معم اری و علوم رفتاری

معمـاری و علوم رفتاری کد مطلب: 3071 معماری بر روی رفتار انسان تاثیراتی دارد که اکثر کارشناسان و صاحب نظران براین باورند شرایط کنونی اجتماعی به گونه ای است که حتما باید آن را مورد مطالعه قرار داد.انسان ساختمان ها را می سازد و به تبع آن ساختمان ها نیز انسان را می سازند .در رابطه با معماری و تأثیر محیط بر رفتارهای انسان و اهمیت این مسئله با دکتر علیرضا عینی فر؛ عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه تهران گفتگویی کرده ایم که در ادامه می خوانید.آیا برای ارتقای معماری باید تعامل خاصی میان علوم رفتاری با معماری شکل بگیرد؟ارتباط میان معماری و علوم رفتاری وانسانی همیشه وجود داشته و غیر قابل انکار است.البته برخی گمان می کنند توجه به این مسائل روزمره معماری را محدود می کند؛ولی معمار باید با مطالعه رفتارهای انسانی و علوم مربوط به آن حاصل برداشت های خود را از رفتارها و رویکردها ی انسانی در حوزه معماری به کار گیرد.برخی تصورشان بر این است معمار باید فقط به مسائل فنی توجه داشته باشد.درصورتی که این همه آنچه معماری نیاز دارد، نیست. هرچند شرط لازم برای معماری هست ولی کافی نیست. متاسفانه در حال حاضر توجه به ذهنیات و درونیات انسان ها در معماری کمتر شده و فقط در تئوری ها توجه به روان انسان و ذهنیات آنها مطرح شده است.به همین دلیل علوم میان رشته ای که در دهه های اخیر در معماری باب شده هدفش کمک به تعالی در طراحی معماری و شهری است .ناهنجاری رفتاری و معماری آشفته تهران با یکدیگر ارتباطی دارند ؟بر اساس علم روانشناسی محیطی،ارتباط تنگاتنگی میان محیط زندگی انسان و روان او بوده است و این دو بر هم تاثیر متقابل دارند. گاهی وزنه تاثیر محیط بر ذهن سنگینی می کند و گاه ذهن بر محیط و این امر باعث ظهور مکاتب مختلف روانشناسی شده است.ازیک طرف جامعه شناسان و روانشناسان معتقد بودند معماران به جبریت کالبدی اعتقاد دارند و فکر می کنند با طراحی معماری می توان مردم را تربیت کرد و برعکس جامعه شناسان و روان شناسان به جبریت اجتماعی معتقدند و فکر می کنند هر چیزی که اجتماع بسازد بر تربیت آنها اثر می گذارد و محیط کالبدی هیچ اثری ندارد . چرچیل در این باره می گوید «ما ساختمان ها را می سازیم و ساختمان ها نیز ما را می سازند» همان تعامل بین تربیت و محیط است. بنابراین آنها اثر متقابل روی هم دارند .آشفتگی های محیط تهران قطعاً می تواند در آشفتگی های اجتماعی تأثیرگذار باشد. اما تئوری هایی که در این زمینه پذیرفته شده این است که محیط کالبدی یک محرک است.یعنی بسترساز رفتارهای خوب و درست است و می تواند مانع رفتارهای ناهنجار شود؛ اما قطعی نیست. مثلاً ممکن است فضای خوبی در محله داشته باشید مانند یک زمین بازی خوب اما هیچ کدام از بچه ها از آن زمین استفاده نکنند .یعنی ایجاد یک محیط کالبدی در یک فضا، ضرورتاً همان رفتار را ایجاب نمی کند . اما می تواند زمینه را فراهم کند .بنابراین محیط به صورت جبری نمی تواند انسان ها را عوض کند و رفتارها را تغییر دهد اما می تواند باعث بروز رفتارهای درست باشد.حرف آخر؟توصیه من این است ؛ آنهایی که در نظامات قبلی تحصیل کرده اند سعی کنند نکات جدید را یاد بگیرند. یکی از مشکلات ما این است که با مسائلی که آشنا نیستیم آن را نفی کرده یا در مقابل آن مقاومت می کنیم، اما بهتر است همه با علوم جدید آشنا شویم که می تواند مکمل دانسته های قبلی باشد .