معماری ما پشت پرده ندارد

گروه معماری و دکوراسیون: همه میدانیم که در گذشته معماری خانه ها و بناهای بزرگ و کوچک، براساس ساختار و اصول مشخص و انسان محور ساخته میشد. معماران همواره به ظاهر و باطن خانه ها با نگاهی انسانی، زیباییشناسانه و کاربردی نگاه میکردند. حفظ امنیت جانی و روانی و دسترسی راحت به همه فضاهای خانه از شاخصه های باطن بود و ظاهر هم علاوه بر توجه به زیبایی، کاربرد هایی به نفع صاحبخانه داشت. طی چند سال اخیر با گرانی خانه ها و تبدیل آنها به آپارتمان های کوچک و جمع و جور، اهمیت معماری داخلی دوچندان شده است چراکه لازم است از کمترین فضای ممکن بهترین استفاده را بکنیم تا کوچکی فضا آزاردهنده و عصبیکننده نباشدکه البته هست . به عقیده بسیاری از معماران میتوان فضا های کنونی را نیز سازماندهی کرد و به اصل و جوهره معماری ایرانی رسید. با گزارشی پیرامون این موضوع با ما باشید: محمد رضا حائری ، معمار و شهر ساز: جامعه متقاضی معماری نیست چرا در معماری معاصر، برخلاف معماری گذشته، سازماندهی آگاهانه فضا رخ نمیدهد؟ معماری از سال 1340 به سمت و جهتی میرود که ما از آن با عنوان «ساختن بدون معماری» یاد میکنیم. تا سال 1300 چنین چیزی وجود نداشته است ؛ از 1300 تا 1340 آرام آرام نشو و نما میکند و از 1340 به بعد، ساختن بدون معماری بر تمامی ساخت و سازهای کشور حاکم میشود. اتفاقی که یک روند اجتماعی است، یعنی، همه میخواهند «بسازند» و دغدغه کسی «معماری» یا همان سازماندهی آگاهانه فضا نیست. در اینجا فقط «رویش هندسی سیمان و سنگ» و «سر هم کردن مصالح» مطرح است زیرا آگاهی اجتماعی رخ نداده و معماری بخشی از همین آگاهی است. از دهه 40 به بعد، درک عمومی آنقدر افت کرده که دیگر جامعه متقاضی معماری نیست. آیا فرایند و پدیده شهری شدن و تراکم های فوق العاده شهری مانعی بر سر راه معماری با هویت نیست؟ نه، اصلاً. اینگونه نگاه کردن، جهالت است. مثلاً در چین، در پکن، یک مجتمع هفتصد واحدی آپارتمانی ساخته شده است با جمعیت حدود 3000 نفر، یعنی یک محله مستقل از نظر خرید، فروش، دسترسی، صرفه جو در انرژی با همه امکانات و جالب تراینکه کاملاً از اصول معماری باستانی چین(فنگ شویی) استفاده کرده اند. ما هم میتوانیم چنین کاری را در ایران انجام دهیم و این امر با تراکم و کلانشهرها مغایرتی ندارد. ما در این سی سال در مورد هویت، فقط حرف زدیم در حالی که برای هویت معماری میتوانیم برنامه داشته باشیم، ولی چنین همتی وجود ندارد. دکتر حسن بنیانیان، رئیس پیشین حوزه هنری: معماری باید به گذشته متصل باشد در حال حاضر چگونه میتوان معماری اصیل ایرانی اسلامی را در جامعه گسترش داد؟ ما یک فعالیت ساختمان سازی داریم که از یک مرکزیت فکری هدایت میشود و تکرارش خیلی زیاد است . این ساختمان های مدارس است که میتواند در بازگرداندن معماری اصیل ایرانی اسلامی، نقش کلیدی بازی کند. البته این بحث شامل دانشگاه ها و بیمارستان ها هم میشود اما مدارس، نقش تعیین کننده ای از چند زاویه دارند: یکی اینکه دانش آموز در مقطع دبستان، راهنمایی، دبیرستان از همه نماد ها و پدیده های پیرامون او مانند؛ لباس پوشیدن معلم و طرز حرف زدن معلم ، شکل آرایش مبلمان داخل کلاس ، معماری داخل مدارس ، نمای مدارس و سر در مدارس، فوق العاده تأثیر پذیر است . خیلی از اینها را هم نمیتوان با زبان بیان کرد، دانش آموزان وقتی نسبت به یک پدیده احساس خوشی پیدا میکنند، ممکن است در سن 40 سالگی که میخواهد خانه بسازد ناخودآگاه به معمار سفارش میدهد که من میخواهم پنجره ها این شکلی باشد اگر بپرسید چرا؟ نمیداند چرا؟ نکته بعدی اینکه، وقتی شما در محیطی که نماد های ایرانی اسلامی وجود دارد حضور پیدا میکنید چه معلم چه شاگرد، اگر در مورد الگو های رفتاری غربی در آنجا بحث کردید، حس میکنید که این حرف ها مناسب این محیط نیست، چون شما وقتی درحرم امام رضا (ع) یا شبستان مسجد نشستی، نمیتوانی راجع به یک فیلم اروپایی صحبت کنید. فلسفه تعلیم و تربیت میگوید؛ یکی از کارکرد های نظام تعلیم و تربیت، انتقال بخش های سازنده و مثبت تاریخ یک کشور به نسل بعدی است که انقطاع نسلی پیش نیاید، حتماً مستلزم این است که معماری هم اتصال به گذشته داشته باشد. غلامحسین معماریان استادانشگاه علم وصنعت تهران: باید با ساختمان های کوتاه خداحافظی کرد آیا میتوانیم بحران به هم ریختگی معماری را پشت سر بگذاریم؟ برای پاسخ به این سؤال باید مثالی را بیان کنم ؛ اگربنای تئاتر شهر در پارک دانشجو را که بنایی است زیبا و مورد استقبال ومیل شهروندان، به عنوان یک اثر معماری قابل قبول بشناسیم، باید این اثر را به بهترین صورت نگهداری واستفاده مفید از آن داشته باشیم. ولی اکنون اگر به این بنا سری بزنید،میبینید در کنار تئاتر شهر مسجدی را میسازند که اصلاً با بافت معماری بنای تئاتر شهر همخوانی ندارد در صورتی که میتوانست فضای مقدس مسجد با معماری نزدیک به بنای تئاتر شهر مورد استقبال بیشتر همگان قرار گیرداینگونه مثال ها که در شهر ما کم نیستند، در نگاه من معمار، یعنی هرج ومرج که روز به روز بر تعداد آنها اضافه میشود. هرچند مسئولان بارها به حضور معماری ایرانی –اسلامی در بافت شهری تأکید کرده اند ولی با این هرج ومرج به واقع نمیتوان به دوره مطلوب معماری رسید چون این هرج ومرج همچون علف هرزی دامن معماری را گرفته ودر هر نقطه سبز از معماری گذشته نیز جا باز میکند که نمونه آن را میتوان در شهرهایی با بافت تاریخی، همانند دلیجان کاشان به وضوح دید. از سوی دیگر چون، تراکم بخشی از درآمد شهرداری ها است پس باید با ساختمان های کوتاه خداحافظی کرد وتجربه تلخ سازه های بلند را که امروز در کشورهای توسعه یافته روبه تخریب هستند، یکبار دیگر تکرار کنیم. اگربخواهیم از عالم خاکستری معماری کنونی دور شویم و به راه حلی برای جبران برخی کاستیها بپردازیم باید از کجا شروع کرد؟ در ابتدا داشتن مبانی فکری، لازمه شروع مناسب برای اصلاح است، باید این مبانی از طریق دانشگاه ها وانسان های عالم جمع آوری وتوسط ارگانی فرهنگی تبدیل به سیاست وبرنامه شود، حال در این مسیر مسئولین باید بپذیرند؛ افرادی که زحمت کشیده وپژوهش های بسیار انجام داده اند و در دانشگاه های این مرز وبوم در حال خدمت به کشورشان هستند ،بهتر است به جای استفاده از افکار معماری دیگر کشورها از فکر این معماران داخلی استفاده شود. دکتر علی غفاری استاد طراحی شهری دانشگاه شهیدبهشتی: معماری ما شبیه ترافیک مان است وضعیت موجود در معماری کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟ ما معماری را میسازیم و بعد این معماری است که مارا میسازد و بر ما تأثیر میگذارد. این یک رابطه دو طرفه است ما باید شناخت مان را عمیق کنیم و به جای اینکه فضا بسازیم، مکان ایجاد کنیم، آدم ها به مکان شان علاقه مند میشوند و این تأثیر مثبتی بر آنها خواهد داشت .اوج و تکامل معماری در همه جای دنیا سادگی آن است. اصیل ترین معماریها ساده ترین آنهاست. اکثر معماریهای بومی ما این خاصیت را دارند . البته این نکته را اضافه کنم که ضمن سادگی بسیار جا افتاده و استوار وفکر شده است . معماری ما شبیه ترافیک مان است هرکس هرجور دلش خواست رانندگی میکند. کلبه ییلاقی لوکس در سوئیس این کلبه ییلاقی لوکس در سوئیس توسط Paul Bowyer طراحی شده و نظر هر بیننده ای را به خود جلب میکند. این هتل کوچک 5 ستاره چشم انداز تماشایی از روستای Zermat و طبیعت کوهستانی اطراف خود دارد که سکونت در آن را بسیار لذتبخش و رؤیایی میکند. در طراحی داخلی کلبه ییلاقی Zermat، توجه خاصی به جزئیات شده است. این هتل دارای 5 اتاق خواب است که هر کدام از آنها دارای دوش و سرویس حمام مجزا هستند. فضای نشیمن و غذاخوری وسیع و دلباز، سالن ورزش، جکوزی داخلی و بیرونی منحصر به فرد، سونا و فضای آشپزی و غذاخوری بیرونی این کلبه ییلاقی، همگی با طراحی فوق مدرن و مجلل خود، مکانی تماشایی در دل کوه های پوشیده از برف سوئیس ایجاد کرده اند.