توافق کدام بخش اقتصاد را نشانه می گیرد؟

توافق کدام بخش اقتصاد را نشانه می گیرد؟ ماراتن هسته ای به خط پایان رسید. اینجا دیگر روزها اهمیت ندارند، ساعت ها حرف می زنند و دقیقه ها خود را نشان می دهند. اقتصاد ایران در انتظار است. می خواهد نقطه پایانی بگذارد بر سال های سخت و خود را در شرایط دیگری نشان دهد. حالا برخی از روزهایی سخن می گویند که در آن خبری از تحریم نیست اما تهدید همیشه وجود دارد. اقتصاد درونزا می تواند تحریم ها را به حاقل برساند و درهایی که ممکن است بار دیگر تحریم را راه دهند برای همیشه ببندد. هر چند تصورات متفاوتی از فردای توافق و تحریم در ذهن افکار عمومی نقش بسته است و برخی این تصورات را با زبان طنز به تصویر می کشند اما آنچه حقیقت دارد این است که توافق معجزه نخواهد کرد. شاید بررسی وضعیت اقتصادی ایران در سال های پیش از این، قبل از تشدید تحریم ها و قبل از آنکه تحریم خود را نشان بدهد، گویای آن باشد که اقتصاد ایران از چه موقعیتی برخوردار است و با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می کند. تولید مبتنی بر واردات، خام فروشی، وابستگی به نفت، سطح پایین دستمزدها و بهره وری اندک همگی سبب شده است اقتصاد ایران از مشکلات فراوانی رنج ببرد. کارشناسان بر این نظرند که باید فضا برای فعالیت مولد اقتصادی ایجاد شود و دولت این بار شرایط را برای آنها که به اقتصاد عمق می بخشند فراهم کند. خداحافظی با دلالانی که در تمامی بخش های اقتصادی ایران نفوذ کرده اند از جمله این مطالبات است. بخش هایی که قرار است بیشترین تاثیر را از توافق و لغو تحریم بگیرند، نفتی ها هستند و وابستگان به نفت اما بسیاری معتقدند زمان آن رسیده است که ایران دنیا را با تولیدات صنعتی خود آماده کند و به برند سازی روی بیاورد. شاید بیراه نباشد سخن گفتن از نگرانی برخی کارشناسان برای روزهای پس از تحریم؛ روزهایی که در فشار مطالبه مردم برای بهبود اوضاع و نیاز به تلاش مضاعف برای اصلاح ساختار ممکن است از دست برود. از این رو است که نه فقط نفتی ها که دیگر فعالان اقتصادی نیز بر گفتن این جمله تاکید دارند: «توافق معجزه نمی کند». توافق کجا را نشانه می گیرد؟ توافق که حاصل شود، معجزه ای در کار نیست اما نفت شرایطی متفاوت را تجربه خواهد کرد. نفتی ها باید چمدان سفر ببندند. نفت ایران که مدتی است با تحریم های یکسویه غربی ها، سهم خود را در بازار جهانی از دست داده است دوباره به بازارهای جهانی بازخواهد گشت. هر چند برخی ورود دوباره نفت ایران و سهم گیری اش از سرزمین های تجاری را عاملی برای سقوط قیمت نفت می دانند اما شمس اردکانی معتقد است توافق تاثیر قابل توجهی بر بازار نفت به جا نخواهد گذاشت. حالا حرف بر سر زمان است نه بازگشت یا عدم بازگشت. مقامات ایرانی می گویند شش ماه دیگر سهم مان را از بازار جهانی نفت می گیریم و غربی ها می گویند باید یک سالی صبر کنید تا بازگردید. گوهری، معاون برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت درباره تاثیر توافق هسته ای بر صنعت نفت ایران و استراتژی های ایران در مجامع جهانی در دوره پساتحریم می گوید: به هر حال توافق هسته ای یک سری تاثیرات آنی و لحظه ای به همراه خواهد داشت که تحت تاثیر جو عمومی روانی به وجود می آید و یک سری تاثیرات بلندمدت و میان مدت نیز به دنبال خواهد داشت. این تاثیرات نه تنها صنعت نفت بلکه همه ارکان اقتصادی کشور را در بر می گیرد. معاون بررسی، امکان سنجی اقتصادی و مالی طرح های مدیریت برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر لزوم برنامه ریزی میان مدت و بلندمدت ادامه داد: بحث هایی همچون تامین مالی، تسهیلاتی که برای سازندگان و پیمانکاران در نظر گرفته می شود، اعتبارات اسنادی، ارتباطات بانکی و بین بانکی، نقل و انتقال وجوه ارزی، سوییفت و غیره در دوره پساتحریم به صورت روان تر انجام خواهد شد و نیازمند برنامه ریزی بلندمدت و میان مدت خواهد بود. به هر حال در صورت حصول توافق هسته ای مسیر بانک ها برای اعطای تسهیلات هموار خواهد شد. به گفته وی یکی از مشکلات پیش روی صنعت نفت ایران در زمان تحریم افزایش هزینه های انتقال وجوه و تامین مالی بود که در صورت رسیدن به توافق هسته ای این روند تسهیل می شود. گوهری به ایجاد فضای روشن تر برای سرمایه گذاران در دوره پساتحریم در بازه زمانی بلندمدت اشاره کرد و گفت: سرمایه گذاران می توانند در قراردادها و مناقصات بین المللی پیش رو و همچنین در طرح های اکتشافی و توسعه میادین مشترک نفت و گاز مشارکت کنند. معاون بررسی، امکان سنجی اقتصادی و مالی طرح های مدیریت برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران در ادامه با تاکید بر اینکه معجزه ای بلافاصله پس از حصول توافق در صنعت نفت رخ نخواهد داد، خاطرنشان کرد: باید از انتظارات کاذب به طور جدی اجتناب شود. اتفاقی که در دوره پساتحریم در میان مدت حاصل خواهد شد این است که شرایط به ریل طبیعی خود یعنی به دوره پیش از تحریم ها باز خواهد گشت. گوهری همچنین به اجرای روان تر سیاست های نفتی کشور در مجامع جهانی اشاره کرد و افزود: برنامه ریزی های کلان و راهبردی و سیاست ها تعیین شده و به طور حتم سیاست هایی چون چشم انداز توسعه، اقتصاد مقاومتی و غیره روان تر پیگیری خواهد شد، اما نمی توان انتظار تغییرات ماهوی بنیادین در صنعت نفت را داشت. وی همچنین در پاسخ به اینکه بازگشت نفت ایران به بازار های جهانی و شرایط گذشته در چه بازه زمانی حاصل خواهد شد؟ اضافه کرد: انعقاد قرار داد، مذاکره و رایزنی نیاز به زمان دارد و این اتفاق حداقل شش ماه تا یک سال به طول خواهد انجامید، اما باید تلاش روزافزون داشته باشیم تا بتوانیم بازارهای از دست رفته را بار دیگر تصاحب کنیم. از سوی دیگر معاون شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تشریح وضعیت توسعه صنعت پتروشیمی در صورت لغو تحریم ها از برنامه ریزی به منظور افزایش تولید پتروشیمی ایران به 180 میلیون تن در دوران پساتحریم خبر داد. حسن پیوندی درباره آخرین وضعیت تکمیل و بهره برداری از طرح های نیمه تمام صنعت پتروشیمی، گفت: در حال حاضر حدود 60 میلیون تن هم پروژه نیمه کاره پتروشیمی و پلیمری در کشور وجود دارد.