ارز در برزخ مبادلات

گروه بازار ساختمان: در شرایطی که دولت تلاش دارد ارز را تک نرخی و ارز مبادله ای را جایگزین ارز مرجع کند یکی از مهم ترین مسائل نرخ این نوع ارز است؛ امری که میتواند به شکل مستقیم در بازار مصالح ساختمانی و به تدریج در بازارهای موازی مانند مسکن تأثیرگذار باشد. این مسائل در حالی بحث روز است که بودجه کشور در کمیسیون تلفیق مجلس در حال بررسی است. سؤال مهمی که در این میان میتواند مطرح باشد این است که آیا صادرکنندگان از ارز مبادله ای استقبال میکنند یا همچنان ارز آزاد را ترجیح میدهند. از طرف دیگر در صورتی که آنها مجبور به ارائه ارز خود به اتاق مبادله شوند و از بخش تولید نیز حمایتی نشود چه روی خواهد داد؟ با توجه به بررسی بودجه در مجلس و بندی که درباره مدیریت ارزی کشور در آن آمده ، سؤال دیگر این است که آیا اتاق مبادله از ارز صادرکنندگان بهره مند میشود؟ ارز در کدام بازار رضی میری، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران که متشکل از اتحادیه های صادرات محور است، به خبرنگار پیام ساختمان گفت: صادر کنندگان ارز را به نرخ آزاد می فروشند تا بتوانند هزینه های تولید را تامین کنند و چرخه تولید (تولید و ارزآوری) استمرار یابد. وی در مورد اینکه ؛چرا صادرکنندگان همچنان از عرضه ارز در اتاق مبادلات خودداری میکنند، درحالیکه دولت برای تأمین ارز مرکزمبادلات بر این اقدام اصرار دارد، تاکید میکند: صادرکننده ارز حاصل از فعالیت تجاری خود را به اتاق مبادله نمیدهد چرا که نرخ 3300 تومان با 2400 تومان خیلی تفاوت دارد و تولیدکننده باید هزینه های تولید را با ارز آزاد تأمین کند. رئیس اتحادیه صادرکنندگان خدمات فنی مهندسی و صنایع انرژی ایران با بیان اینکه من خیلی با اتاق مبادله موافق نیستم تصریح کرد: اگر نتوانسته اند با 700 میلیارد دلار ارز نفتی بازار را تنظیم کنند به چند میلیارد دلار ارز صادرات کالاهای سنتی چه کار دارند. این رفتار دولت مرا به یاد سخن سعدی میاندازد که گفته است تو که ندانی در سرایت کیست چه دانی که در افلاک چیست بنابراین وقتی دولت نتوانسته 700 میلیارد دلار ارز نفتی را مدیریت کند به چند دلار ارز حاصل از صادرات کالاهای سنتی چه کار دارد. اردکانی که رئیس اتحادیه صادرکنندگان خدمات فنی مهندسی و صنایع انرژی ایران هم هست، تصریح میکند: اگر دولت نمیتواند بازار ارز را در تعادل نگه دارد نباید به صادرکننده فشار آورد. ما که ارز نداریم اردکانی درباره نحوه استفاده از ارز حاصل از صادرات شرکت های زیرمجموعه این اتحادیه گفت: از یک طرف چون میزان صادرات صنایع انرژی به اندازه ای نیست که بتواند نیازهای وارداتی خود این بخش را تامین کند و از طرف دیگر بخش انرژی به فناوری های برتر High Techمربوط می شود ، بنابراین بیشتر ارز حاصل از صادرات این صنایع ، صرف تامین ارز برای واردات کالاهایی می شود که برای فعالیت همان صنایع مورد نیاز است. علی شمس اردکانی ادامه داد: برای مثال برخی تولید کنندگان تجهیزات با قیمت هایی برای آلومینیوم مواجهند که برای آنها مقرون به صرفه نیست، از این رو بخشی از آلومینیوم مورد نیاز خود را از خارج وارد می کنند و کل درآمد ارزی آنها تنها میتواند 20 درصد از آلومینیوم مورد نیازشان را تأمین کند. اغلب فعالان صنایع مربوط به فناوریهای برتر همین شرایط را دارند ولی تجار بخش سنتی شاید شرایط دیگری داشته باشند چرا که آنها نیازهای کلان وارداتی ندارند. علی حمزه نژاد،عضو هیئت رئیسه اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی هم هشدار داد: اجبار در ارائه ارز صادراتی به اتاق مبادله به اصل صادرات و بعد از آن به تولید لطمه میزند و موجب میشود فعالان عرصه صادرات یا در تجارت خارجی خود ناکام شوند یا از فعالیت در این زمینه ناامید شوند. چرا که هم در انتقال ارز به داخل کشور با مشکل مواجه هستیم و هم ارائه اطلاعات ارزی به اتاق مبادله میتواند به افشای اطلاعات مربوطه بینجامد و با توجه به تحریم ممکن است خریدار خارجی مورد تحریم قرار گیرد و در نهایت این تجارت با چالش یا توقف مواجه شود. پس صادرکنندگان با ارز حاصل از تجارت خود چه میکنند؟ اردکانی رئیس مجمع ایران برای فردا (صادرات – واردات) خاطر نشان کرد: بیشتر بازرگانانی که با ترکیه تجارت دارند، صادرات و واردات را در همان داد و ستد خود همپوشانی می کنند بنابر این تنها آن بخش می تواند به انتقال ارز به داخل کشور بپردازد که تجارت متنوع کالاهای سنتی مانند فرش و پسته و مانند آنها را دارد. اول زیان تولید بعد کاهش صادرات اصولا شما در جامعه ای زندگی می کنید که قیمت اکثر کالاها بر اساس نرخ ارز آزاد است و در این شرایط اگر شما ارزی را که با زحمت به دست آورده اید به جای نرخ آزاد به نرخ مبادله ای به ریال تبدیل کنید و بعد هزینه های تولید مانند مواد اولیه را بر اساس نرخ آزاد بخرید، در آن صورت زیان شما را چه کسی پوشش خواهد داد. رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در مورد تأثیر تبدیل ارز حاصل از صادرات به نرخ مبادله ای بر تولید اظهار داشت: اصولاً در جامعه ما قیمت اکثر کالاها بر اساس نرخ ارز آزاد است و در این شرایط اگر شما ارزی را که با زحمت به دست آورده اید به جای نرخ آزاد به نرخ مبادله ای به ریال تبدیل کنید و بعد هزینه های تولید مانند مواد اولیه را بر اساس نرخ آزاد بخرید، در آن صورت زیان شما را چه کسی پوشش خواهد داد. وی با تاکید بر اینکه بیشتر صادرکنندگان، خود تولیدکننده هستند، خاطرنشان کرد: برای صادرات باید تولید کرد و اگر هزینه تولید به اندازه ای باشد که صرفه اقتصادی نداشته باشد، صادراتی هم در کار نخواهد بود. از چه میهراسند حمزه نژاد عضو هیئت رئیسه اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی معتقد است: اگر صادرکننده قیمت فروش کالا را با ارز مبادله ای مثلاً 2400 تومانی حساب کند، باید قیمت ها را افزایش بدهد که در آن صورت دیگر خریدار حاضر به معامله نیست. حال اگر صادر کننده با ارز آزاد (مثلاً 3500 تومانی) وارد عرصه صادرات شود و بعد آن را به ارز مبادله ای تبدیل کند، خودش متضرر میشود، بنابراین در هر دو حالت صادرکننده زیان میبیند. آیا باز هم صادرکننده را مقصر میدانید؟ درحالیکه هر چیزی باید به اندازه باشد همان طور که فعال اقتصادی باید مالیات و عوارض بدهد تا چرخ کشور بچرخد اما به گونه ای نباشد که امکان فعالیت از بین برود و صادرات بخوابد. اگر صادراتی انجام نشود ، سودی به دولت تعلق نمیگیرد. این صادرکننده مصالح ساختمانی ادامه داد: صادرکننده در هنگام صدور کالا باید تعهدنامه ارزی را امضا کند که در صورت تعیین عوارض صادرات، موظف به پرداخت آن تعهدنامه ارزی خواهد شد. اکنون هم در ماده 32 پیش نویس قانون بودجه 92 این تعهدنامه مطرح شده و در صورتی که کمیسیون تلفیق آن را بپذیرد و به قانون تبدیل شود، صادرکنندگان باید بخشی از ارز حاصل از صادراتی را که از آذرماه 1391 انجام داده اند ،به موجب همان تعهدنامه بپردازند. حمزه نژاد توضیح میدهد که نحوه محاسبه آن هم ده دلار در هر تن محصول صادر شده است. این در حالی است که قبل از سال 1392 با سازمان توسعه تجارت توافق نامه ای داشتند که ارز حاصل از صادرات به چند طریق استفاده شود: در ازای آن کالا واردات کنند، در صورتی که بدهی ارزی وجود دارد آن را در ازای بدهی بازپرداخت کنند یا آنکه در اختیار واردکننده دیگری قرار دهیم تا واردات کند. این خیلی خوب بود اما اینکه در بودجه بیاید که ارز حاصل از صادرات حتماً به اتاق مبادله داده شود تا آن مرکز ارز را به هر کسی میخواهد بدهد، برای صادرکنندگان خوب نیست. این صادرکننده مصالح ساختمانی تاکید کرد: براین اساس اگر من از ارز خود استفاده کرده باشم باید ارز را از بازار آزاد بخرم تا بتوانم آن تعهد ارزی را به انجام رسانم. رضی میری در خصوص اینکه آیا ارز آزاد همان بازار غیر رسمی نیست که دولت آن را قبول ندارد ، گفت: ارز آزاد رسمی است و حتی خود دولت اعلام کرده که واردکنندگان برای واردات کالاهای اولویت نهم و دهم ارز خود را از صرافی های معتبر خریداری کنند. در پایان این سوال مطرح است که چرا قوانین صادرات تا این حد سریع تغییر میکند و آیا مسئولان با عوارض صادراتی در پی تنظیم بازار داخلی و صیانت از منابع ملی هستند یا تنها برای تأمین هزینه های دولت آن را مطرح میکنند؟ همچنین خوب است کمی هم به پیامد آنچه در تجارت خارجی انجام میشود، اندیشید که حق با اتاق مبادله است یا صادرکنندگان.