طور کلی سامانه های بازچرخانی و استفاده مجدد از آب خاکستری شامل چند بخش و واحد اصلی است:1. سامانه جمع آوری متشکل از شیرها و لوله ها به منظور انتقال آب خاکستری به بیرون از خانه 2. مخزن جمع آوری برای نگهداری موقت مقدار زیادی از آب خاکستری 3. سامانه ها و واحدهای مربوط به فرآیندهای مختلف تصفیه همچون آشغال گیر، انوع فیلترها، و گندزدایی 4. پمپ برای انتقال آب خاکستری تصفیه شده از مخزن جمع آوری به مقاصد مورد استفاده. با توجه اینکه عمده کاربرد و استفاده مجدد از آب خاکستری تصفیه شده برای مقاصد آبیاری بوده، اغلب یک سامانه آبیاری نیز با سامانه آب خاکستری همراه است. در کشور ژاپن، تعداد موارد استفاده از سامانه های بازچرخانی آب خاکستری در ساختمان ها رو به افزایش است؛ به طوریکه این تعداد از 18 مورد در سال 1969 به 104 مورد در سال 2010 رسیده است و تعداد کل پروژه های استفاده مجدد از آب خاکستری در ساختمان ها از سال 1969 تا 2010 برابر 3654 مورد بوده است. در یکی از پروژه های موفق توکیو که به منظور استفاده مجدد از آب خاکستری در یک مجتمع شامل ساختمان اداری، هتل، مراکز فرهنگی و تجاری انجام شده است، سالیانه 345 هزار متر مکعب پساب تصفیه شده حاصل می شود که از این مقدار، 230 هزار مترمکعب برای مصارف آبیاری فضای سبز و سرویس های بهداشتی مورد استفاده قرار گرفته و مابقی سرریز می شود. در یک پروژه موفق دیگر که در یک هتل توکیو انجام شده است، سالیانه 219 هزار متر مکعب آب خاکستری تصفیه شده به دست می آید که 36 هزار متر مکعب آب آشامیدنی به آن اضافه شده و در مجموع سالیانه 255 هزار مترمکعب برای مصارف سرویس های بهداشتی، آبیاری فضای سبز و کارواش مورد استفاده قرار می گیرد. در کشورهای عربی، افزایش تنش و بحران آبی و تغییرات آب و هوایی، منجر به جست و جوی روش های کارآمد مصرف منابع آبی و تأمین آب از طریق فاضلاب تصفیه شده (به خصوص برای بخش کشاورزی)، شدده است. مقدار کل آبی که از آب خاکستری تصفیه شده به دست می آید و مورد استفاده مجدد قرار می گیرد، در حدود 2.17 کیلومترمکعب در سال برآورد شده است. در این مقوله، مصر، سوریه، امارات متحده و عربستان جزو بزرگ ترین مصرف کنندگان در منطقه محسوب شده و در حدود 75 درصد از حجم آب مورد استفاده مجدد را به خود اختصاص میدهند. تجربیات کشورهای فوق گویای این مطلب است که استفاده مجدد از آب خاکستری، بخش مهمی از مشکل جوامع را حل می کند و برخلاف روش های کوتاه مدت، در آیندهای دور به عنوان روشی ضروری و غیر قابل تغییر باقی خواهد ماند. از مزایای مهم و اصلی استفاده مجدد از آب خاکستری میتوان به حفاظت از آب شیرین، حفاظت از منابع آب سطحی و زیرزمینی و تأمین آب اشاره نمود. همان طور که اشاره شد، ایران کشوری خشک و کم آب است و با توجه به رشد جمعیت و منابع محدود آب، باید راهکارهای مناسبی برای استفاده بهینه از منابع، اجرا کند؛ لذا استفاده مجدد از آب خاکستری می تواند برای رفع مشکلات کم آبی، در کشور ایران بسیار کارآمد باشد.