جلوس معماران بر مسند نظام مهندسی

دکتر حامد مظاهریان استادیار و رئیس دانشکده معماری دانشگاه تهران فارغ التحصیل دکترای معماری اسلامی از دانشگاه لندن است. وی مسئولیت های مختلفی از جمله ریاست دانشکده معماری، مدیر قطب علمی فناوری معماری، مشاور معاون معماری و شهرسازی وزارت مسکن و شهرسازی، عضو شورای معماری و شهرسازی بم را بر عهده داشته است. در رابطه با وضعیت معماری در این یک سال اخیر، وضعیت رشته معماری در میان داوطلبان کنکور و برنامه های دانشکده معماری دانشگاه تهران برای ارتقای دانش معماری با وی گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید: پیام ساختمانوضعیت معماری در سال 91را چگونه ارزیابی می کنید؟ دو تحول اثر گذار در سال 1391 در حوزه معماری اتفاق افتاد؛ اولی به موضوع صنفی برمی گردد و آن برگزاری انتخابات نظام مهندسی است. در اکثر حوزه های انتخاباتی این دوره نسل جدیدی از معماران بر مسند نظام مهندسی جلوس کردند. این تحول در سازمان نظام مهندسی تهران نمود قابل توجهی داشت. عدم اقبال به هیئت مدیره های قبلی (و اکثراً سرشناس) ویژگی عمده این دوره از انتخابات را رقم زد. چرایی این موضوع مجالی دیگر و بحثی مفصل را می طلبد، ولی به اجمال می توان اشاره کرد که گسترش انفجاری آموزش عالی در کشور در سه دهه گذشته و به تبع آن حضور گسترده نسل جوان دانش آموخته نیازمند درک جدید از شرایط فعلی است. نسل جدید مهندسان نسخه های قدیمی برای حل مشکلات مهندسی و صنفی کشور را بر نمی تابد و اگر به انتظارات آنان توجه کافی نشود خود شرایط را تغییر خواهند داد. سه دستاورد قابل توجه هیئت مدیره جدید تهران که شوراهای گذشته از انجام آن باز مانده بودند، شامل موارد زیر است: ابلاغ آیین نامه ماده 33 توسط شهردار تهران (الزام در به کارگیری مجریان ذی صلاح، ناظران چهار رشته و صدور شناسنامه فنی)، اختصاص 5000 متر زمین در شهرک غرب برای ساخت ساختمان سازمان در تهران و ایجاد باشگاه مهندسان ساختمان. تحول دیگر در حوزه معماری کشور اقبال گسترده تر کارفرمایان به برگزاری مسابقات معماری برای دستیابی به طرح های برتر معماری بود. سال 1391 شاهد برگزاری تعداد قابل توجهی از مسابقات معماری توسط دستگاه های متعدد دولتی، عمومی وبخش خصوصی بودیم. تعدادی از این مسابقات معماری به معرفی بهترین آثار ساخته شده پرداختند که بیشتر اهمیت فرهنگی دارد ولی تحول اصلی در برگزاری آنگونه از مسابقات است که کارفرما یک موضوع طراحی معماری کاملاً جدی و حرفه ای را به جای ارجاع آن به یک مشاور آن را به مسابقه عمومی یا محدود می گذارد. افزایش دانش کارفرمایان و یا افزایش انتظارات آنان که در این اقبال به مسابقات نقش داشته باشند خبر خوبی برای معماری کشور، جامعه حرفه ای و به خصوص نسل جوان تر است. فلسفه برگزاری مسابقات به برقراری فرصت های برابر برای مهندسان و ساخت معماری خلاقانه تر منجر خواهد شد. هنوز مشکلات ساختاری و تکنیکی در برگزاری مسابقات دیده می شود که می بایست مورد توجه و بازبینی قرار گیرد. پیام ساختمانانتقاد ات فراوانی به معماری و شهرسازی امروز کشورمان وارد است نظر شما در این مورد چیست؟ البته به نظر من این انتقاد وارد است. چگونه یک کشوری با چنان معماری ارزشمندی که نمود ویژه آن در شهرهای حاشیه کویر، یزد، کرمان، اصفهان، شیراز و ... قابل مشاهده است، به چنین آشفتگی در معماری گرفتار شده است؟ جواب به این سؤال مهم از وجوه مختلفی قابل رسیدگی است و نیاز به بحث مفصل و پیچیده ای دارد. از میان وجوه مختلف می توان به دو وجه توجه بیشتری نمود: وجه اول آنکه معماری امروز ما در ادامه معماری گذشته مان نیست. یعنی یک گسستی بین گذشته معماری و معماری امروز اتفاق افتاده است. از یک سو شاهد گذشته پر افتخار معماری در کشورمان هستیم، از سوی دیگر با شروع دوران مدرن به یکباره شاهد رشد نوعی از معماری هستیم که سراسر به دنبال نفی گذشته بوده و تجربیات جدیدی را به تقلید از معماری دیگران انجام می دهد. این دو عامل سبب شده است که آنچه ما امروز در کشور و در کلیت به عنوان عمل معماری انجام می دهیم، مطلوب نباشد و معماران و مردم از آن رضایت نداشته باشند. پیام ساختمانوضعیت رشته معماری در میان داوطلبان کنکور چگونه است؟ معماری همچنان در میان پرطرفدار ترین رشته های کنکور قرار دارد و با وضعیت رونق ساخت و ساز حداقل در بخش خصوصی می توان انتظار داشت که در کوتاه مدت رغبت فعلی به آموزش معماری پابرجا بماند. پا به پای این اقبال داوطلبان کنکور به معماری، دانشگاه های کشور نیز به افزایش ظرفیت پذیرش و ایجاد رشته های جدید معماری رغبت نشان می دهند، ولی می توان پیش بینی کرد که این شرایط در میان مدت تغییر خواهد کرد. تعداد دانش آموختگان معماری یا آنهایی که در حال آموزش هستند به هیچ وجه تناسبی با ظرفیت های ساخت و ساز در کشور و نُرم های جهانی ندارد. می توان پیش بینی کرد که با کاهش اشتیاق به تحصیل در رشته معماری بسیاری از مراکز آموزش معماری با مشکل مواجه شده و مراکز با کیفیت پایین مجبور به تعطیلی رشته ها و کاهش ظرفیت شوند. این موضوع می تواند به علاقه مندان به معماری حق انتخاب برای تحصیل در مراکز آموزشی با کیفیت بالاتر را اعطا نماید. پیام ساختماندر یک سال گذشته دانشکده معماری دانشگاه تهران چه برنامه هایی برای ارتقای دانش معماری انجام داده است؟ دانشکده معماری دانشگاه تهران اکنون پرچمدار ارتباطات علمی بین المللی کشور با دانشکده های معماری جهان است. علیرغم محدودیت های تحمیل شده به ایران در یک سال گذشته شاهد حضور معماران و استادان برجسته از دانشگاه توکیو ژاپن، لوزان سوییس، مدرسه معماری پاریس، موسسه کراتر گرونوبل (فرانسه)، پلی تکنیک میلان، دانشگاه فلورانس و دانشگاه ساپینزای رم بودیم که در پروژه های تحقیقاتی وآموزشی با تیم هایی از دانشجویان و استادان دانشگاه تهران همکاری می نمودند. موضوعات تحقیقاتی دارای تنوع بوده و از موضوع فضاهای مرتبط با اوقات فراغت، قنات های تهران، معماری پایدار و حفاظت از معماری خشتی، معماری داخلی، معماری پارامتریک، بافت های فرسوده شهری تا تحولات معماری معاصر جهان را در بر می گیرد. از دیگر برنامه های دانشکده معماری که در سال جاری گسترش یافته است، می توان به عمومی کردن دانش معماری از طریق برگزاری دوره های عالی تخصصی اشاره کرد. هدف این دوره ها شبیه سازی دوره های رسمی کارشناسی ارشد با همان کیفیت واجازه دادن به علاقه مندان به معماری برای شرکت در دوره های آموزشی است. فصل جدید که از اردیبهشت ماه شروع خواهد شد شامل هفت دوره خواهد بود که رشته های جدیدی همچون نورپردازی و طراحی خانه را در برخواهد گرفت. پیام ساختمانآیا وضعیت دانشکده معماری دانشگاه تهران از لحاظ تجهیزات و امکانات آزمایشگاهی مطلوب است؟ دانشکده معماری از لحاظ امکانات دانشگاهی از وضعیت مناسبی برخوردار است. طبیعی است که هرچه امکانات بیشتر باشد امکان خدمات دهی نیز مطلوب تر خواهد بود. عطش ما برای رفع نیازهای ضروری کشور، بیش از هر چیزی ما را داوطلب این می کند که از تخصیص امکانات سهم بیشتری داشته باشیم تا بتوانیم آن نیازها را جواب دهیم.