یک لیوان آب با کیفیت

گفتگو با متخصص سیستم های تصفیه آب گروه تاسیسات: کشور ایران کم آب است؛ مهم تر از همه اینکه درصد بالایی از آب های موجود غیر قابل دسترس و غیر قابل شرب هستند. در چنین شرایطی استفاده از حداکثر امکانات برای بهره برداری از منابع آبی ضروری به نظر میرسد. صرف نظر از ایجاد سدها، حفر چاه ها و انتقال آب از طریق لوله کشی به منظور استفاده از آب شرب، امروزه دستگاه های «آب شیرین کن» هم وارد گود شده اند تا در کنار سایر تجهیزات موجود، آب سالم و بهداشتی به سهولت در دسترس همگان قرار گیرد. دیر زمانی نیست که این دستگاه ها وارد کشور شده اند ولی به علت پاره ای از مشکلات هنوز استفاده از آنها آن طور که باید، فراگیر نشده است. مهندس حمید صالحی، کارشناس سیستم های تصفیه آب، در خصوص تکنولوژی آب شیرین کن ها به خبرنگار پیام ساختمان میگوید:برای تولید آب آشامیدنی و منابعی که قابلیت شرب ندارند، استفاده از آب شیرین کن ها اصلح ترین انتخاب است. اگرچه در گذشته استفاده از آب شیرین کن ها حرارتی مرسوم بود ولی به خاطر آلودگی حاصل از احتراق باعث آلودگی هوا میشد، ضمن اینکه هزینه تولید هر مترمکعب آب رقم بسیار بالایی را به خود اختصاص میداد. ولی در تکنولوژی جدید آب شیرین کن های صنعتی به روش «اسمز معکوس» از انرژی برق به مقدار خیلی کم استفاده میشود، بنابراین راندمان تولید آب بالاتر است، مضاف بر اینکه آلودگی ندارد و هزینه تولید آن حدود 18 تا 23 تومان برای هر مترمکعب است. این موضوع باعث شده که مصرف آب شیرین کن های صنعتی روز به روز بیشتر شود. در شهرهای جنوب کشور به این خاطر که آب با کیفیت در دسترس نیست یکی از بهترین روش ها استفاده از دستگاه آب شیرین کن صنعتی (RO)است. صالحی که حدود پنج سال مدیر کارخانه آب و عمران بود و در سطوح مختلف مدیریتی شرکت های مهندسی فعالیت کرده است، تاکید میکند: یک دستگاه آب شیرین کن بر اساس اصول صنعتی و مونتاژ یک سری قطعات تولید میشود که باید در طراحی آن آنالیز آب ورودی و همچنین، مصرف خروجی آب نیز مشخص شود. بحث بعدی مقدار آبی است که این دستگاه تولید میکند. به طور طبیعی برای مصارف محدود، دستگاهی با ظرفیت پایین باید استفاده شود. قطعاً برای مصارف بیشتر، ظرفیت قطعات دستگاه افزایش پیدا خواهد کرد. در حال حاضر تکنولوژی تولید و مونتاژ اکثر قطعات این دستگاه در اختیار صنعتگران داخلی قرار گرفته است. بنابراین در مناطقی که کیفیت آب مناسب نبوده و دستیابی به یک لیوان آب با کیفیت به سهولت امکان پذیر نیست، میتوان این دستگاه ها را نصب و برای تأمین آب شرب منازل مسکونی استفاده کرد. صالحی در خصوص کارکرد اجزای دستگاه توضیح میدهد: در وردی این دستگاه برای تقویت فشار آب، یک پمپ تغذیه وجود دارد و بعد در ستون های پیش تصفیه با کمک مواد مختلف مثل فیلترهای شنی، کربن فعال و رزین های تبادل یونی، پالایش های اولیه روی آب انجام میشود. البته ممبران قلب اصلی دستگاه تصفیه بوده و یک غشای نیمه تراوایی است که آب پرفشار روی آن تغذیه شده و آب خالص از لابه لای مش آن رد میشود و سایر املاحی که وجود آنها در آب ضرورت ندارد در پشت غشا باقی میماند و از آنجا به صورت هرز آب به بیرون دستگاه تخلیه میشود. از آنجا که دستگاه آب شیرین کن، با برق کار میکند قطعاً یک تابلوی برق نسبتاً خوب نیازمند است تا همه بخش ها را تحت کنترل داشته باشد و پارامترهای لازم را اندازه گیری و کنترل نماید. راهکارها و موانع فراگیری آب شیرین کن ها آب شیرین کن ها انواع و اقسام متفاوتی دارند آنهایی که سیستم های پالایش کاملی دارند یک آب با کیفیت تحویل مصرف کننده میدهند. البته برخی از آنها در ابعاد کوچک عرضه میشوند که به آب شیرین کن های خانگی معروف هستند و معمولاً زیر سینک ظرف شویی نصب میشوند و پس از تصفیه فاضلاب ناشی از شستشو برای مصرف آب آشامیدنی یک خانوار 4 نفره کفایت میکنند. قطعاً این مورد برای استفاده در مجتمع های مسکونی مناسب نیست چون دبی خیلی کمی دارد. در این گونه مواقع که تعداد خانوار بالا باشد میتوان جایی را به عنوان موتورخانه و محل تأمین آب شرب در نظر گرفت تا آب ورودی مجتمع مسکونی از داخل این دستگاه رد شود و آب با کیفیت در لوله کشی داخلی تزریق شود و به مصرف برسد.صالحی در خصوص میزان موفقیت این طرح و احتمال جایگزینی طرح های بزرگ آب رسانی توضیح میدهد: معمولاً برای هر پروژه یک امکان سنجی اولیه توسط کارشناسان مختلف انجام میشود. در واقع با کمک تکنولوژیها موجود هزینه ها را برآورد میکنند و بر این اساس تصمیمات لازم اتخاذ میشود. اگرچه شرکت آب و فاضلاب از طریق اعلام مناقصه این کار را به پیمانکاران بخش خصوصی واگذار کرده ولی هنوز در مقیاس های بزرگ و در منازل عملی نشده است. این کارشناس تاسیساتی با اشاره به موانع موجود میافزاید: وقتی مناقصه در سطح کلان باشد بر اساس قوانین کشور باید مراحل خود را طی کند ولی عدم توجه دولت به تعهدات خود یکی از موانعی است که شرکت های صنعتی و کسانی که وارد مناقصات میشوند با آن دست به گریبان هستند نکته دیگر نوسانات قیمت بازار است که در مناقصات بزرگ بسیار تأثیرگذار است به نحوی که بسیاری از شرکت ها را دچار مشکل کرده و ناچار به عقب نشینی میشوند. عدم پرداخت مطالبات دولتی یکی از مشکلات شرکت های اقماری است که در مناقصات وارد میشوند. با توجه به اینکه توان مالی آنها قوی نیست و از طرفی هم اگر این شرکت ها سود بسیار بالا را در نظر بگیرند امکان برنده شده ندارند بنابراین با حداقل سود این کار را انجام می دهند. واقعیت اینکه نوسانات قیمت برای شرکت های خصوصی قابل پیش بینی نیست و این موضوع باعث کاهش ریسک ورود به مناقصات دولتی شده و عدم تمایل شرکت ها برای ورود به مناقصات را به دنبال دارد. به نظر من برگزاری مناقصات انجام کار را با تأخیر مواجه میکند. صالحی در ادامه تصریح میکند: برای انتقال آب نیازمند دستگاه های پایپینگ هستیم به اضافه پمپ هایی که در مسیر افزایش فشار ایجاد کنند تا آب قابل انتقال باشد. بنابراین شرکت های انتقال آب باید وارد عمل شوند ضمن اینکه دستگاه های آب شیرین کن هرچه به محل مصرف نزدیک تر باشند به طور قطع هزینه کمتری دارند مگر اینکه منبع تأمین آب دور از دستگاه باشد. از آنجا که پساب دستگاه باید به جایی برگردد که تأمین شده است لذا مجبوریم دستگاه را در قسمت منبع اولیه آب نصب کنیم تا با روش پایپینگ آب بهداشتی به محل مصرف انتقال داده شود. به طور کلی، عمل انتقال آب تجهیزات و طراحیهای خاص خودش را دارد که نیازمند امکان سنجی و کارشناسی دقیق است. این مهندس مکانیک سیالات در خصوص در خصوص تضمین بهداشتی بودن آب حاصل از این دستگاه ها میگوید: اکثر آزمایشگاه های کشور امکان آنالیز فیزیکی، شیمایی و میکروبی آب را دارند ولی باید در نظر داشت؛ معمولاً نصب تجهیزات بهداشتی روی آب شیرین کن ها گران است. البته روشی که سازمان آب در دستور کار قرار داده است استفاده از مواد گندزدا است. بنابراین در جاهایی هم که در آنالیز آب ورودی میکروبی مشاهده شود میتوان با طراحی سیستم «دزینگ پمپ» در محل های مصرف به میزان کاملاً کنترل شده ماده گندزدا را به آب اضافه کرد تا چرخه گندزدایی تکمیل شود. وی در پاسخ به این سوال که؛ با توجه به شرایط حال حاضر کشور چه ابعادی از این دستگاه و در چه مکان هایی قابل استفاده است، میگوید: به طور کلی هر چه مقیاس دستگاه بزرگ تر باشد هزینه سرانه تولید آن هم کاهش مییابد، به خصوص در مکان های عمومی و مجتمع های مسکونی و تجاری که قطعاً مسائل اقتصادی اهمیت دارد ولی زمانی که منبع تأمین آب آلوده است، بدون توجه به میزان هزینه ها باید سرمایه گذاری کرد و آب پاک را به مردم تحویل داد، چون سلامتی مردم در اولویت اصلی قرار دارد. صالحی در پایان به خریداران و مصرف کنندگان آب شیرین کن ها توصیه میکند: کسی که میخواهد از این دستگاه استفاده نماید، اول تحقیق کند و قابلیت های دستگاه را بشناسد و بعد نسبت به خرید دستگاه اقدام نماید. متأسفانه انتخاب نامناسب یک دستگاه صنعتی باعث افزایش هزینه ها و کاهش کیفیت آب مصرفی شده و توجیه اقتصادی دستگاه در کوتاه مدت از بین میرود. بنابراین مشتریان با افزایش دانش فنی میتوانند به فراگیری موضوع کمک کنند. البته صاحبان شرکت های تولیدکننده این تجهیزات باید آموزش و اطلاع رسانی را در اولویت قرار دهند. امیدواریم با همکاری مردم، مسئولان و کارشناسان امر شاهد بهبود کیفیت آب آشامیدنی کشور باشیم.