چشم انداز سرمایه گذاری خارجی

گروه بازار ساختمان: اگر کشوری مانند چین توانسته به قدرتی بزرگ تبدیل شود، مدیون سرمایه های کلانی است که از طریق مؤسسات خارجی یا نیروی کار شاغل در خارج به اقتصاد چین منتقل شده است. اهمیت دیگر این فعالیت نیز این است که سرمایه گذاری خارجی در بیشتر موارد به ایجاد بازار مصرف خارجی نیز میانجامد زیرا شرکت سرمایه گذاری کننده اقدام به فروش محصولات تولید شده در بازارهایی که با آن آشنا است، میکند. بخشی از سرمایه گذاریهای انجام شده در زمینه های ساختمانی است و نشان میدهد که پتانسیل های بالای ایران در این بخش برای سرمایه گذاران شناسایی شده است؛ صنعتی که قابلیت بالایی برای سرمایه گذاری و تولید بیشتر دارد. اتاق های بازرگانی کشورهای اسلامی، دی 8، اکو و گروه سه جانبه اجلاسی در استانبول ترکیه داشتند تا مبادلات اقتصادی فی مابین را گسترش دهند که از ایران نیز هیئتی در آن اجلاس شرکت کرد. همه این موارد موجب شد تا در زمینه سرمایه گذاری خارجی با حسین سلیمی رئیس انجمن سرمایه گذاریهای مشترک ایرانی و خارجی، عضو شورای عالی بورس، عضو اتاق ایران، نایب رئیس اتاق ایران و افغانستان، نایب رئیس کنفدراسیون صنایع و عضو انجمن مدیران صنایع به گفتگو بنشینیم که آن را میخوانید: پیام ساختمان:چشم انداز سرمایه گذاری خارجی در ایران را چگونه میبینید؟ در سال 2011 ایران در میان 20 کشور منطقه خاورمیانه رتبه چهارم را در جذب سرمایه گذاری خارجی به دست آورد و در این سال میزان جذب سرمایه های خارجی ایران بیش از 3.4 میلیارد دلار در قالب 80 پروژه سرمایه گذاری شده است که اگر چه نباید به آن قناعت کرد اما با وجود انبوه مشکلات هنوز جذب سرمایه گذاری خارجی در کشور متوقف نشده و ماهی دو بار در وزارت دارایی جلسه برگزار و مجوز سرمایه گذاری جدید صادر میشود. میزان صادرات غیر نفتی ایران 24 میلیارد دلار است که اگر این رقم را با میزان صادرات ترکیه که بیش از 150 میلیارد دلار است مقایسه کنیم ،خواهیم دید باید کار زیادی انجام داد که سرمایه گذاری خارجی در همه انواع آن میتواند کمک خوبی باشد. برای مثال چند شرکت ترکیه در زمینه مسکن مهر در پرند و اخیراً در پردیس فعالیت میکنند. چند ماه قبل هم یک شرکت ترکیه ای در زمینه تولید مصالح ساختمانی و چند شرکت نیز در زمینه پروفیل در و پنجره UPVC در قزوین و نیز امیرآباد سرمایه گذاری کرده اند که این را باید به شرکتی که چند سال است در زمینه گچ و فراوری روز آن در سمنان فعالیت میکند، افزود. یک سرمایه گذار عرب نیز در حال ساخت کارخانه سیمانی در ایران است. همچنین یک شرکت ترکیه ای پتروشیمی رازی را کاملاً خریداری کرده تا محصولات آن را در بازار داخلی خود مصرف کند و یک شرکت از افریقای جنوبی نیز اقدام به خرید نیمی از یک شرکت پتروشیمی کرده است. بنابراین زمینه های جذب سرمایه گذاری خارجی با وجود مشکلاتی که برای آنها ایجاد شده همچنان دیده میشود. البته برای جذب سرمایه، سرمایه گذاریهای دائمی منظور است نه آن بخش فاینانس که مثلاً کشوری ماشین آلات کارخانه را تامین کند و به جای آن تا 5 سال محصولات همان کارخانه را دریافت میکنند که این موارد بسیار بیشتر از آن آماری است که گفته شد. پیام ساختمان: خاطرم هست در نمایشگاه صنعت ساختمان شرکتی از ترکیه، گچی را که در ایران تولید میشد با عنوان «ساخت ترکیه» عرضه میکرد، درحالیکه زمین، مواد اولیه و نیروی کار آن همه ایرانیاند. آیا نتیجه همه سرمایه گذاریها چنین است؟ خیر، اما منعی هم ندارد که کالا به مارکی که کشور خریدار تمایل دارد مزین شود چرا که این حق برای خریدار محفوظ است. پیام ساختمان: یکی از کارشناسان گفته است بهترین راه برای انجام خدمات فنی و مهندسی استفاده از ثبت شرکت در کشور های ثالث است که میتواند محدودیت های بانکی را بر طرف کند. آیا کشورهای واسط نمیتوانند به انتقال سرمایه ها کمک کنند؟ ثبت شرکت در جزیره های کوچکی مانند «ویرجین آیلند» که جمعیت آنها به چند هزار نفر هم نمیرسد راهکاری قابل استفاده است و چند شرکت از این طریق برای سرمایه گذاری اقدام کرده اند اما نمیتوان کشور اصلی آنها را یافت چرا که نیازی به مشخص بودن آن نیست و از این جزیره های کوچک زیاد داریم. پیام ساختمان: آیا میتوان از بانک های مشترک مانند ایران و ونزوئلا یا اکو برای سرمایه گذاری در بخش تولید داخلی یا صدور خدمات مهندسی استفاده کرد؟ اگر روابط بهبود یابد میتوان تجربه بانک مشترک با ونزوئلا را تکرار کرد. در حال حاضر بانک توسعه اسلامی هم برای توسعه تجارت و هم برای صدور خدمات فنی و مهندسی با محوریت سرمایه گذاری در پروژه های عمرانی آماده همکاری است. اما در مورد بانک اکو باید اشاره کنم؛ سرمایه این بانک کم و در حد 300 میلیون دلار است که مبلغ چندانی نیست. اتفاقاً در جلسه ای که با آقای قزاقی مدیر عامل ایرانی بانک اکو در ترکیه داشتیم، وی گفت در حال حاضر کشورهای اکو به ویژه افغانستان ابراز تمایل کرده اند سرمایه بانک اکو را تا یک میلیارد دلار افزایش دهند. برای ما بسیار مهم است که بتوانیم مبادلات اقتصادی ایران و افغانستان تسهیل شود چرا که همسایه ماست. پیام ساختمان: آیا نمیتوان از همین بانک اکو برای دور زدن تحریم ها و انتقال پول استفاده کرد؟ متأسفانه بانک اکو تجاری نیست و گشایش اعتبار نمیکند بلکه پروژه ای عمل میکند که در این زمینه نیز ترکیه خوب عمل کرده است. بانک توسعه اسلامی نیز به دولت ها وام میدهد که در مواردی مانند فاضلاب تهران و اصفهان دولت ایران از این وام استفاده کرده است اما زیر مجموعه های بانک توسعه اسلامی «ICD» آمادگی خوبی برای اعطای تسهیلات برای سرمایه گذاری دارد مشروط بر آنکه دو طرف معامله کشور اسلامی باشند. ایران در کشوری اسلامی به ساخت و ساز اقدام کند. البته بانک سؤالات بسیاری را در موارد مختلف مطرح میکند تا بازده آن مشخص شود و زیان ده نبودن آن اثبات گردد. برای مثال اگر افغانستان نیاز به کارخانه مثلاً فولاد داشته باشد دولت افغانستان میتواند برای ساخت کارخانه ای تقاضای وام کند تا مثلاً شرکتی از ایران با آن تامین مالی برای آن دولت اقدام به ساخت کارخانه نماید. از نظر تجاری اگر ما کالایی را از کشوری اسلامی بخریم به جای آنکه ما پول را به آنها بدهیم بانک هزینه ها را به فروشنده میپردازد اما طرفین باید کشور اسلامی باشند. پیام ساختمان: نمیتوان روی کمک کشور های اسلامی مانند ترکیه، عربستان یا مصر برای تامین مالی جهت صدور خدمات مهندسی ایران به دیگران حساب کرد چرا که این کشورها رقیب هم محسوب میشوند. آیا غیر از این است؟ البته اساس تجارت همین رقابت است اما برای ارائه تسهیلات نیز مشکلاتی وجود دارد و آن هم اینکه هر اقدامی قرار است انجام شود هر کشور صاحب نفوذی تلاش میکند کشور خود را بهره مند کند. از این رو در اجلاس های اخیر در استانبول ترکیه قرار شد از میان سه کشور بزرگ از نظر جمعیت، اقتصاد و صنعتی سه کشور ترکیه، ایران و مصر کمیته ای سه جانبه تشکیل دهند تا هر پروژه ای سه شعبه داشته باشد و همه از منافع بهره مند شوند. پیام ساختمان: آیا ایرانیها هم در زمینه های ساختمانی در خارج از مرزها اقدام به سرمایه گذاری کرده اند؟ به دلیل مشکلات موجود و نیز نیازی که در داخل وجود دارد چندان رغبتی به سرمایه گذاری در خارج نیست اما در زمینه سرمایه گذاری خارجی ایرانیها یک کارخانه سیمان در هرات افغانستان در حال ساخت دارند و ساخت مسکن در کشورهایی مانند ونزوئلا و افریقای جنوبی در دست اجرا است و چند پروژه ساخت کارخانه های مصالح ساختمانی مانند سیمان و کاشی و سرامیک در عراق در حال اجراست که البته این جدای از ساخت مسکن در این کشور همسایه است.