پلی اتلین

گروه تأسیسات: خواص و مشخصات پلی اتیلن و کاربردهای گوناگون آن باعث شده در مدت کوتاهی که از عمر آن می گذرد پیشرفت چشمگیری در تولید کاربری در صنایع مختلف داشته باشد. در پنجاه سال گذشته لوله ها و اتصالات پلی اتیلن جایگزین مناسبی برای لوله های فلزی، چدنی و PVC بوده و در اکثر موارد به عنوان جایگزین این قبیل لوله ها خود را مطرح کرده است. استحکام و دوام و روش نصب آسان لوله پلی اتیلن و اتصالات پلی اتیلن در این تصمیم گیری بسیار موثر بوده است.
در ادامه سلسله گزارش های نشریه پیام ساختمان تحت عنوان "کالای برتر"، مشخصات انواع لوله های پلی اتیلن را بررسی می کنیم. لازم به ذکر است: مطالب عنوان شده اظهارات فعالان تولید و توزیع این محصول بوده و نظر نشریه پیام ساختمان نیست؛ ضمن اینکه از اظهارنظر مخاطبان و منتقدان استقبال خواهیم کرد.

پلی اتیلن چیست؟

پلی اتیلن ماده ای از خانواده رزین هاست که از طریق پلیمریزاسیون گاز اتیلن (C2H4) به دست می آید. یک مولکول پلی اتیلن زنجیر بلندی از اتم های کربن است که به هر اتم کربن دو اتم هیدروژن چسبیده است . گاهی اوقات به جای اتم های هیدروژن در مولکول پلی اتیلن، یک زنجیر بلند از اتیلن به اتم های کربن متصل می شود که به آنها پلی اتیلن شاخه ای یا پلی اتیلن سبک می گویند؛ چون چگالی آن به علت اشغال حجم بیشتر، کاهش یافته است. در این نوع پلی اتیلن مولکول های اتیلن به شکل تصادفی به یکدیگر متصل می شوند و ریخت و شکل بسیار نامنظمی را ایجاد می کنند.

انواع لوله پلی اتیلن

فرهاد تقی زاده از شرکت آبراهه انواع پلی اتیلن را چنین تقسیم بندی می کند: نوع اول پلی اتیلن سبک خطی است که با داشتن چگالی، مقاومت حرارتی پایین و قابلیت انعطاف خوب آن را برای کاربردهای کشاورزی مناسب کرده است. نوع دیگر که به پلی اتیلن سبک معروف است چگالی متوسطی دارد و اندکی سخت تر از نوع اول است، در دمای بالا مقاومتشان بیشتر بوده و قابلیت انبساط بهتری دارند. نوع سوم که پلی اتیلن سخت یا سنگین است از انواع قبلی چگالی بیشتری دارند و برترین خواص فیزیکی از نظر مقاومت، قابلیت انبساط، درجه سختی، ضریب زبری را دارا هستند و از این رو کاربرد وسیعی در آب رسانی و گاز رسانی دارند.
تقی زاده می گوید: لوله های پلی اتیلن سخت نسبت به لوله فولادی مزایای بسیاری دارد. این لوله ها به نسبت ارزان تر هستند، به دلیل سبکی حمل ونقل ساده تری دارند، برعکس لوله های فلزی زنگ نمی زنند، به دلیل صیقل بودن جداره داخلی حداقل ته نشست را دارند. وی ادامه داد: در دماهای زیر صفر درجه قابل انعطاف خود را حفظ می کنند و بر اثر فشار ترک بر نمی دارند. عایق حرارتی بوده و به سادگی نیز نصب می شوند و نیازی به دستگاه های بزرگ اتصال و جوشکاری ندارند.

کاربردها

در گذشته در فعالیت های ساختمانی و به جای لوله هایی که امروز پلیمرها جای آن را گرفته اند از فلز استفاده می شد، اما مشکلاتی همچون حمل ونقل، خوردگی و کمبود منابع فلزات بحثی به نام پلیمرها آغاز شد. امروزه تمام خطوط لوله ای گاز رسانی به روستاها و شهرهای کشور از جنس پلی اتیلن است کاربردهای متفاوتی برای پلی اتیلن تعریف شده و در پروژه های آتش نشانی، آب رسانی، گاز رسانی، فاضلاب، زهکشی و انتقال آب دریا از آن استفاده می شود.
تقی زاده از شرکتz می گوید: در این میان پلی اتیلن سنگین بسته به نوع و گرید آن کاربردهای مختلفی دارد ولی بیشترین کاربرد پلی اتیلن سنگین در ایران برای تولید محصولات پلاستیکی ، تزریقی است که با روش قالب گیری تحت فشار تولید می شوند و در حدود 27 درصد از کل میزان مصرف این ماده را تشکیل می دهد. حدود 11 درصد از کل مصرف پلی اتیلن سنگین صرف ساخت لوله می شود و تولید فیلم و ورق یکی دیگر از کاربردهای پلی اتیلن سنگین است و تقریباً 20 درصد از کل مصرف را تشکیل داده و یکی از کاربردهای مشترک انواع پلی اتیلن ها به حساب می آید.
جواد منصوری، یکی دیگر از فعالان بازار به کاتالوگ محصولات پلی اتیلن، پلیکا و پلی پروپیلن اشاره کرده و می گوید: این محصولات در شبکه های آب رسانی، شبکه های فاضلاب خانگی و صنعتی، کاربردهای ساختمانی مانند تهویه هوا و به عنوان پوششی برای لوله های فلزی مورد استفاده قرار می گیرند.
منصوری ادامه داد: کاربرد اصلی پلی اتیلن در شبکه زهکشی و شبکه های آبیاری قطره ای و بارانی است ولی به دلیل نبود استاندارد و قدیمی و غیرحرفه ای بودن ساختمان سازی در ایران این ماده در کارهای ساختمانی نیز استفاده می شود.
وی می افزاید: قبل از این از پی.وی.سی و چدن در ساختمان استفاده می شد که پی.وی.سی به دلیل مقاومت مکانیکی پایین و چدن به دلیل وزن بالا و سختی در نصب، انتقال سرب و آثار زیست محیطی کنار رفتند و امروزه از پلی اتیلن استفاده می شود. البته محصولات دیگر مانند پلی پروپیلن ها استاندارد استفاده در ساختمان را دارند ولی به دلیل قیمت بالاتر کمتر استفاده می شوند. مثلاً محصول پوش فیت که به صورت پیچی و یا قلاب شدن به همدیگر وصل می شوند، کار با آن ساده است و کیفیت بالایی دارد. ضمن اینکه خود اطفا هستند و آتش را به طبقات دیگر انتقال نمی دهند.

اصفهان مرکز تولید پلیمرها

مسعود عرب زاده، مدیرعامل شرکت اصفهان بسپار مسعود با اشاره به جایگاه شهر اصفهان در تولید انواع پلیمرها و همچنین پلی اتیلن می گوید: بیشترین تولیدکنندگان در اصفهان قرار دارند تا آنجایی که تعاونی تولیدکنندگان در این شهر فعال است.
وی می افزاید: در مورد لوله های پلیمری و موارد استفاده از آن سه پارامتر مهم است که تعیین می کند ما از چه لوله ای با چه موادی استفاده می کنیم. اول درجه حرارت آب یا ماده ای که می خواهیم انتقال دهیم، دوم فشاری که لوله باید تحمل کند و سوم طول مدت مورد انتظار برای کارکرد آن چقدر می تواند باشد.
عرب زاده تصریح می کند: پلی اتیلن ها برای مصارف تا دمای 40 درجه سانتی گراد هستند و در دماهای بین 40 تا 70 درجه از پلی پروپیلن و پی.آر.تی و در دماهای بالاتر از 70 از پیکس استفاده می شود که همان پلی اتیلنی است که مولکول هایش به هم گره خورده اند. اما برای مصارف غیر ساختمانی و کشاورزی از پلی اتیلنی استفاده می شود که دارای مقاومت تا 40 درجه سانتی گراد است.
عرب زاده به کیفیت خوب محصولات ساخت داخل اشاره می کند و می گوید: مواد اولیه کارخانه های پلیمر را پتروشیمی های اراک و ماهشهر تولید می کنند. برای آن دو نوع ماده اولیه داریم؛ نوع اول خودرنگ هستند که به رنگ مشکی بوده و در مقابل آفتاب مقاوم هستند. در نوع دوم رنگ را به مواد اولیه اضافه می کنند که کیفیت آن پایین تر است و وقتی آن را زیر میکروسکوپ الکترونی قرار می دهند رگه های سفیدی داخلش می افتد و از همان رنگ سفید شروع به پوسیدگی می کند.
عرب زاده می گوید تولیدات پلی اتیلن در سه شکل کار می شوند: یک نوع به صورت نوار است که برای محصولات سیفی استفاده می شود، نوع دیگر به صورت لوله ای است که آبیاری قطره ای با آن انجام می گیرد و در باغات کاربرد دارد و نمونه دیگری لوله هایی است که برای آبیاری بارانی استفاده می شود.
وی ادامه داد: برای محصولات پلیمری از جمله پلی اتیلن ما استاندارد اجباری داریم ولی همان گونه که قبلاً گفتم کارگاه های زیر پله ای چیزی نیست که به سادگی بتوان با آن مقابله کرد. الآن کارگاه هایی هستند که مواد آسیابی را جمع می کنند در دستگاه می ریزند و رنگ مشکی به آن می زنند و تولیداتشان به صورت دانه های پلیمر پلی اتیلن است. این دانه ها با نصف قیمت مواد نو فروخته می شوند، عده ای از تولیدکنندگان نیز آنها را می خرند و دست به تولید می زنند.

قیمت ها

عرب زاده در مورد قیمت پلی اتیلن می گوید: هر ساله وزارت جهاد کشاورزی قراردادی با تعاونی پلی اتیلن می بندد و کشاورزانی که می خواهند خرید کنند باید بر اساس این نرخ مصوب خریداری کنند و تنها در این صورت است که بانک کشاورزی به آنها وام می دهند تا سیستم های آبیاری خود را تبدیل به قطره ای و بارانی کنند.