مرز بین المللی مهران بازگشایی شد؛ مرز مهران به دلیل افزایش نرخ تعرفه ها و اعتراض و اعتصاب ترخیص کاران تعطیل بود. تا اینکه با همکاری اتاق ایران، اتاق ایلام و استانداری ایلام این مرز به وضعیت قبلی بازگشت؛ اگرچه هنوز نرخ تعرفه ها، مدیریت دوگانه و قوانین دوگانه گمرکی-مرزی در این منطقه از مشکلات اصلی صادرکننده ها و ترخیص کاران است.
به گزارش پیام ساختمان، بعد از چند روز وقفه و تعطیلی، بار دیگر صادرات از مرز بین المللی مهران به کشور عراق آغاز شد. دهم خردادماه بود که اعلام شد، افزایش تعرفه های گمرکی بر روند صادرات در مرز بین المللی مهران، سبب شده تا کامیون ها چند روزی در مرز معطل بمانند. این وضعیت ادامه داشت تا تعطیلی مرز و اعتصاب ترخیص کاران. شعبان فروتن، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایلام در گفت وگو با پایگاه خبری اتاق ایران از وضعیت مرز مهران می گوید: «همه مشکلات مرز مهران به افزایش تعرفه ها باز می گردد.»
مشکلات مرز مهران از چه زمانی شروع شد؟
فروتن پاسخ می دهد: «حدود دو سال است که در مرز مهران، گمرک تشکیل شده است؛ مرزی که قبلاً قوانین بازارچه بر آن حاکم بود. اما با فعالیت گمرک، بازارچه مرزی به محل دیگری منتقل نشد و در مرز مهران صادرکننده ها با دو نوع قوانین و مقررات، یعنی قانون گمرک و قانون بازارچه ها روبرو هستند. ادامه اختلاف بازارچه و گمرک و افزایش تعرفه ها باعث شد که ترخیص کاران مرز دست به اعتراض بزنند و دست از کار بکشند.»
اختلاف نظر بر سر تعرفه ها
با ادامه مشکلات مرز مهران به عنوان یکی از مهمترین مرزهای زمینی کشور برای صادرات کالا به عراق، سلام امینی، نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی نسبت به وضعیت مرز هشدار داد. امینی می گوید: «یکسری مشکلات در بحث افزایش تعرفه های خدماتی در مرز مهران برای صادرات کالا وجود دارد، که موجب نارضایتی تجار و مابقی افراد فعال در مرز شده است. این مرز یکی از مهمترین کانون های صادرات کالا در کشور است؛ رونق صادرات در مرز مهران باید اولویت همه مسئولان باشد.»
از سوی دیگر حشمت الله عسگری، معاون استانداری ایلام درباره افزایش تعرفه ها می گوید: «تعرفه های تعیین شده مربوط به سال 94 است ولی به دلایلی تاکنون اجرایی نشده بود. تجار فعال در مرز مهران طی دو سال گذشته همواره با اعتراض های خود مانع اجرای مصوبه افزایش تعرفه ها می شدند ولی امسال به اجرای این تعرفه ها اصرار داریم.» او تصریح می کند: «تجار فعال باید به تعرفه های تعیین شده تمکین کنند و تا زمانی که به اعتراض به افزایش نرخ تعرفه ها ادامه دهند اجازه فعالیت در مرز مهران به آنها داده نخواهد شد.»
نبود مدیریت واحد، عامل کاهش صادرات در مرز مهران
یکی از مشکلات مرز مهران نبود مدیریت واحد بر این مرز است. فروتن، رئیس اتاق ایلام با اشاره به کاهش صادرات در مرز مهران می گوید: «مدیریت واحد در مرز مهران برای تعیین تکلیف فعالیت های صادراتی باید مشخص شود. یکی از مهم ترین عوامل روند کاهشی صادرات کالا در مرز مهران، نبود مدیریت واحد است به نحوی که هیچ کس در زمینه مشکلاتی که برای صادرات به وجود آمده، خود را پاسخگو نمی داند.»
فروتن می گوید: «مشکلاتی که در مرز مهران برای تجار و بازرگانان ایجادشده ناشی از افزایش نرخ تعرفه های صادراتی است که در حقیقت از قوانین دوگانه بین گمرک و همیاری شهرداری ها که وابسته با استانداری است نشات می گیرد؛ همین عامل باعث نارضایتی تجار از نحوه افزایش قیمت ها شده است.
او می گوید: «ما معتقدیم که هر آنچه شامل تعرفه از ورودی تا خروجی هر کامیون بار در سایر مرزهای رسمی کشور از تجار اخذ می شود از تجار ما نیز گرفته شود. با توجه به اینکه مهران دارای مرز بین المللی است، ضرورت دارد کلیه قوانین مربوط به مرزهای رسمی در آن پیاده شود و متولی اصلی مرز مشخص شود تا از دوگانگی بین بازارچه و گمرک جلوگیری شود.»
فروتن پیشنهاد می دهد: «باید یک بار برای همیشه کلیه کارهای مربوط به مرز مشخص و از هرگونه موازی کاری در امور صادراتی جلوگیری شود تا متولی اصلی در مرز، پاسخگوی واقعی مشکلات احتمالی باشد.»
فورتن معتقد است بازارچه باید به محل دیگری منتقل شود. به گفته او بازارچه شهابی بهتر است در منطقه چنگوله مهران راه اندازی شود.
تجار چه می گویند؟
فروتن به نقل از تجار می گوید: «تجار می خواهند تکلیف خود را در مرز مهران بدانند؛ مرز مهران بازارچه است یا گمرک؟ عوارض بازارچه و گمرک جداست. اگر این مرز گمرک است، پس ما کاری به بازارچه نداریم و اگر بازارچه است چرا از تجار مالیات می گیرند؟» به گفته او، تجار در تمام بازارچه ها از مالیات معاف هستند اما در مرز مهران، آن ها سالیانه مالیات می دهند.
صادرات دوباره از مرز مهران
بعد از یک هفته مرز مهران بازگشایی شد؛ به گفته فروتن، مشکل مرز با رایزنی اتاق ایلام، اتاق ایران، اتاق مشترک ایران و عراق و استانداری ایلام برطرف شده است. او می گوید: «ولی این راهکارها کوتاه مدت است و نمی تواند مشکلات پایه ای صادرکننده ها را برطرف کند. دولت باید برای حمایت از صادرکننده ها تعرفه را کمتر کند ولی این کاهش تعرفه خیلی جزئی بوده است.»
عسگری، معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری ایلام هم می گوید: «با تمکین تجار و ترخیص کاران از تعرفه های جدید، خدمات در مرز آغاز شده و با ابلاغ و اجرایی شدن این تعرفه ها، فعالیت صادراتی در این مرز به وال عادی بازگشته است.»
امیرعباس آذر، مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری ایلام هم گفته بود: «مرز بین المللی مهران یکی از بهترین مرزهای زمینی کشور از نظر امنیت و کوتاهی مسافت به مرکز عراق است.» آذر افزایش تعرفه ها را جزئی می داند اما معتقد است مشکلات اخیر به خاطر تبانی ترخیص کاران بوده که به خاطر منفعت مالی خود از اجرای تعرفه های قانونی سرباز می زدند.
تعرفه چقدر است؟
فروتن درباره میزان تعرفه ها می گوید: «تعرفه برای هر تریلی بین 200 هزار تومان تا 370 هزار تومان است. باتوجه به وضعیت صادرات غیرنفتی واقعی، این میزان تعرفه برای صادرات و تولید مضر است.» به گفته فروتن، اگرچه این تعرفه را ترخیص کاران می پردازند ولی ضرر مستقیمان به تولیدکننده ها و حدود 500 کارگر ایرانی است که در مرز کار می کنند.
او معتقد است: «تاجران به این وضعیت خوشبین نیستند. در واقع در چارچوب مذاکرات اخیر، نرخ تعرفه کم نشده بلکه فعالان مرز مهران به دلیل منفعت کلان کشور، بار دیگر فعالیت خود را شروع کرده اند ولی ادامه این وضعیت به نفع اقتصاد کشور نیست. باید بازارچه را به منطقه چنگوله منتقل کنند و مدیریت واحدی بر مرز حاکم شود.»
او ادامه می دهد: «مرز مهران یکی از مهمترین مرزهای ایران با عراق است؛ مرزی که به لحاظ امنیت و امکانات و مسافت مرزی مهم و استراتژیک است. باید قوانین در این حوزه به صورت فصلی و سلیقه ای تغییر نکند.»
به گفته فروتن، نرخ تعرفه ها و قوانین دوگانه گمرک و بازارچه در منطقه از مهمترین مشکلات مرز مهران است؛ اگرچه موانع و مشکلات دیگری هم وجود دارد که در جای خود خیلی به نفع صادرات غیرنفتی نیست.
مشکلات دیگر کدام است؟
او درباره مشکلات دیگر در مرزها می گوید: «بخشی از مشکلات به طرف عراقی باز می گردد؛ آن ها قانون خاصی ندارند اما باید بتوانیم به راهکار منسجمی برسیم.» فروتن درباره مشکلات صادرات کالای ایرانی به عراق می گوید: «اولین مسئله این است که طرف عراقی استراتژی مناسب و منسجمی ندارد؛ قوانین آن ها به صورت فصلی تغییر می کند. در یک فصل ورود کالا به آنجا آزاد است و در فصل دیگر محدودیت وجود دارد.»
او به تعرفه های گمرکی اشاره می کند: «این تعرفه ها بسیار زیاد است؛ باید تعرفه دو طرف کم شود. پیشنهاد ما برای افزایش سهم عراق در بازار ایران این است که تعرفه واردات کالاهای عراقی به ایران را کاهش دهیم و برعکس باید آن طرف هم این قانون اعمال شود و تعرفه صادرات کالای ایرانی به عراق هم کاهش یابد؛ از این طریق روابط دوطرفه با سود متقابل تقویت می شود.»
فروتن می گوید: «ایران با بسیاری از کشورها تبادلات تجاری دارد، اما برای صادرات به عراق تجار ایرانی مجبورند که تأییدیه کالای خود را از سفارت عراق در تهران دریافت کنند، درحالی که این فرآیند در مورد هیچ یک از کشورهای طرف تجاری ایران انجام نمی شود.»