دومین بازار تاریخی تهران

بازار تاریخی تجریش ازآنجاکه بازار به عنوان مرکز اقتصادی شهرها و جهت دهنده رویدادهای تاریخی بوده اند و بازاریان به دلیل در دست داشتن نبض اقتصادی شهر از بازار به عنوان اهرم فشاری جهت القای خواسته های خود به دولت عمل کرده اند و همواره بستن بازار به عنوان مکانیزمی جهت اعمال فشار بر دولت محسوب می شده است و نیز با توجه به پویایی بازارها که گاهی قدمتی به درازای سکونت یک قوم در آن دارد، پیام ساختمان بازار تاریخی تجریش را به دلیل آنکه درگذر زمان نه تنها اهمیت خود را از دست نداده، بلکه ارزش بیشتری یافته است مورد واکاوی قرار داده است: بازار تجریش دومین بازار تاریخی تهران و یکی از بافت های قدیمی تجریش در نزدیک میدان تجریش قرار دارد. این بازار بزرگ مکانی توریستی و زیارتی است و از ساعت هایی با برندهای مشهور تا زعفران و سجاده تسبیح و مهر در آن وجود دارد و کسانی که در این بازار قدم می زنند یا از بومی هایی که برای خرید روزانه به بازار آمده اند یا زائرانی که بعد از زیارت امام زاده صالح بن موسی کاظم (ع) برای خرید سوغاتی سری به این بازار زده اند . البته توریست های دوربین به دست یا سربازانی که بازار را جهت پر کردن اوقات فراقت خود انتخاب کرده اند نیز در این بازار به چشم می خورند. بازار تاریخی تجریش در ارتفاع پایین تری از سطح خیابان اصلی(خیابان شهرداری) و ارتفاع بالاتری از سطح کوچه های پایینی قرار دارد به شکلی که سطح شیب دار و یا پله جهت ورود از بازار به کوچه های فرعی آن ایجادشده است. اینجاست که صحت گفته محلی ها مبنی بر داشتن بافتی چون ماسوله برای روستای تجریش در گذشته ثابت می شود. کف بازار سنگ فرش است و کل بازار در نگاه اول یک طبقه به نظر می رسد. این بازار در سال 87 بر اساس برنامه شهرداری به منظور حفظ، نگهداری و مرمت گذرگاه تاریخی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. دیوارهای راسته اصلی تا یک متر پوششی از سنگ یکدست و مابقی دیوارچینی شده است. بازار از عرض یکسانی در تمامی قسمت های آن برخوردار نیست. راسته اصلی بازار به شکل خیابانی مستقیم نیست و انحنای نرمی به چپ و راست دارد. عنوان مغازه ها در قابی از کاشی به سبک سنتی و خط نستعلیق بین آجرهایی با بندکشی سفید نگاشته شده است. یکی دیگر از هنرهایی که به زیبایی این بازار افزوده است مشبک کاری های بالای این مغازه هاست. ابتدای بازار با سر در بازار تاریخی تجریش آغاز می شود و با 6 پله بعد از گذشتن از مغازه هایی که پیرامون بازار شکل گرفته اند وارد میدانی می شویم که آن را تیمچه می نامند و تکیه تجریش نام دارد که تفاوت دمای محسوسی با محیط پیرامون خود دارد. در وسط این میدان میوه فروشی قرار دارد و در اطراف مغازه ها، دعای وارث بر دو تا دور بنای دوطبقه نقش بسته است. از میان تکیه وارد راسته اصلی بازار می شویم. مغازه ها هم سطح بازار و اغلب بدون در هستند و تنها درهای کرکره ای برقی برای زمان بستن مغازه تعبیه شده است. دلیل آن را شاید بتوان در مسقف بودن بازار دانست و دیوارهای جداکننده مغازه ها تا یک متر سنگ و بالاتر از آن آجر است. فاضلاب آن سرپوشیده است و مغازه ها برعکس بازار سنتی آشتیان که به شکل مستطیل هایی در عمق ساخته شده بودند، در ابعاد و اندازه های مختلف هستند. مغازه ها گاه عمق بسیار کم دارند و گاه بسیار عمیق اند و شکل پاساژ مانند به خود گرفته اند. گاها مغازه ای در بازار تاریخی تجریش با خانه ها و املاک پشت آن در هم کوبیده شده و به این منوال پاساژهایی یکی بعد از دیگری در این بازار سر برآوردند و با گذشت زمان و ارزش یافتن زمین های تجریش، پاساژهایی با هزینه سرسام آور چند صدمیلیاردی با کاربردی تجاری در وسعت بسیار زیاد ساخته شده است. مغازه های بازمانده از قدیم به شکل مربع مستطیل و حجره مانند هستند و از عمق و ارتفاع چندانی برخوردار نیستند. بومیان برای تأمین مایحتاج خود معمولاً از درب اصلی بازار تاریخی تجریش که از سمت میدان تجریش باز می شود وارد این بازار می شوند. آنچه در این بازار فکر را به خود مشغول می سازد، اجناس این بازار است که معمولاً با هیچ کدام از پاساژهای اطراف تجریش که برندهای معروف و از قیمت های بسیار بالایی برخوردارند نه ازنظر اجناس و چیدمان و نه ازنظر تنوع برابری ندارد. محصولاتی که در راسته اصلی بازار تولید می شود با سایر بازارهای سنتی شهرهای دیگر به شکل باورنکردنی شباهت دارد، و هر از چندم تری به کوچه ای فرعی راه دارد که عرصه ساخت وساز پاساژها شده است.