مسکن مهر، 4 درصد تولید ناخالص ملی را بلعید

به گزارش پیام ساختمان، کمال اطهاری، در مورد میزان موفقیت مسکن مهر در خانه دارکردن مردم گفت: «اگر طرح مسکن مهر را با طرح هایی که در کشورهای اروپایی اجرا می شود مقایسه کنید، متوجه کارایی و بهره وری این طرح می شوید. طرح مسکن مهر، طرح ناموفقی بود.»او درباره دلیل عدم موفقیت مسکن مهر اظهار داشت: «دلیل اینکه طرح مسکن مهر موفق نشد علاوه بر منابع مالی، این بود که دولت وارد تولید کالای خصوصی می شود. وظیفه دولت ها تولید خدمات عمومی مثل امنیت، حمل ونقل، آموزش و درمان است؛ اگر مردم اشتغال مناسب داشته باشند، می توانند برای خود مسکن تهیه کنند یا تهیه مسکن باید در اختیار شرکت های خصوصی باشد نه دولت به معنای دولت.»اطهاری دلیل دوم این ناکارآمدی را در حجم مازاد اقتصادی می داند و معتقد است: «درآمد سرانه در ایران 1500 دلار است یا درآمد غیرواقعی 3-4 هزار دلار است. یعنی ما مازاد اقتصادی لازم را نداریم و این همان بلایی است که با مسکن مهر بر سر مردم و همچنین بر سر مسکن مهر فرود آمد.»او تصریح کرد: «در فرانسه دولت در 7 درصد اقتصاد دخالت می کند، اما در چارچوب مسکن مهر ایرانی، 4 درصد تولید ناخالص ملی به سمت مسکن مهر رفت؛ و دولت در 80 درصد اقتصاد حضور دارد.» به گفته اطهاری، در فرانسه هزینه مسکن 1.74 تولید ناخالص داخلی و در آمریکا 1.7 است. اما در ایران 4 درصد تولید ناخالص داخلی به سمت مسکن مهر رفت که نتیجه ای برای اقتصاد و خانه دار شدن مردم نداشت؛ اما تبعات سنگینی بر جامعه وارد کرد.مسکن مهر و تبعات اجتماعی آن  اطهاری در مورد تبعات اجتماعی مسکن مهر گفت: «مسکن مهر به توسعه حاشیه نشینی انجامید.» او درباره مسکن مهر و تأثیر آن بر روند توسعه حاشیه نشینی می گوید: «مسلماً طرح مسکن مهر به تشدید حاشیه نشینی انجامیده، آن هم حاشیه نشینی سازمان یافته. با این سیستم مردم در تله های فقر گرفتار شدند.» او می گوید: «تله های فضایی فقر زمانی پدید می آید که انسان محیطی را می سازد و  در آن یک سری روابط اقتصادی- اجتماعی تکرار می شود. این می تواند در داخل شهر هم باشد و در حاشیه نباشد.»این اقتصاددان تأکید کرد: «با طرح مسکن مهر شهروندان کم درآمد به فضاهای ساخته شده رانده شد که در اقتصاد به آن شهروندزدایی از شهرها می گویند.»او درباره شهروندزدایی معتقد است: «برنامه هایی مثل مسکن مهر هیچ دردی از مردم دوا نکرد. حتی در محیطی که مسکن مهر ساخته شده سرمایه اجتماعی وجود ندارد؛ بیشتر کسانی که در این محله ها جمع شده اند، در چند صفت مشترک هستند، فقر، بیکاری و درآمد پایین.» او اشاره می کند: «از طرف دیگر، مردم به صورت اتفاقی در آنجا دورهم جمع شده اند و سرمایه اجتماعی در این طرح و این محله ها پایین است.» اطهاری گفت: «رشد 150 درصدی قیمت مسکن در سال پایانی فعالیت دولت دهم زمینه را برای حضور مردم در این مسکن افزایش داده است و در این شرایط جامعه رانتی از طرح مسکن مهر به نفع خود و به ضرر مردم بهره برد. این طرح برای خانه دار شدن مردم نبود، برای چاق شدن رانت جوها بود.»او به رکود بازار مسکن در این رابطه و رشد قیمت مسکن اشاره کرد و  افزود: «واقعیت این است که چنین موضوعی بازی رانت جویان است. یک نظام رانتی در شهرهای ما به دلیل نبود درآمد پایدار شهری حاکم شده است. این باعث شده مسکن از دسترس اکثریت جامعه خارج شود.» مسکن مهر،  مسکن اجتماعی نیستاطهاری مسکن مهر را با مسکن اجتماعی مقایسه می کند که در این دوره دولت یازدهم به دنبال اجرای آن بود، در مسکن اجتماعی به اقتضای زندگی شهری و سرمایه اجتماعی و حفظ این سرمایه توجه شده است.این کارشناس حوزه مسکن، توضیح داد: «از مدتی پیش که سخن از مسکن اجتماعی به میان آمد، آوازه ای درافتاد که مسکن اجتماعی نسخه پیشرفته مسکن مهر است.او تأکید کرد: «نکته اینجاست که چون مسکن مهر یکی از طرح های دولت است، مسئولیتش هم بر گرده دولت هاست و هیچ دولتی از آن رهایی ندارد، اما واقعیت این است که این طرح به هیچ عنوان نمی تواند در قالب مسکن اجتماعی مطرح شود. مسکن اجتماعی باید یک پایگاه اجتماعی برای آنهایی شود که درگیر فقر هستند؛ اما به روشنی دیده می شود که تنها 10 درصد از آنهایی که در سکونتگاه های غیررسمی زندگی می کردند، در طرح مسکن مهر ثبت نام کردند. بخش بزرگی از همان ها هم به سرعت انصراف دادند. با این اوصاف روشن است که مسکن مهر، به هیچ وجه، نماینده مسکن فقرا نبود و خود مسکن ساخت محله های جدید برای فقرا بود.»مسکن مهر،  محل آسیب های اجتماعی به گفته این کارشناس مسکن، واقعیت این است که بخش هایی از مسکن مهر که در شهرهای جدید ساخته شد، محلی برای آسیب های اجتماعی شد؛ آسیب هایی به مراتب شدیدتر از دیگر مساکن غیررسمی؛ چراکه در این مسکن های غیررسمی، حداقل نوعی سرمایه اجتماعی پیشینی وجود دارد، اما در مسکن های مهر به نوعی کلونی های جدیدی شکل گرفته است که آثاری بسیار مخرب برای جامعه دارد. این ها بسیار شتاب زده دورهم جمع شدند. مسکن مهر، خودش به تنهایی به حاشیه نشینی کمک کرد و شهرهایی بدون مراکز مناسب آموزشی و بهداشتی را شکل داد. در این مسکن های مهر، تله های فضایی فقر شکل گرفته و شکستن این تله ها غیرممکن به نظر می رسد. اطهاری در آخر تأکید کرد: «این طرح با تله فقر، محیط مسمومی برای مردم می سازد و آسیب های اجتماعی در آن بازتولید می شود. دولت و مجلس قبل، طرح مسکن مهر را طراحی و اجرا کرد و همه اصرارش برای اتمام این طرح ثروتی بود که قرار بود به پیمانکاران این طرح ها برسد. اما مردم از این طرح هیچ بهره ای نبردند و تأثیر آن در اقتصاد هم نمایان نشد جز رکود و بدبختی.