بتن بهتر است یا فولاد؟

گروه ساخت و ساز: همانطور که در شماره گذشته نشریه وعده داده بودیم که انواع روشهای ساخت و ساز را مورد بررسی قرار خواهیم داد، در این شماره به بررسی و مقایسه اسکلت بتنی و فولادی میپردازیم. از آنجا که ذکر انواع سازه های فولادی و قیاس آنها با اسکلت بتن مسلح از حوصله مخاطب و صفحات نشریه خارج بود، تصمیم گرفتیم برای شروع کار، سازه های فولادی و بتنی سنتی که در ساخت و سازهای شهری بیش از سایر سازهها مورد استفاده قرار میگیرند، را مورد بررسی قرار دهیم. سرعت اجرای فولاد بالاتر است
رامتین رضوانی، مدیرعامل شرکت ista، تولید کننده و مجری سقفهای فلزی و بتنی، در پاسخ به این سوال که سرعت اجرای اسکلت فلزی سنتی بیشتر است یا فولادی، به خبرنگار ما گفت: اگر سرعت انجام کارها مورد نظر مالک ساختمان باشد، سازه های فلزی– به ویژه در ساختمانهای با متراژ و طبقات بیشتر- با سرعت بهتری نسبت به اسکلت بتنی اجرا میشود. البته در کشور ما "زمان" در پروژه ها چندان مورد توجه قرار نمیگیرد و طول کشیدن کار هم ممکن است– در اثر افزایش نرخ تورم– به نفع سازنده یا مالک باشد.

بتن ارزانتر از فولاد

وی افزود: در بحث قیمت هم میتوانم بگویم که هزینه اسکلت بتنی برای ساخت حدود 20 تا 30 درصد ارزانتر از اسکلت فولادی است اما همانطور که اشاره کردم، نیازمند زمان بیشتری برای ساخت هستیم. فولاد قابل اطمینانتر است این پیمانکار در رابطه با کیفیت این دو سازه گفت: اسکلت بتنی نیازمند نظارت بیشتری است و بالعکس اسکلت فولادی به نظارت کمتری نیاز دارد چرا که فولاد در کارخانه تولید میشود، خواص مشخصی دارد، معمولا کنترل شده تر است و فقط بحث کنترل اتصالات و جوشها در پروژه مطرح است اما درسازه های اسکلت بتنی، قسمت اعظم کار یعنی ساخت بتن در کارگاه اتفاق میافتد. در ساخت بتن هم هیچ وقت برای سازنده به صرفه نیست که برای کل ساختمان بتن آماده تهیه کند و از بتن دستی استفاده میشود، به همین خاطر نیازمند یک نظارت پیوسته است چرا که یک جا به جایی در درجه اختلاط میتواند میزان کیفیت را بسیار کاهش دهد، مضاف بر اینکه در اسکلت فولادی میتوان یک آزمایش کششی گذاشت و یک روزه جواب را دریافت کرد اما در تست بتن حداقل به 28 روز زمان نیاز دارید. به همین خاطر در کشور ما اسکلت فولادی قابل اطمینان تر است.

بتن دیرتر میسوزد

رضوانی در رابطه با بحث حریق گفت: در این مبحث بتن بهتر از فولاد عمل میکند چرا که آهن زودتر ذوب شده و دچار خمش میشود، هر چند اسکلت بتنی هم در صورتی که نکات ایمنی در آن رعایت نشود، طعمه حریق میشود. وی که استاد دانشگاه هم هست به نقل سخن یکی از اساتید پرداخت و گفت: «اگر دکتری مرتکب اشتباه شود، یک نفر را میکشد اما وقتی که یک مجری مرتکب اشتباه شود چندین و شاید هزاران نفر از بین میرود.»

پیش ساختگی علت سرعت اجرای فولاد

روح ا… رمضان، رئیس هیئت مدیره شرکت صنایع فلزی رمضانی که در زمینه ساخت و اجرای سازههای فلزی فعالیت دارد، در رابطه با سرعت اجرای اسکلتهای فلزی و بتنی به خبرنگار ما گفت: قطعا اسکلت فلزی از سرعت بیشتری برخوردار است چرا که فلز در کارخانه آماده شده و تنها در محل اجرا نیاز به نصب دارد، در حالی که بتن در محل پروژه ساخته میشود. در کشور ما تکنولوژی پیشرفتهای نداریم که از قطعات بتنی پیش ساخته برای ساختمانهای کوتاه مرتبه استفاده کنیم در صورتی که در کشورهای توسعه یافته برای این ساختمانها– نه ساختمانهای بلندمرتبه- از بتنهای پیش ساخته استفاده میشود که سرعتی معادل اسکلت فلزی و یا سریعتر داشته باشد.

آزمایشهای فولاد واقعیتر است

وی در رابطه با کیفیت این دو سازه گفت: ما در زمینه بتن متخصصان کمی داریم و این تعداد اندک نیز جذب شرکتهای سدسازی میشوند و یا اسکله های دریایی انجام میدهند و کمتر تخصص خودشان را در بحث مسکن نشان میدهند چرا که صرفه اقتصادی کمتری برای آنها دارد. مثلا در کشور ما دمای خود بتن و دمای هوایی که ساخت اسکلت در آن صورت میگیرد مغفول مانده است اما اسکلت فولادی به دلیل اینکه سالهاست در کشورما انجام میشود، وضعیت بهتری دارد. از طرفی تستهایی که در رابطه با فولاد میگیرند، خیلی واقعیتر است و حتی غیرمتخصصان هم میتوانند درصدهای نشان داده شده توسط دستگاه را ببینند اما در آزمایش بتن نمونه بتن ریخته شده را به آزمایشگاه تحویل میدهند و معلوم نیست که آیا این مشت نمونه خروار است یا خیر. البته بحث اتصالات و جوشکاریها در سازههای فلزی هم بسیار حائز اهمیت است و چنانچه مورد توجه واقع نشود، میتواند مشکل ساز باشد.

فولاد انعطاف پذیرتر از بتن

رمضان در رابطه با قیمت این دو سازه گفت: با توجه به اختلاف قیمت ورق و میلگرد در اثر عدم افزایش قیمت ورق و شیب تند کاهش قیمت میلگرد، اسکلت بتنی ارزانتر تمام میشود. وی در رابطه با انعطاف پذیری این سازه گفت: انعطاف پذیری بتن خیلی کمتر از فولاد است، بنابراین طرح پذیرتر است و از طرفی فلز این قابلیت را دارد که روی بتن قرار گیرد اما بتن را نمیتوان بر روی اسکلت فلزی قرار داد. بتن 5/1 برابر آهن وزن دارد این فعال ساختمانی در مورد وزن این سازه ها گفت: هر مترمربع فولاد تقریبا حدود 100 کیلوگرم وزن دارد اما وزن هر مترمربع بتن به حدود 150 کیلوگرم میرسد و سنگینتر است. از طرفی فولاد راحتتر قابل بازیافت است اما به دلیل اینکه جداسازی آماتور هزینه بردار و زمان بر است، شاید تفکیک میلگرد از بتن فقط برای ذوب کردن میلگرد باشد و بتن آن قابل بازیافت نیست.

فولاد هدررفت سرمایه ملی

وی در پایان گفت: اگر در بعد کلان و از منظر ملی به این دو اسکلت نگاه کنیم، به طور حتم استفاده از فولاد هدر رفت سرمایه های ملی است چرا که میتوان از آن در صنایع دیگر مانند؛ کشتی سازی و اتومبیل سازی استفاده کرد در نتیجه اسکلت بتنی به صرفه تر است.